HES.docx

EKONOMIA I PRAWO OCHRONY ŚRODOWISKA

Wykład 1.

1. Środowisko jako podmiot ochrony prawnej – ogół elementów przyrodniczych, a w szczególności :
2. 1. Powierzchnia ziemi i gleba
   2. Kopaliny
   3. Wody, powietrze
   4. Świat roślin i zwierząt
3. Ochrona środowiska – zespół działań dotyczący :
4. 1. Racjonalne gospodarowanie zasobami
   2. Przeciwdziałanie lub zapobieganie stanom szkodliwym lub uciążliwym, które mogą je uszkadzać, zanieczyszczać, zmieniać cechy fizyczne (zrzuty wód ciepłych)
   3. Przywracanie środowiska do właściwego stanu

UCIĄŻLIWOŚCI – zjawiska fizyczne lub stany dokuczliwe dla środowiska

              - hałas                            -wibracje              -odpady

Lub utrudniające życie, np. przez

              -zakłócanie spokoju lub odpoczynku hałasem albo zanieczyszczeniem powietrza.

ZAGROŻENIE – każde zagrożenie jest uciążliwością, ale nie każda uciążliwość jest zagrożeniem.

Gdy zagrożenie ma duży obszar?

POJEMNOŚĆ ŚRODOWISKA – zdolność do pomieszczenia zagrożeń .

Trzy poziomy obciążeń :

1. Obciążenia dopuszczalne
2. Obciążenia degradujące
3. Obciążenia letalne

POTENCJAŁ ŚRODOWISKA – istniejący na danym obszarze zapas zasobów naturalnych.

AGLOMERACJA – obszar, na którym działalność ludzka jest bardzo skoncentrowana.

FUNKCE PRAWA

1. Organizacyjna – tworzenie podstaw prawoustrojowych, na podstawie aktów prawnych, są powoływane różne instytucje, jako przedmioty zorganizowanego działania określa ich strukturę.
2. Reglamentacyjno-ochronna :wprowadzenie ograniczeń i zasad wykorzystywania zasobów :
3. 1. Krozystanie z wód
   2. Korzystanie z powierzchni ziemi
   3. Składowanie odpadów
   4. Eksploatacji złóż kopalin

Nadawanie elementom środowiska lub ekosystemom charakteru obiektów prawnie chronionych : rezerwaty, parki, ogrody zabytkowe

3. Ochrony praw podmiotowych – zaspokajanie roszczeń kompensacyjnych : zgodnie naprawienie szkody, wypłacenie odszkodowania;

Zaspokojenie roszczeń zapobiegawczych : żądania zaniechania zakłóceń w środowisku, przywrócenie stanu zgodne z prawem.

4. Stymulatora procesów gospodarczych – stosowanie środków ekonomicznych : zachęta do działań proekologicznych, powstrzymywanie się od działań niekorzystnych

Środki te mogą przynosić korzyści finansowe, uniknięcie kar, skutków finansowych.

5. Wdrażanie postępu technicznego
6. Represyjna – ustanowienie sankcji karnych, wymieszane kary mają charakter prewencji ogólnej, spełniają rolę represyjno –wychowawczą.
7. Ochrony walorów lub zasobów środowiska o znaczeniu ponadpaństwowym – realizacja prawnych zobowiązań państw wynika z traktatów, ma znaczenie globalne.

Pytanie 1 -> Wymień funkcje

Pytanie 2 -> Która z funkcji ma znaczenie międzynarodowe.

WSPÓLNOTA EUROPEJSKA

Traktaty założycielske:

1. Traktat z 1951 ->EW Węgla i Stali
2. Traktat z 1957 -> EW Wspólnoty Energii Atomowej
3. Traktat z 1.01.1958 -> EW Gospodarcza

ORGANY UE

1. Parlament – reprezentuje obywateli
2. Rada – reprezentuje państwa
3. Komisja – posiada finanse, organ wykonawczy, 17 komisarzy
4. Trybunał – na straży traktatu prawa

WYKŁAD 2.

Konstytucja obejmuje:

Art. 87 i 93 akty prawa powszechnie :

1. Obowiązującego – normy prawne, które mogą być podejmowane wobec obywateli
2. 1. Konstytucja – najwyższy akt prawny w Polsce
   2. Ustawy
   3. Ratyfikowane umowy międzynarodowe
   4. Rozporządzenia
   5. Akty prawa miejscowego
3. Wewnętrznego – obowiązują jednostki organizacyjne, które to prawo wydało

Omówienie rozdziałów konstytucji:

1. Podstawy prawa RP
2. Wolności, prawa i obowiązki człowieka i obywatela
3. Źródła prawa
4. 5,6, 8. Administracja rządowa, sąd i trybunał.

