Podręczniki:
Małe struktury społeczne –Irena Machaj przeczytać Jacek Szmatka „ Próba strukturalistycznej koncepcji grupy”, Flis „antropologiczna koncepcja grupy”, Władysław Jacher „Integracja społeczna”. Zagadnienie związane z zagadnieniem struktury społecznej Berger „Zaproszenie do socjologii” rodz stereotypy socjologii, człowiek w społeczeństwie, społeczeństwo w człowieku
01-02-23
Teorie mogą się uzupełniać- tłumaczą odmienne
Relację między teoriami
1. Teorie uzupełniają się wzajemnie tłumacząc odmiennie
2. Konkurują ze sobą proponując odmienne wyjaśnienia tych samych zjawisk i procesów
Teorie różnią się zakresami pod pojęciem teorii podkłada się różne treści określa się nim wielkie systemy teoretyczne / Comte/. Jak i współczesne, teorie osobowości, zespół statusów Mertona?/
Pojęcie teorii odnosi się ponadto do systemów opisujących zjawiska różnej skali / odnoszą się do:
§ Jednostek i ich zachowań- teoria tożsamości / form małych grup, makrostruktur społecznych, form makrostruktur /
§ Zjawiska wielkie, względnie samoistne zbiorowości / systemy narodowe, ekonomiczne, kulturowe /
W teoriach może, względnie odmienny sposób pojmowania, sensu istoty zjawisk: procesów społecznych.
Teoria może odnosić się do całościowego obszaru, stałego problemu społecznego
→ stopień abstrakcyjności
Wyniki dociekań socjologicznych nie powstają w jednostkowej odległości wobec faktów i zdarzeń życia społecznego. Są pewne teorie pozwalające na wytłumaczenie, lepsze zrozumienie oraz pozwalają na wytłumaczenie własnych działań do zdarzeń występujących w praktyce; mogą być stosowane w życiu codziennym /teorie o niskich stopniach abstrakcyjności- teoriach komunikacyjnych, władzy, przywództwa, wielo szczegółowych teorii i zakresu zarządzania i organizacji/
Wysoki stopień abstrakcyjności wiąże się z trudnością w wprowadzaniu dyrektyw praktycznych. Brakuje zazwyczaj wiedzy i bardziej szczegółowej / niższego szczebla / pozwalającej na przełożenie abstrakcyjnej wersji na język sytuacji i zadań codziennych
→ stopień ogólności i uporządkowania teorii
Współczesne spory na tematy socjologiczne zmierzają w kierunku nadania szerokiego znaczeniowego temu pojęciu
- Spotykamy porządkowanie empiryczne i semantyczne- obok tych spotykamy również uogólnienie systemy poglądów nie podlegające aktualnym możliwościom empirycznej wersyfikacji / teorie tożsamości społecznej doktora Goffmena- stanowi zbiór licznych filozoficzno- egzystencjalnych twierdzeń, obserwacji, potocznych często trafnych, ale nieusystematyzowanych, nie dających całościowego obrazu. Teoria Persona – pojęcia dobrze zdefiniowane, opisujące mechanizmy modelowe ujęcie świata społecznego, możliwości praktycznego zastosowania do badań
01-03-01
Poziomy teorii w socjologii:
1 Ogólna orientacja teoretyczno metodologiczna-
Trzy warstwy założeń:
- Tezy ontologiczne- wszystkie twierdzenia – emergentna całość jakościowo odrębna
- Epistemologiczne tezy- możliwości i granice poznania
- Metodologiczne zasady postępowania naukowego- tezy mówiące o sposobie badania świata społecznego
- Dwa podejścia do rzeczywistości społecznej:
Ø model konfucjański- odpowiednie podejście nominalistyczne w socjologii łączy się z tzw. Redukcjonizmem metodologicznym
Ø model arystotelesowski- łączy się z realizmem ontologicznym i w warstwie metodologicznej z holizmem
Nominalizm- akcent położony na świadomość, która jest zawsze właściwa konkretnej jednostce, ta z idei jest tu widziana jako uczestnik z społeczności w interakcje z innymi uczestnikami, elementarnym przedmiotem podań, socjolog powinien uczynić jednostce
Granice poznania są określone przez
Podejście arystotelesowskie: Interesują ją nie jednostki, lecz społeczeństwo jako całość, ważne są mechanizmy, bardziej rygorystyczne wymagania, miękkie procedury i stają się bezużyteczne. Charakterystyczne dla nurtu pozytywistycznego w socjologii
