1. Filozofia-umiłowanie mądrości
-filia-mądrość
-sofos-mędrzec
fija-miłość
Filiosofos- miłośnik mądrości
2. źródła filozoficzne:
-zdziwienie, zdumienie
-redukcja instynktów
-zastanawianie się nad śmiercią
-pytanie o sens życia
-wątpienie
-doświadczanie zła i cierpienia
3.Podział filozofii
-etyka (nauka o moralności, o dobru i złu moralnym) posługując się samym rozumem
-logika (nauka o poprawnym rozumowaniu)
-metafizyka (nauka o bycie jako bycie, jego wewnętrznej strukturze)
-filozofia przyrody (zajmuje się przyrodą, światem materialnym)
-teoria poznania (jak to się staje, że możemy poznawać)
-antropologia filozoficzna (człowiek) jest to nauka o człowieku, o jego umyśle, ciele itp.
-filozofia Boga i religii (zajmuje się podawaniem racjonalnych dowodów na istnienie Boga), który poprawnie używa swojego rozumu, będzie mógł naprawdę odnaleźć Boga, jego istnienie
-filozofia prawa - najpierw musi powstać fundament np. zasada sprawiedliwości
-filozofia języka - komunikacja, każdy język jest swojego rodzaju grą
-filozofia społeczna - zajmuje się społecznością. Twierdzi, że ludzie tworzą społeczności takie jak rodzina lub państwo
-polityka - miałaby coś wspólnego z filozofią, gdyby nie porzuciła swoich korzeni. Jest ona nauką o dobrym i moralnym zarządzaniu państwem. Polityka powinna być czysta moralnie
-metodyka nauk - zajmuje się tym, jak rzetelnie uprawiać nauki żeby były prawdziwe
4.Przedmiot filozofii
Filozofia bada przyczyny ostateczne wszystkiego, co istnieje, wszystko, co posiada istnienie. Granicami filozofii jest granica ludzkiego umysłu.
5.Podstawowe pojęcia filozofii:
-byt - wszystko, co istnieje, wszystko, co posiada istnienie
-myśl ludzka
-substancja-byt samodzielnie istniejący w substancji nadaje tożsamość
-istota - to co niezmienne
-istnienie - co urealnia byt, akt
6.Rodzaje istnień
-istnienie możliwe - coś, co jest możliwością logiczną
-istnienie realne - coś, co istnieje rzeczywiście
-istnienie konieczne
7.Pojęcia
NATURA - istota przejawiająca się w działaniu, czyli podstawa wszelkich działań i zachowań np. kocia natura
ZMIENNOŚĆ - jest to cecha substancji, to, co się w niej zmienia np. kolor, dźwięk
TRANSCENDENTALNA - (przekraczać)- są to absolutnie najbardziej ogólne pojęcie orzekane po każdym bycie i utożsamia się z nim.
JEDNO - każdy byt jest jakąś jednością
ODRĘBNOŚĆ - każdy jest odrębnością
PRAWDA - wszystko, co istnieje jest prawdziwe
DOBRO - wszystko, co istnieje w swej istocie jest dobre, ponieważ istnieje
PIĘKNO - we wszystkim, co istnieje jest ukryte piękno
RZECZ - ujmuje ono treść bytu, jego istotę ujmuje pod względem jego głębi, cech, treści
BYT - ujmuje wszystko pod względem istnienia, kładzie nacisk na istnienie
MATERIA - jest to czysta możność, tzn. to, co jest przed każdym konkretnym kształtem (coś, co może przyjąć różne kształty, coś bardziej pierwotnego niż wszelka cielesność)
FORMA - jest to czynnik aktualizujący materie, sprawiający, że przyjmuje ona pewne cechy
REALIZM - dotyczy ludzkiego poznania, stwierdza, ze rzeczywistość istnieje niezależnie od ludzkiego umysłu. Głosi, zatem pierwszeństwo istnienia wobec poznawania
IDEALIZM - głosi pierwszeństwo myśli, przed rzeczywistością. To umysł niejako stwarza rzeczywistość. Najpierw jest idea dopiero później fakty
MATERIALIZM - dotyczy on sfery istnienia, sfery bytu. Głosi on, że wszystko, co istnieje wyłącznie materialnie „Co nie jest materia, nie ma siły istnieć”
MATERIALIZM PRAKTYCZNY - to znaczy, że ktoś opiera swoje życie wyłącznie na dobrach materialnych
SPIRUTALIZM - jest to pogląd przeciwstawny materializmowi. W wersji skrajnej głoszący, że istnieje tylko duch. A w wersji umiarkowanej głoszący, że oprócz materii istnieje także duch
