11. System ochrony zdrowia.pdf
(
743 KB
)
Pobierz
<!DOCTYPE html PUBLIC "-//W3C//DTD HTML 4.01//EN" "http://www.w3.org/TR/html4/strict.dtd">
11.
System ochrony zdrowia
11.1. Ogólna systematyka
organizacji
ochrony zdrowia
Formy organizacji.
W
krajach
wysoko rozwinietych
mozna wyróznic trzy spo-
soby zabezpieczenia
ochrony
zdrowia:
1) system zaopatrzeniowy
ludnosci
obejmujacy
kraje
skandynawskie
i an-
glosaskie
(Australie
i Kanade
z pewnym nachyleniem
ku systemowi ubezpiecze-
wydatków na osobe rzedu
1-2
tys. dolarów
niowemu)
oraz Hiszpanie
o poziomie
rocznie,
finansowany
centralnie
z podatków,
oparty na sieci szpitali publicznych
zatrudniajacych
lekarzy
jako
pracowników
w zaleznosci
od
liczby lózek
oraz
lecznictwie
otwartym
zatrudniajacym
lekarzy wynagradzanych
na ogól w zalez-
nosci od liczby zarejestrowanych
podopiecznych;
2) system ubezpieczenia
spolecznego
funkcjonujacy
w pozostalych
krajach
europejskich
i Japonii,
o poziomie
wydatków
na osobe
rzedu
1,5-2,7 tys. dola-
rów rocznie, wykorzystujacy
obok szpitali publicznych
równiez prywatne
placów-
ki opieki zdrowotnej
oraz lekarzy praktykujacych
prywatnie,
oplacanych
na ogól
w zaleznosci
od wykonanej
uslugi, z którymi
zawarto
odpowiednie
umowy;
3)
brak
ogólnego
systemu
spolecznego
zabezpieczenia
zdrowia,
co
ma
miejsce w Stanach
Zjednoczonych,
gdzie poziom wydatków na osobe wynosi po-
nad 4 tys. dolarów
rocznie.
Poza zorganizowanymi
formami
opieki zdrowotnej
pozostaje
tam ok. 15% ludnosci,
czyli okolo
42 mln.
Ogólnie
przyjetym
standardem
stalo
sie powszechne
zapewnienie
opieki
zdrowotnej
w Europie
i krajach
anglosaskich
(Nowa Zelandia
od 1941 r., Kana-
da od 1969 L, Australia
od 1984 L) oraz w innych krajach
wysoko rozwinietych
(Japonia
od 1961 L).
Finansowanie.
Udzial
srodków
publicznych
w wydatkach
na uslugi zdrowotne
w 1990
L
wynosil: w krajach
europejskich
od 53% (Estonia)
do 95% (Norwegia),
w Japonii
i Kanadzie
74%, w Australii
69%, Nowej Zelandii
81% i wyjatkowo
malo w Stanach
Zjednoczonych
- 44%. Koszt swiadczen leczniczych w ubezpie-
czeniu chorobowym
w krajach
europejskich
stale wzrastal
i stal sie niepokojaco
144
duzy, w szczególnosci
w zakresie
swiadczen szpitalnych
i wydatków na lekarstwa.
W tym samym roku udzial wydatków
na zdrowie w krajach
Unii wyniósl 6-10%
produktu
krajowego
brutto.
Sprawilo
to, ze wzroslo
zainteresowanie
ta kwestia
organizacji
miedzynarodowych,
takich jak Swiatowa
Organizacja
Zdrowia,
Or-
ganizacja
Wspólpracy
Europejskiej
i Rozwoju
oraz Bank
Swiatowy.
Niepokój
budzi,
niezaleznie
od formy
zabezpieczenia
ochrony
zdrowia,
koncentracja
wydatków w starszych grupach
wiekowych ludnosci,
zwlaszcza wo-
bec zwiekszenia
sie ich udzialu
wsród
ogólu ludnosci.