Teoria musi spełniać warunki:
-prawomocności
-empirycznej sprawdzalności
-pragmatycznej zupełności
-spójność semantyczna
-unifikacji oznacza, że dana teoria musi być spójna, niesprzeczna względem innych teorii w ramach szerszego systemu
2 model pojęciowy→ ogólna wizja składająca się z konkretnych kategorii analitycznych ( czyli pewnych pojęć). W sposób precyzyjny, na mocy definicji prezentuje ze społeczeństwa rzeczywistości zasadnicze, podstawowe elementy wiąże je ze sobą również na mocy definicji prezentuje główne mechanizmy funkcjonowania świata społecznego poprzez wprowadzenie analitycznych również, klasyfikacji typologii oraz konkurencji definicyjnych, model relatywnie strukturalizuje amorficzna rzeczywistość społeczna, zwraca uwagę na pewne zjawiska, procesy natomiast inne pomija
Funkcje modeli:
- Poznawcza- realizowana poprzez to, że modele mówią nam, jakie wymiany danego zjawiska są istotne, a które są drugorzędne
- Instrumentalne- dają się zastosować do oglądu różnych wymiarów świata społecznego, które opisuje. Pojęcie przez badania do modelu oznacza, że zawsze będzie on oglądał dane zjawisko z takich samych pozytywnych, będzie w stanie dostrzec pewne cechy zjawiska jako przesadzające o specyfice danego zjawiska, innych natomiast nie będzie dostrzegał
TRZY TYPY MODELI
1 koncepcyjny (teoretyczny)- dominuje forma poznawcza, modele takie podlegają weryfikacji empirycznej, taki model wynika z przesłanek ontologicznych i epistemologicznych. Stanowią os tych przesłanek metodologiczne uszczególnienie i koncentrację przedmiotową są konkretne jako przedmiot teoretyczny. Nigdy nie jest tożsamy ze zjawiskami, które opisuje. Inaczej określane mentalnymi abstraktami, w przypadku falsyfikacji postulowanie realności tego modelu traci sens. Swoiste systemy, posiadają strukturę wymagającą określania przez relacje między elementami systemu. Przestrzeń zdarzeń modelu odzwierciedla przestrzeń społeczna, jeśli model został empirycznie potwierdzony np. w wyniku eksperymentu czy naukowej obserwacji.
2 empiryczny→ Wywodzi się od danych empirycznych, które zastępują uogólnianie w postaci twierdzeń i składają się na naukowy obraz danego zjawiska. Tego typu modele pełnią funkcję instrumentalną służą gromadzeniu i porządkowaniu wiedzy empirycznej. Cecha tego typu modeli jest to, że w łatwy sposób można wprowadzić hipotezy badawcze i modele takie podlegające wtórnej weryfikacji empirycznej
3 poglądowy przybliża i umożliwia zrozumienie bardziej złożonych i abstrakcyjnych teorii czy zjawisk poprzez ich uproszczenie sprowadzenia do wymiaru bardziej konkretnego i potocznego. Funkcją takich modeli jest pokazywanie, co zachodni i jak jednostka nie musi to być fotograficzny przekaz ani też bezpośredni przedstawia obiekt, który jest przedmiotem modelowania
3 system praw socjologicznych ( teoria empiryczna)→ Na tym poziomie widzimy konkretne
Każdy z tych poziomów charakteryzuje odmienny stopień abstrakcyjności ( stopień oddalenia od konkretnych twierdzeń, ich odpowiedzialności, oprócz tego muszą być wzajemnie spójne poszczególne poziomy
01-03-16
STRUKTURY SPOŁECZNE W SOCJOLOGII ( zagadnienia związane bezpośrednio z mikrostrukturami)
Dwie perspektywy społecznej według Walczak- Duraj
- Architektoniczna- struktura to tyle, co budowa mniej lub bardziej określony/ powiązany ze sobą / układ elementów
- Anatomiczna- analogia z organizmem żywym- struktura to względnie organiczna całość, w której poszczególne elementy są interesujące dla socjologa nie ze względu na ich treść i siłę związków i współzależności, ale ze względu na funkcje pełnione na rzecz społeczeństwa, utrzymanie jako całość ( grupy, instytucje)
Sztompka wyodrębnił 4 typy definiowania ( próbuje zdefiniować definicję, która akcentowałaby, wyjaśniałaby struktury społeczne
