8.RTF

Triacyloglicerole (triglicerydy)

1.    Struktura. Triglicerydy są potrójnymi estrami glicerolu i trzech kwasów tłu­
szczowych (ryć. 7.1).

2.    Funkcja. Kwasy tłuszczowe są przekształcane w triglicerydy w celu transporto­
wania pomiędzy tkankami oraz magazynowania jako „paliwo" metaboliczne.

a.              Głównym magazynem substratów energetycznych jest tłuszcz odłożony
w komórkach tłuszczowych (adipocytach). Służy on do zaspokojenia długo­
terminowych potrzeb energetycznych.

b.              Triglicerydy jako zapasy energetyczne mają w stosunku do innych związ­
ków dwie główne zalety.

(1) Triglicerydy dostarczają skoncentrowanej formy paliwa metaboliczne­
go, gdyż ich kompletne spalenie do dwutlenku węgla i wody uwalnia
9 kcal/g w przeciwieństwie do 4 kcal/g w przypadku węglowodanów.

(2) Ponieważ triglicerydy są nierozpuszczalne w wodzie nie powodują one
problemów osmotycznych w komórkach podczas przechowywania na­
wet w dużych ilościach.

c.

Lipoliza polega na hydrolizie triglicerydów do wolnego glicerolu i wolnych kwasów tłuszczowych (inaczej zwanych niezestryfikowanymi kwasami tłu­szczowymi) oraz usunięciu tych produktów z adipocytów. Pojawienie się kwasów tłuszczowych we krwi podczas głodzenia jest spowodowane mobi­lizacją zapasów tłuszczu.

(1) Wykorzystanie kwasów tłuszczowych. Kwasy tłuszczowe są wykorzy­
stywane jako źródło energii przez większość tkanek z wyjątkiem mózgu.

(2) Wykorzystanie glicerolu. Glicerol jest zużywany w wątrobie jako sub-
strat glukoneogenezy (zob. rozdz. 20 II).

H —C —O —C —R, O

H —C —O —C —R, O

H —C —O —C —R2

O

II H—C—O—P—O—X

l              l

H              0-

Fosfogllceryd

H —C —O —C —R, O

H —C —O —C—R3

H Trlacylogllcerol

Ciała ketonowe powstają z kwasów tłuszczowych i węglowodanów i zalicza się do nich aceton, acetooctan oraz (3-hydroksymaślan.

1.              Synteza ciał ketonowych (zob. rozdz. 22 IV).

a.              Ciała ketonowe są syntetyzowane w mitochondriach komórek wątroby
i uwalniane do krwi w celu wykorzystania przez inne tkanki jako źródło
energii. Wątroba nie wykorzystuje ciał ketonowych.

b.              Poziom syntezy ciał ketonowych jest wysoki, kiedy szybkość oksydacji kwa­
sów tłuszczowych jest wysoka, a zużycie węglowodanów niskie. Sytuacja
taka ma miejsce podczas głodzenia, niedożywienia, nieleczonej cukrzycy
oraz przedłużającego się nadużywania alkoholu.

2.              Kwasica ketonowa (ketoacydoza) jest zaburzeniem pH krwi (zob. rozdz. 1 III
B) spowodowanym nadmierną akumulacją acetooctanu lub p-hydroksymaśla-
nu, które są słabymi kwasami.

a.              Ketoza jest to pojęcie, które odnosi się do ketonurii (wysokie stężenie ciał
ketonowych w moczu) oraz do ketonemii (wysokie stężenie ciał ketono­
wych we krwi).

b.              Podczas głodzenia ciała ketonowe są jedynym substratem energetycznym,
dlatego też są one zużywane przez organizm i nie ma tendencji do ich
nadmiernego gromadzenia. Natomiast w nieleczonej cukrzycy stężenie ciał
ketonowych we krwi może być na tyle wysokie, że dochodzi do powstania
kwasicy ketonowej zagrażającej życiu.

Struktura lipidów będących pochodnymi glicerolu. R - kwas tłuszczowy; X - związek zawierający grupę hydroksylową.