Ponizsza
tabela
ukazuje,
ile wynosily wydatki na zdrowie w tych grupach
wiekowych w stosunku
do ogólu
wydatków
w tym zakresie.
Tabela
11.1.
Wydatki
na ochrone
zdrowia
dla grupy
ludnosci
w wieku
65 lat i wiecej
Odsetek
Odsetek
37,2
42,9
41,4
42,0
32,3
ludnosci
wydatków
15, 1
19,6
12,7
13,5
15,6
Kraj
na ochrone
zdrowia
zródlo:Ageing
in OECD countries.
A Critical Policy Challenge,
OECD,
Paris 1996, s. 54, badanie
1993.
Znaczna
czesc wydatków
to koszty
ochrony
zdrowia
osób
powyzej
75 lat
oraz przypadajace na ostatnie dwa lata zycia.
Interesujace moga byc dane francuskiego ubezpieczenia spolecznego o zalez-
nosci wydatków na opieke lecznicza od wieku i plci. Przy przyjeciu za równe
100
wydatki w grupie wieku 15-44 lata przedstawiaja
sie one tak jak w tabeli 11.2.
Tabela
11.2.
Wydatki
na opieke
lecznicza
w zaleznosci
od wieku
i plci
100
206
133
198
61
221
366
105
100
395
Wiek
(w latach)
Kobiety
Mezczyzni
Zródlo:
Ge-
From
pyramid
to pilIar.
Population
change
and
social
security
in Europe,
neva
1989,
s. 129.
Jak wskazuja powyzsze dane, starzenie
sie spoleczenstw
nie jest tylko prob-
lemem
dla systemu emerytalnego,
ale równiez w powaznym
stopniu
dla systemu
opieki
zdrowotnej.
Zjawisko
to
wplywa
na
ksztaltowanie
polityki
spolecznej
w zakresie
ochrony
zdrowia
ludnosci
poszczególnych
panstw
i kontynentów.
145
Jedna
z podstawowych
kwestii w opiece zdrowotnej
pozostaje
problem
roz-
liczen za uslugi (w tym na leczenie
szpitalne)
i wynagradzania
osób je swiadcza-
cych, zwlaszcza lekarzy, jak tez rosnacych
wydatków
na lekarstwa.
W ostatnich
latach XX wieku mozna zaobserwowac w Europie
proces przechodzenia
na inten-
sywne metody leczenia. W zwiazku z tym w poszczególnych
krajach ulega zmniej-
szeniu liczba lózek szpitalnych. W sposobach
rozliczen zakladów ubezpieczenia
za
uslugi
szpitalne
mozna
wyróznic
metode
odplatnosci
za osobodzien
pobytu
w
szpitalu, kosztu hospitalizacji
pacjenta,
udzielonej
uslugi, leczenia okreslonej
jed-
nostki chorobowej
lub zagwarantowania
kompleksowej
opieki dla mieszkanca
re-
jonu, czyli potencjalnego
pacjenta.
W szczególnosci rozbudowano
metody analizy
kosztów procedur
medycznych (okreslonych
standardów
leczenia). Analizy te ma-
ja sluzyc minimalizacji
kosztów, zwiekszeniu
ich efektywnosci
i uzytecznosci.
11.2. Poszukiwanie
nowych metod dzialania
organizacji
spolecznej
sluzby zdrowia
Wielka Brytania.