1. Idea relacji zależności i stosunków pomiędzy elementami, np. definicje Giddensa i Nadel’a
Definicja Giddensa- struktura to tyle, co organizacja stosunków społecznych ( struktura tożsama z organizacją)
Definicja Nadel’a- struktura jest to określona artykulacja i uporządkowane części ( podstawowe elementy struktury to tyle, co role społeczne)
2. Idea regularności, prawidłowości powtarzalności i trwałości np. definicja Blau’a i Levy’iego
definicja Blau’a- struktura to mniej lub bardziej regularności
definicja Levy’ego- struktura to wzór czyli obserwowalna jedność działania czy funkcjonowania
Definicja Homansa- struktura widziana przez pryzmat idei głębokiego i ukrytego wymiary podstawowego ( struktura to coś innego niż to, co daje się zaobserwować)- zdefiniował strukturę jako właściwości bardziej fundamentalne niż ich powieżchowne cechy
- Definicje, które ujmują strukturę definiującą, wyznaczającą i kontrolującą przebieg zjawisk empirycznych
Według Godde’ego- struktura jako uporządkowanie elementów, które determinuje większość zróżnicowań w danej dziedzinie zjawisk
Blau obok stanowiska poprzedniego ujmował również strukturę jako relację pomiędzy grupami a jednostkami, które znajdują wyraz w ich zachowaniu. Owego terminu relacji nie może sprowadzić do terminu interakcji
Sztompka- struktura to ukryta sieć trwałych i regularnych powiązań między składnikami jakiejś dziedziny rzeczywistości zjawisk. Ta definicja nadaje się do opisu struktur różnej skali
Mówiąc o strukturze możemy mieć na uwadze
- Jej stan aktualny
- Antycypowany ( przewidywany)
- Idealny jako wynik koncentracji rzeczywistości społecznej z normatywną pożądaną wizją tego układu ( Jest to modelowe ujęcie struktury społeczeństwa
Ponadto wyodrębnia się w strukturze społeczeństwa
1. Aspekt relacyjny- wskazuje na różny sposób uwikłania człowieka społecznego i konkretnych grup społecznych w sieć zależności społecznych
2. Aspekt dystrybuantywny – wskazuje na rozkład pewnych społeczeństw pożądanych a przy tym ograniczoną wartość ( wiąże się z każdą strukturą społeczną i generowanie zróżnicowań i niepewności społecznych)
Ossowski wyodrębnił pojęcie struktury
- Aspekt przestrzenny- struktura ekologiczna a więc można dostrzec granice poprzez terytorium
- Aspekt nieprzestrzenny posiada swój sens statystyczny i wówczas można mówić o strukturze demograficznej o pewnych kategoriach i struktura jako system stosunków miedzy pewnymi kategoriami ze względu na funkcje tych kategorii
Wskazuje na trzy typy stosunków
- Stosunki zależności wzajemnych ( stosunku asymetrii) wynika z przedziału funkcji
- Stosunki zależności jednostronnych wynikają z przywilejów posiadanie mniejszych lub większej władzy wiążącej się z dysponowaniem środkami przymusu wobec innych członków
- - stosunki dystansu, analogizmów i więzi- są czynnikami strukturalnych ( strukturotwórczych) i wyznaczjących cechy jakiejś całości. Występują w najprostszych strukturach i najmniejszych grupach społecznych( nie koniecznie formalnych)
Dwudziestowieczne teorie struktur społecznych
Ujmowanie struktury społecznej przez pryzmat jednego podstawowego elementu np. działanie społeczeństwa, interakcja, rola społeczna, więź społeczna, władza, komunikacje. Zobaczymy w świetle teorii Bavelatzha i teorii pracy. Inne sposoby, tendencje opisywania struktur przez pryzmat wielu złożonych elementów tym samym następuje wskazanie wielu czynników, które kształtują daną strukturę
Rozróżniamy dwie tendencje:
1. Widzenie struktur jako układu prostych ( stosunki osobiste zachodzą między jednostkami)- zakłada istnienie elementów jednorodnych wobec tego relacje między tymi elementami będą miały charakter związków polegających temu samemu rodzajowi prawidłowości
2. Widzenie struktur jako układów złożonych- będą obejmować elementy różnorodne, które będą tworzyć się związki społeczne.