7.       Regulacje dotyczące samorządu terytorialnego ( pod, jednostka gminna)

9.       Regulacje organów kontroli państwa i prawa

10.   Reguluje kwestie finansów publicznych

11.   Stany nadzwyczajne

12.   Zmiana konstytucji

13.   Przepisy przejściowe i końcowe

Do sprawdzania zgodności normy z konstytucją – TRYBUNAŁ + KONSTYTUCJA

KONSTYTUCJA – centralny akt normatywny.

USTAWA – uchwalona przez sejm z udziałem senatu. Konstytucja nie mówi co ustawa może regulować a co nie.

ROZPORZĄDZENIE – akty wykonawcze, w celu wykonania ustawy. Mogą być wydawane przez : prezydenta, radę ministrów, prezesa rady, ministrowie, krajową radę radiofonii i telewizji.

DELEGACJA FAKULTATYWNA – organ może z niej skorzystać, ale nie musi

DELEGACJA OBOWIĄZKOWA – musi wydać rozporządzenie

ROZPORZĄDZENIE PREZYDENTA RP – z mocą ustawy – mogą być wydawane tylko w czasie stanu wojennego.

AKTY PRAWA MIEJSCOWEGO -              stanowione przez organ samorządu terytorialnego.

Konstytucja zapewnia jasność prawa – żeby ustawa mogła wejść w życie musi być:

USTAWY DOTYCZĄCE OCHRONY ŚRODOWISKA             

1.       1919 Państwowa Zasadnicza Ustawa Sanitarna – obejmowała powietrzę, wodę, glebę, wodę do picia, usuwanie zanieczyszczeń

2.       1919 – ustawa sanitarna – przepisy o uzdrowiskach

3.       1921 – Państwowy zakład higieny

4.       1922 – Ustawa o uzdrowiskach – określała podstawy prawno-ustrojowe

5.       1922 – Ustawa Wodna – 1 mod. Prawa wodnego

6.       1927 – Rozporządzenie prezydenta RP - > o prawie przemysłowym

7.       1928 – 1961 Rozporządzenie prezydenta o prawie budowlanym i budowli osiedli

8.       1932 – ustawa o rybołówstwie

9.       Ustawa o ochronie przyrody : wprowadzenie pojęcia park narodowy itp.

10.   1932 – 2010 ustawa nad środkami żywienia zwierząt

11.   1972 – Kongres dot. Ochrony środowiska dok.ONZ

12.   1974 – 2001 Prawo wodne -> POLSKA

13.   1980 – ustawa o ochronie środowiska ->PL

W roku 2001 w Polsce powstały ustawy

1.       Ustawa o ochronie

2.       Prawo wodne

3.       Zbiorowe zaopatrzenie w wodę

4.       Zbiorowe odprowadzenie ścieków

Przepisy dotyczące ochrony środowiska w konstytucji :

ART,31-ustęp 3, 74,68-ustęp 4 i 86

art 5-> rozdział 1 -> strzeże dziedzictwa narodowego, prawa człowieka i obywatela

Zrównoważony rozwój – następuje w nim proces integrowania działań pokojowych, gospodarczych i społecznych, z zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz trwałości podstawowych procesów przyrodniczych w celu zagwarantowania możliwości zaspokajania podstawowych potrzeb poszczególnych społeczności lub obywateli -> współczesnego pokolenia jak i przyszłych.

art.31 – ustęp 3 – mówi o tym, że potrzeby środowiska mogą wprowadzać zmiany w ustawach i ograniczeniach w zakresie konstytucyjnym.

art.68-ust.4 – władze zobowiązane są do zwalczania chorób epidemicznych i dbania o środowisko

art.74 – ochrona środowiska jest obowiązkiem władz publicznych, każdy ma prawo do info o stanie środowiska, władze muszą wspierać działania obywateli na rzecz ochrony środowiska

art.86 – każdy musi dbać o środowisko i ponosi odpowiedzialność za jego zniszczenie.

WYKŁAD 3.

RODZAJE AKTÓW PRAWNYCH

1.       Zalecenia i uchwały – nie mają mocy wiążące

2.       Rozporządzenia – które są wiążące i stosowane bezpośrednio we wszystkich państwach członkowskich

3.       Decyzje – bezpośrednio wiążące dla podmiotów, do których są adresowane wliczając w to : państwa członkowskie, osoby fizyczne, osoby prawne

4.       Dyrektywy – które muszą być wprowadzane w życie przez ustawy lub inne akty normatywne państw członkowskich przed upływem określonego czasu.