W zwiazku z przedstawiona wyzej sytuacja w wielu krajach
zaczeto intensywnie poszukiwac sposobów ograniczenia rosnacych wydatków na
ochrone zdrowia. Problem ujawnil sie równiez w Wielkiej Brytanii, w której tra-
dycyjnie funkcjonowal system zaopatrzeniowy, a od 1948 r. panstwowa sluzba
zdrowia. W stosunku do tej sluzby zdrowia narastalo niezadowolenie z powodu
jakosci swiadczen i coraz dluzszego czasu oczekiwania na ich uzyskanie. Przysta-
piono do reform zgodnie z koncepcja liberalnej polityki konserwatywnego rzadu
Margaret Thatcher. W 1990 r. parlament angielski uchwalil ustawe, zgodnie
z która w ciagu nastepnych kilku lat zreformowano organizacje sluzby zdrowia
i sposób jej finansowania. Zaczela ona dzialac na zasadzie wewnetrznego rynku
uslug medycznych, okreslanego tez jako rynek regulowany oparty na konkurencji
miedzy zakladami opieki zdrowotnej. Celem reformy byla poprawa jakosci swiad-
czen, wzrost ich efektywnosci, doprowadzenie
do wiekszego otwarcia na potrzeby
i preferencje
pacjentów,
rozszerzenie
zakresu
zarówno
oferowanych
uslug, jak
i swiadczeniodawców
oraz zapewnienie
równosci pacjentów w dostepie
do opieki.
W zwiazku
z tym, po
pierwsze,
dokonano
rozdzialu
na
nabywce
swiadczenia
i udzielajacego
je, czyli wycofano sie z bezposredniego
organizowania
opieki lecz-
niczej na zasadach
budzetowych.
Poprzestano
tylko na zamawianiu
swiadczen na
rzecz pacjentów.
Dokonano
wiec podobnego
rozdzialu, jaki ma miejsce w syste-
mie kontynentalnego
ubezpieczenia
chorobowego,
w którym kasy chorych ogra-
niczaja
sie do finansowania
swiadczen
realizowanych
przez
inne
podmioty.
Po
drugie, w okresie
do 1995 r. doprowadzono
do usamodzielnienia
sie jednostek
organizacyjnych
bezposrednio
swiadczacych uslugi (zarzady szpitali), które od te-
go czasu moga je sprzedawac
na zasadach
zblizonych
do rynkowych, nakladajac
na nie odpowiedzialnosc
za koszty, dajac mozliwosci dysponowania
nadwyzkami
finansowymi,
korzystania
z kredytów,
ustalania
plac we wlasnym zakresie
i zarza-
dzania z kierownictwem
typu menedzerskiego
oraz rada nadzorcza.
Trzecim
ele-
146
mentem stalo sie przyznanie lekarzom rodzinnym srodków finansowych na samo-
dzielne nabywanie czesci swiadczen (glównie specjalistycznych) dla swoich pa-
cjentów. Zmiany przyniosly pewne rezultaty, ale nadal istnialy poprzednie po-
wiazania, zwlaszcza z jednostkami nadrzednymi. Dzialanie wewnetrznego rynku
uslug medycznych zostalo uregulowane przez ministerstwo zdrowia poprzez na-
lozenie na usamodzielnione jednostki organizacyjne obowiazku ustalania cen za
swiadczenia stosownie do krótkookresowych kosztów przecietnych, a takze obo-
wiazku stosowania centralnie ustalonych stawek amortyzacyjnych majatku, uzys-
kiwania zgody na inwestycje, przestrzegania rzadowych ustalen odnoszacych sie
do wzrostu plac, przestrzegania pulapu mozliwosci zaciagania pozyczek i niepla-
cenia wyzszych odsetek niz u publicznych kredytodawców w przypadku zaciaga-
nia kredytu u kredytodawców prywatnych. Rozbudowano rachunek kosztów.
Przy zlecaniu uslug medycznych przyjeto zasade równego traktowania sektorów
publicznego i prywatnego, niemniej jednak sektor prywatny nadal pozostaje slabo
rozwiniety. Pracuja w nim ci sami lekarze, traktujac prace w tym sektorze jako
dodatkowe zajecie. Rozmieszczenie szpitali sprawia, ze prywatne sa malo konku-
rencyjne. Trzy zaklady ubezpieczen skupiaja w swych rekach prywatny rynek
ubezpieczen, ograniczajac sie do finansowania swiadczen, bez ich dostarczania
w naturze. W szczytowym dla nich roku 1990 obejmowaly zaledwie 11
%
populacji
kraju, przede wszystkim najzamozniejszych
obywateli. W nastepstwie
przeprowa-
dzonych reform podwojeniu
ulegly koszty administracyjne.