A)Parthonsa- w systemie społeczny podstawowymi elementami jest działa. Zróżnicowanie działania tworzy system działań obok systemu działań wyodrębnia się system osobowości i struktury. I one interferują w ogólny system np. społeczeństwo lokalne, grupę
B)Merthona- istnieją jako jakościowo odrębne struktury mianowicie cele i zadania, które są określane i bezpośrednio wprowadzane z kultury oraz działanie i zachowanie indywidualne, których kontrola wynika i bezpośrednio jest odniesiona do tych celów ( schemat struktury gdzie kultura jest elementem złożonym i nadrzędnym zawiera w sobie cele i zadania wywodzone przedmiotowo one wskazują, w jakich obszarach może kontrolować działanie indywidualne)
Ossowski odwołuje się do stosunku społecznego, przy czym stosunki społeczne zachodzą między innymi kategoriami społecznymi
Podstawowe elementy roli społecznej:
- Rok
- Pozycje
- Jednostki
- Stosunki o charakterze osobistym zachodzących między osobami
Widzenie struktury jako układów prostych- osobami pełniącymi różne role społeczne i grupa jest całością złożoną z osób w ich relacjach.
Widzenie struktur mamy do czynienia kategorią członków społecznych ( warstwy społeczne)
Pozycja społeczna jest wyznaczona przez przynależność do warstwy a nie rolę i system stosunków społecznych wytwarza się między kategoriami lub grupami społecznymi. W praktyce, więc złożoność stanowi system zależności, ale również system dystansów. W tego typu strukturach istnieją trwałe organizacje, które mają wewnętrzną strukturę. W obrębie tych organizacji jak pomiędzy nimi zostaje precyzyjnie ustalony i spertyfikowany wewnątrz systemu stosunków ten system zostaje tak określony że ma się z nim wiązać pozytywny. Wkład na rzecz utrzymania tej całości. Musi być funkcjonalny wobec tej całości
System więzi i dystansów będzie miał charakter wielostopniwy np.. Ossowski podaje związek w obrębie klasy robotniczej
23 III 01
Wymiary struktury
1) wymiar empiryczny struktury to tyle co model życia społecznego
2) wymiar teoretyczny to tyle co model rzeczywistości
Wymiar empiryczny struktury jest kategorią opisywaną i konkretną, odnosi się do zjawisk i procesów obserwowalnych i zawiera w sobie wszelkie przejawy ludzkiego zbiorowego istnienia, inaczej życia społecznego, to tyle co uchwycenie warstwy powierzchownej i jawnej rzeczywistości społecznej. Natomiast model rzeczywistości społecznej jest to kategoria wyjaśniająca abstrakcyjną, nieposiada ona bezpośrednich odniesień w świecie społecznym. Model ten jest jedynie inferowany ( wytworzony wtórnie) z matariału empirycznego, po to aby fakty empiryczne, lepiej uporzątkować i zrozumieć. Inaczej ten wymiar teoretyczny, strukturalny, obejmuje warstwy głębinowe i ukryte świata społecznego. Struktura jest realna poprzez to że pozwala opisywać obiekty ze świata rzeczywistego (fizycznego)
Dzięki konstruowaniu takich modeli socjologicznych może osiągnąć poziom nauki i wówczas socjolog jest wstanie wyjaśnić ukryte wymiary swiata społecznego ( struktury życia społecznego) niedostępne dla potocznego myślenia jest w stanie wówczas obalić złudzenia i pozory wytworzone przez zdroworozsątkowe myślenie staje się wówczas możliwe uchwycenie mechanizmów powstania, funkcjonowania miary społecznej
Każdy typ struktury społecznej posiada 4 wymiary:
- wymiar normatywny
- wymiar idealny (ideowy)
- wymiar interakcyjny
- wymiar interesów
Wszystkie te wymiary wyodrębnione analitycznie. Wszystkie te wymiary się przeplatają i są powiązane w jedną wspólną całość