5.       Traktaty

Wymagania dotyczące wprowadzenia w życie

1.       Traktaty międzynarodowe – po ratyfikacji ich przez pewną liczbę państw

2.       Rozporządzenia – wchodzą w życie z dniem w nich określonym lub w 20 dni od daty opublikowania

3.       Dyrektywy i decyzje – musza być ratyfikowane i wchodzą w życie w momencie ratyfikacji, której data wskazana jest w przepisach

Procedury legislacyjne UE

1.       Staranny proces konsultacyjny

2.       Akty prawne muszą

1. 1. Zapewnić bardzo wysoki poziom ochrony zdrowia
   2. Zharmonizować normy i procedury UE
   3. Włączać do różnych systemów prawnych państw członkowskich
   4. Być wdrożone przez równe i odmienne systemy organizacyjne

3.       Akty prawne mogą być przyjęte przez radę Ministrów tylko przy JEDNOMYŚLNOŚCI.

Kompetencje wspólnoty w zakresie środowiska

1.       Kompetencja dzielona

2.       Swoboda legislacyjna – jeżeli w danej dziedzinie Wspólnota nie wydała aktów prawnych, możemy sami określić sobie prawo

3.       Akty nadrzędne i wiążące -||- wydała akty prawne

Wspólnota może uczestniczyć czynnie w przygotowaniu międzynarodowych konwencji dotyczących środowiska, a także w ich wprowadzeniu w życie.

Europejskie Programy Ochrony Środowiska Naturalnego :

Pierwszy- określono szczegółowo działania, które obowiązują w kolejnych

Trzeci – ogólna strategia oraz (1983-1987) :

1.       Przesunięto naciska ze ZWALCZANIA NA ZAPOBIEGANIE

2.       Rozszerzono pojęcie ochrony środowiska na planowanie przestrzenne

3.       Włączono zagadnienia ochrony środowiska w zakresie polityki dotyczących innych dziedzin

Wykaz podstawowych dyrektyw UE

1.       Woda – ma najwięcej dyrektyw, dotyczą one różnych rzeczy np. detergentów, kąpielisk

2.       Przyroda

3.       Chemikalia

WYKŁAD 4.

Zasady konstytucji:

1.       Pierwsza warstwa – regulacji prawnej to zasady konstytucji

1. 1. Oparte o art.71 konstytucji określających obywatelskie prawo do korzystania z wartości środowiska
   2. Na innych postanowieniach konstytucji dotychczasowych np. ochrony zdrowia

2.       Druga warstwa : kompleksowa regulacja prawna ( jako ogół )

1. 1. Zespół norm prawnych określający główne kierunki działania
   2. Zespół norm prawnych regulujący sposób bezpośredni i szczegółowy bez odsyłania do innych szczegółowych ( ochrona )
   3. Główne założenia i podstawowe zasady z odesłaniem do przepisów szczegółowych

3.       Trzecia warstwa : przepisy szczegółowe do których odsyła UOŚ

1. 1. Składają się : ustawy, dekrety itp., regulują szczegółowo daną dziedzinę
   2. 1. Prawo wodne
      2. Kodeks morski
      3. Prawo geologiczne i górnicze

4.       Czwarta warstwa : normy prawne sozologiczne

1. 1. Rozmieszczenie w licznych aktach prawnych rangi ustawowej
   2. Spełniają ważną rolę w ochronie środowiska z uwagi na …?

Wieloaspektowy charakter ochrony środowiska

1.       Gospodarczy aspekt – oznacza kierunek polityki zmierzający do zapewnienia racjonalnego gospodarowania zasobami przyrodniczymi, obejmuje m.in.

1. 1. Racjonalne użytkowanie świata roślin i zwierząt
   2. -||- złożami kopalni
   3. -||- wodami śródlądowymi, pow. Podziemnymi, środowisko morskie

2.       Sanitarny – oznacza ochronę życia i zdrowia ludzkiego przed

1. 1. Odpadami
   2. Zanieczyszczeniami wody i powietrza
   3. Hałasem
   4. Promieniowaniem jonizującym
   5. Ochrona zasobów zdrowotnych środowiska przyrodniczego
   6. 1. Zieleń w miastach i wsiach
      2. Miejsca wypoczynkowe

3.       Zachowawczy – ochrony walorów środowiska przed zanieczyszczeniem lub degradację ze względów

1. 1. ekologicznych:
   2. 1. Stabilność ekosystemów
      2. Ciągłość gatunkowa
      3. Zachowanie równowagi ekologicznej
   3. Historycznych
   4. Kulturowych
   5. Naukowych i estetycznych

Zasady ochrony środowiska wynikające z kompleksowej regulacji prawnej

1.       Zasada legalności

1. 1. W myśl tej zasady
   2. 1. Eksploatacja zasobów
      2. Wytwarzanie ekologicznych produktów
      3. Wykorzystanie ekologicznych działań

2.       Zasada planowości – cały mechanizm administracji publicznej w zakresie planowania przestrzennego i stosowania przepisów prawa budowlanego

1. 1. Instytucje prawne ochrony środowiska

3.       Zasada kompleksowości – przedmiotem ochrony prawnej, środowisko jako całość. Współzależność między elementami środowiska

1. 1. Dla celów ochrony należy szukać takich rozwiązań
   2. 1. Tech-kont
      2. Technologicznych
      3. Organizacyjnych
   3. Aby ochrona jednego nie niszczyła innego
   4. ...