Wykazaly nadmiar
za-
trudnionego
personelu.
Spowodowaly
zmniejszenie
liczby lózek
szpitalnych
w
wiekszych miastach,
np. w Londynie
o 2,5 tys. lózek, w Glasgow o tysiac. Przemia-
ny te potkaly
sie z niezadowoleniem.
Dalsze zmiany polegajace
na ograniczeniu
dzialania
rynku wewnetrznego
lub odstapieniu
od pewnych
elementów
reformy
oraz zwiekszeniu
dofinansowania
podjal rzad socjaldemokratyczny
w 1999 r.
Inne kraje o systemie zaopatrzeniowym.
Podobne
reformy
przedsiewziely
Holandia
oraz Nowa Zelandia,
kraje realizujace
zblizona
do angielskiej
koncep-
cje zaopatrzeniowa
zabezpieczenia
spolecznego.
Inspirowane
reformami
angiel-
skimi kraje skandynawskie
- Finlandia
i Szwecja - wprowadzily
elementy
konku-
rencji miedzy szpitalami
w stosunku
do zleceniodawcy,
którym pozostaja
organy
samorzadu terytorialnego.
Szwecja moze
sluzyc jako
kraj o modelowym
systemie
opieki
zdrowotnej,
zarzadzanej
przez samorzady
terytorialne
prowincji
i gmin. Ksztaltowanie
mo-
delu samorzadowego
i jego rozbudowa
trwala wiele lat. Jest on zgodny z ogólna
koncepcja
ustroju
panstw
skandynawskich,
opartego
na
szerokich
kompeten-
cjach
samorzadów.
W tym modelu
samorzad
ponosi
pelna
odpowiedzialnosc
za zapewnienie
opieki zdrowotnej
zarzadzanej
w sposób
zdecentralizowany
za-
równo w przypadku
szpitali, jak i ambulatoriów.
Koszty sa pokrywane
z podat-
ków celowych
i lokalnych.
W latach
siedemdziesiatych,
a w szczególnosci
od
1985 r. wprowadzono
pewna niewielka
odplatnosc
za swiadczenia,
np. za wizyte
u lekarza.
Stosowane
sa dotacje
wyrównawcze
miedzy jednostkami
samorzado-
wymi. Warunki
pracy
i placy pracowników
opieki
zdrowotnej
sa negocjowane
147
przez jednostki
samorzadu
ze zwiazkami zawodowymi.
Od 1994 r. wprowadzono
swobodny
wybór
lekarza
pierwszego
kontaktu.
Poszczególne
osrodki
zdrowia
zapewniaja
opieke
lekarska
dla
20-50
tys. osób:
szpitalna
zwiazki
prowincji
poprzez
szpital
centralny
(przecietnie
450 lózek)
i w podstawowym
zakresie
szpitale
okregowe
(przecietnie
po
130 lózek)
oraz
szpitale
specjalistyczne
dla
1-1,5 mln mieszkanców.
W latach
1980-1994
zmniejszono
liczbe lózek szpital-
nych z 15,1 do 6,4 na tysiac mieszkanców,
przy skróceniu
sredniego
okresu
po-
bytu w szpitalu
z 27,2 dni do 9,4 dnia w okresie
1970-1993.
Panstwo
pokrywa
wydatki zwiazane
z ksztalceniem
lekarzy i badaniami
naukowymi.
Opieka
zdro-
wotna
pozostaje
scisle zintegrowana
z opieka
spoleczna.
Kraje o systemie ubezpieczeniowym.
Zmiany
przedsiewzieto
równiez w kra-
jach
o systemie
ubezpieczenia
spolecznego.
W Niemczech
zmniejszono
liczbe
kas chorych jako samodzielnych
jednostek
z okolo tysiaca do pieciuset,
utrzymu-
jac ich dotychczasowe
znaczne
zróznicowanie:
17 ogólnych,
359 zakladowych,
42 dla rzemieslników,
20 dla rolników,
13 dla urzedników,
dla górników i dla ma-
rynarzy. Wszystkie
te kasy tworza
siedem
federacji.