· Wymiar normatywny- obejmuje sieć norm, wartości, instytucji powiązanych ze sobą i charakterystycznych dla danej zbiorowości stanowią one zewnątrz zobiektywizowane i przymuszające (naciskające) wobec poszczególnych członków fakty społeczne i przedstawienia zbiorowe. Wskazują one co być powinno i w ten sposób wyznaczają granice konkretnych działań ludzkichy
Poświęcił mu dużo miejsca Durkcheim, tym wymiarem zajmowała się również Klasyczna Szkoła Funkcjonalna, nadal ta struktura normatywna jest najwrzechstronniej i najgłębiej zbadanym wymiarem struktury społeczej (empirycznym) i ta strategia wyjaśniania cieszy się największą popularności
· wymiar idealny- obejmuje on sieć idei przekonań, poglądów i wizjii uczestników danych zbiorowości. Tworzą one ich horyzont myślowy i specyficzny system ich przekonań. Szczególne znaczenie mają przekonania na temat własnego miejsca w społeczeństwie oraz własnego społeczeństwa ( grupy, zbiorowości). Na nich tworzy się samoświadomość społeczna uczestników życia społeczego ( toższmość i inny termin identyfikacji) Ten wymiar strukturalny istotnie wpływa na podejmowanie przez ludzi działania wybory.
Tym wymiarem zajmuje się m.in. fenomenologia, etnometodologia, interakcjonalizm
· wymiar interakcyjny- (organizacyjny)- wnikliwej analizie poddał go Simmel, współcześnie zajmuje się tym wymiarem behawiralnym społeczny. Wymiar obejmuje stać wzajemnie ukierukowanych i zorientowanych działań sieć ta posiada określony kształt, formę, geometrię ( przedstronność) kanałów interakcyjnych. Owa sieć jest zobiektywizowana , zewnętrzna wobec poszczególnych jednostek ( niezależna od ich woli) i istotnie wpływa ona na szansę podejmowania przez jednostkę konkretnych interakcji
· wymiar interesów- szans życiowych (Marks i Webber) jest zbudowany na rusztowaniu zróżnicowanego rozkłady dostępu do dóbr społecznie uznawanych za porządane DOBRA:
-materialne
-abstrakcyjne, niematerialne- władza, prestiż, wiedza
Wymiar generuje hierarchiczne nierówności między jednostkami i grupami społecznymi. Ztym wymiarem wiąże się generowanie konfliktów społecznych. Ograaniczenie w takim podejściu uniemożliwia wyjaśnienie kilku kwestii, które mają miejsce w świecie realnym
Pytania:
- dlaczego zjawisko w rozbieżności interesów grupowych nie prowadzi do konfliktu lub zmian społecznych
Z takiego poziomu oglądu struktury społecznej nie możliwe jest dostrzeżenie że zjawwisko to znajduje uzasadnienie w rozpowszechnianych normach i wartościach społecznych
LEGITYMIZACJA= racjonalizacja- przy pewnych normach i wartościach uznaje się za prawomocne
· niemożność wyjaśniania i opisania- nieroności faktyczna jest zamaskowana przez rozpowszechnianie przekonania przez rozowszechnianie przekonania /fałszywa świadomość/
· trudno jest dostrzec że brak możliwości komunikowania się i organizowania po stronie upośledzonych/ mających niższe pozycje/ sprawią że nie dochodzi do konfliktów i zmiany pomimo że faktycznie rozbieżność interesów grupowych jest postrzegana.
Rozróżnienie tych 4 wymiarów struktury ma charakter analityczny ( daje się oddzielić tylko dla potrzeb badawczych, we wszystkiego typu strukturach społecznych istniejących w realnym świecie społecznym. Te cztery wymiary nie są odrębne i niezależne pozostają we wzajemnym ścisłym powiązaniu, są spokojne swoistą strukturą struktur czyli metastrukcturą ( struktury z stopnia)
STRUKTURA:
- wielowymiarowa, międzywymiarowa powiązana adekwatnie wyjaśnienie jak chciała dany typ struktur wymaga uwzględnienia wszystkiich tych wymiarów w równoznacznej wielokulturowej inferencji .