Ulatwiono
zmiane
kasy, co
jednak
nie spotkalo
sie wiekszym zainteresowaniem.
Znacznie
zmniejszono
licz-
be lózek szpitalnych
ze 105 na 70 na 10 tys. mieszkanców,
przy skróceniu
prze-
cietnego
okresu
pobytu
w szpitalu
z okolo
15 dni do okolo
11. Okazalo
sie, ze
jest
zbyt wielu lekarzy
(jeden
lekarz
przypada
na zaledwie
300 mieszkanców).
Usprawniono
system rozliczen
i od 1993 r. wprowadzono
elementy
konkurencji.
Udalo
sie zatrzymac
wzrost wysokosci skladki wynoszacej
przy duzym jej zrózni-
cowaniu
srednio
13,5% wynagrodzenia
(platnej
po polowie
przez
pracodawce
i pracownika).
Kasy, podobnie
jak od poczatku
powolania
ubezpieczenia
choro-
bowego,
wyplacaja
jedynie
zasilki pieniezne
oraz organizuja
i finansuja
swiad-
czenia
zdrowotne,
natomiast
same
ich bezposrednio
ich nie
swiadcza.
Z bie-
giem czasu zmienily
sie proporcje
wydatków
kas na rózne
cele: w 1885 r. 2/3
wydatków
kas pochlanialy
zasilki chorobowe,
w 1925 r. nastapilo
zrównanie
wy-
datków
na zasilki i leczenie,
a w 1955 r. wydatki
kosztów
leczenia
staly sie juz
czterokrotnie
wyzsze niz na zasilki (wobec zmian pózniejsze
relacje staly sie nie-
porównywalne).
W tym celu kasy zawieraja
umowy ze szpitalami,
które w wiek-
szosci naleza
do jednostek
samorzadu
terytorialnego,
i z lekarzami
praktyku-
jacymi prywatnie
w swoich gabinetach.
Warunki
prowadzenia
praktyki
okreslaja
wladze lekarskie
(stan lokalu i wyposazenia,
obowiazek
zatrudnienia
pielegniar-
ki i pomocy administracyjnej).
Wynagrodzenie
lekarzy od 1931 r. bylo przez kasy
ustalane
wylacznie w ukladach
zbiorowych
z organizacja
lekarzy - wobec zagro-
zenia strajkowego
honoraria
lekarskie
byly wysokie. W celu obnizenia
wydatków
ostatnio
przystapiono
do zmian sposobu
oplacania
lekarzy - z systemu oplaty za
usluge (akordu
zespolowego)
na ryczalt za podopiecznego.
W przypadku
szpitali
zrezygnowano
z oplat za "osobodni"
na rzecz oplat za standaryzowane
przypad-
ki. Szczególny
niepokój
w Niemczech
wzbudzaja
duze wydatki
kas chorych
na
leki. Znamienne
jest, jak zagrozenie
zmniejszenia
wysokosci wynagrodzen
leka-
rzy w razie
przekroczenia
ustalonego
limitu
na przepisywane
leki
(taki
limit
148
Plik z chomika:
monikapiotr21
Inne pliki z tego folderu:
20. Funkcje ubezpieczenia społecznego.pdf
(2103 KB)
18. Ochrona zdrowia w Polsce.pdf
(609 KB)
17. Zabezpieczenie na wypadek bezrobocia w Polsce.pdf
(375 KB)
16. Ubezpieczenia społeczne rolników w Polsce.pdf
(389 KB)
15. Reforma emerytalna w Polsce.pdf
(1071 KB)
Inne foldery tego chomika:
--- Wojna w Jugosławii
(1)
`Książki rachunkowosc
► Zdrowy styl życia
Adaptacja do pracy oraz pokrewne
Zgłoś jeśli
naruszono regulamin