Sztompka i wielowymiarowe wyjaśnienie strukturalne
- skupienie uwagi na jednym wymiarze prowadzi do skrzywienia interpretacyjnego
· normatywistyczne
· idealistyczne
· behawiorystyczne
· materialistyczne
Strukturę społeczną można oglądać z perspektywy jednostki. Specyficzny sposób widzenia jednostek. Jednostka jest charakteryzowana przez, jej miejsce w całości owo miejsce to jej pozycja społeczna stąd sam aspekt strukturalny oglądanej z pozycji jednostki określamy jest jako pozycjonalny . Poprzez pozcję społeczną jednostka zostaje zkotwiczona w sieci strukturalnej a tym samym jednostki tworzyć będą swoistą wiązkę relacji i zależności struktur.
- jedna wiązka to zestaw norm i wartości czyli rola społeczna
- do pozycji jednostki odnosi się wiązka w postaci zestawienia poglądów, przekonań, nawyków, stereotypów czyli mentalność pozycyjną
- otacza pozycję wiązka kanałów interakcyjnych, otwierających mozliwość kontaktów z innymi- opcje interakcyjne
- pozyjca otwiera dostęp do swoistej kuli dóbr, środków i wartości społecznie cenionych z pozyjcą wiąże się status społeczny
6. IV. 01
Aspekt ujednolicenia, w świtle którego struktura społeczna ma charakter jednolity oznacza to że brak jest sprzeczności między 4 wymiarami.
W płaszczyźnie jednakowej barak sprzeczności między 4 wymiarami musiał by oznaczać że związane z zajmowanymi pozycjami powinności ludzi, zgadzają się z ich przekonaniami te zaś z szansami działania a wszystko to rozum zgadza się z interesami.
Struktury społeczne są
- heterogeniczne, przesiąknięte różnymi sprzecznościami a jendostki stają wobec różnych dylematów, dokonywania wyborów. Dowodem na to są m.in. takie zjawiska społeczne jak:
· anommia- teoria ta wskazuje różnego typu zachowania ( Merton) W przypadku anomii jest to sprzeczność między wymiarem normatywnym a interesów
· fałszywa świadomość- sprzeczność między wymiarem normatywnym a idealnym
· frustracja społeczna- która jest wynikiem sprzeczności pomiędzy wymiarem interakcyjnym a interesów, bądź też między wymiarem interakcyjnym a normatywnym
Następujące uproszczenie wynika że ludzie poddani są oddziaływaniu jednej chociaż całościowe struktury społecznej chociaż wewnętrznie sprzecznej.
W rzeczywistości każdy uczestniczy w wielu strukturach w rzczeywistości jest wiele grup (struktur) odniesienia
Podlegamy socjalizacji antyscypującej czyli świadomościowo pełnimy już jakieś role,uprzednie uczymy się jakichś ról, działań ( rola matki)
Fenomen aspiracji- kiedy jestaśmy w swoich działaniach ukierunkowani, układów w których właśnie aspirujemy
Jednostka nie koniecznie musi identyfikować się z funkcjonalnymi które obejmuje, nawet gdy przynależy do jakiejś grupy. Poprzez wnikliwą analizę i wykorzystanie unikalny dla danej jendostki kombinacji struktur odniesienia.
Założenie że jednostka znajduje jedną pozycję stałą. W rzeczywistości mamy doczynienia ze zróżnicowanym obejmowaniem stanowisk przez jednostkę. W danym okreśe życiowym jendostki, wykrywanie konglomeratow pozycji odkrywanie oddziaływania struktur w których jednostka funkcjonuje jako członek lub uczestnik świadomościowy
Procesy wytwarzania struktur społecznych są określone mianem morfogenezy
Proces ten jest złożony i obejmuje 4 cząstkowe procesy w wyniku których wyłaniają się 4 wymiary struktury
1. intytucjonalizacja struktury normatywnej polega on na wytwarzaniu kompleksów norm wartości wokół istotnych społecznie funkcji
2. artykulacja struktury idealnej- łączy się ten proces z powstaniem standardowych idei, przekonaniem, mitów i poglądów
3. ekspansja struktury interakcyjnej-rozbudowania sieci styczności konfliktów komunikacji pomiędzy jednostkami
Badania- jest to wiele współcześnie z...
Koteciek