OSOBA - jest to substancja o naturze rozumnej, posiadająca wolna wolę, oraz godność osobową
ZASADA PRZYCZYNOWOŚCI - każdy skutek musi mieć przyczynę
PRAWO WYŁĄCZNEGO ŚRODKA - posiada ono dwie wersje
-pierwsza - to wersja bytowa, która głosi, że, albo coś istnieje albo nie istnieje. Nie ma trzeciej drogi
-wersja logiczna- „albo cos jest prawdą, albo fałszem”
PRAWO TOŻSAMOŚCI - głosi ono byt, jest tym, czym jest, (tzn. nie może być czymś i zarazem czymś innym) np. jednocześnie drzewem i człowiekiem
RACJONALIZM - jest to doktryna filozoficzna głosząca pryzmat rozumu zarówno w poznaniu i działaniu
SENSUALIZM - jest to doktryna głosząca pryzmat doświadczenia, eksperymentu w poznaniu ludzkim
8.PRZYCZYNY OSTATECZNE
-przyczyna sprawcza tego, że coś zaczyna istnieć i potem trwa (przyczyna istnienia)
-przyczyna celowa - jest to wewnętrzna przyczyna, jak to, ku czemu zmierza rozwój każdego bytu
-zewnętrzna przyczyna celowa - jako cel ludzkich działań
-przyczyna materialna - to, z czego zrobiony jest świat materialny, tworzywo
-przyczyna formalna - to, co nadaje formę, kształt tworzywu
9.VI-V Starożytna Grecja
Azja Mniejsza-kolonie greckie: Milel
Arche-woda, zasada, z czego to wszystko, co jest pochodzi, co buduje rzeczywistość, prazasada świata
Anaksymander dla niego arche to bezkres, coś nieokreślonego
Anaksymenes - dla niego wszystko jest powietrzem
Anaksagoras - umysł doszedł do wniosku, że jest jakiś umysł, który wszystkim rządzi
Empedokles - 4 żywioły:
-woda
-powietrze
-ziemia
-ogień
10.Filozofowie
Emanuel Kant-
-prawo moralne jest elementem naszego umysłu
-prawo moralne nie zawiera żadnej treści, jest formą
-musimy postawić pytanie czy jakaś zasada jest obowiązująca dla wszystkich ludzi
-zasady moralne mają charakter autonomiczny, człowiek sam rozstrzyga co jest prawem moralnym
Eremy Bentham,Mill (utylitaryzm)
-nasze czyny są dobre, jeżeli są użyteczne
-należy wziąć pod uwagę wszystkie następstwa czynów
-aksjologia (etyka aksjologiczna)
-kryterium oceny moralnej jako wartość
-przedstawiciele: Hartman, Scheler
-przyjmowali, że w każdym z nas jest intuicyjne poczucie wartości
Dawid Hume
-sformułował tezę, ze wszyscy myśliciele do jego czasów popełniali błąd logiczny (w przesłaniach były stwierdzenia o faktach; stworzono nowy termin powinności)
-z wiedzy o faktach nie można wyciągnąć wniosków moralnych
-moralność jest czymś podobnym do smaku
-moralność jest kwestią naszego smaku (jest to smak społeczny)
Jord Moore
-zwraca uwagę na błąd naturalistyczny
-moralność odnosi się od cech pozanaturalnych
-naturalnie poznajemy za pomocą intuicji moralnej
-zapoczątkował w XX wieku burzliwe dyskusje dotyczące etyki, zanegował etykę
-emotywizm-nasz język pełni funkcję opisową; wypowiadamy się na temat faktów; funkcję emotywną- wyrażamy nasze uczucia
-sady etyczne są wyrazem naszych emocji
Richard Rorty
-nie przejmujemy świata takim, jakim jest
-nie ma uniwersalnych zasad moralnych, nie jesteśmy w stanie je poznać
-moralność sprowadza się do osobistych projektów życia
-wprowadza pojęcie ironii (wykazanie słabości wszystkich rozwiązań, ależby go nie absolutować)
-tolerancja dla wszystkiego, ale nie należy tolerować nietolerancji
-nie możemy postępować wbrew przyjętym zasadom
-przyjmuje, że w życiu społecznym obowiązują zasady pluralizmu (prawo do wolności) i tolerancji (traktowanie wszystkich preferencji upodobań do równi)
Heraklit z Efezu-ogień i logos( nauka, umysł)
Parmenides- wprowadził byt. Jako pierwszy zaczął używać tego słowa, pojęcia
Pitagoras-liczba, uważa, że świat składa się z liczb
Ateny-złoty wiek myśli ludzkiej
SOFIŚCI-za pieniądze mówili, że zrobią wszystko
Protagoras- człowiek jest miarą wszystkich rzeczy
Goriasz- Skrajny relatywizm, zapłać mi, a zrobię wszystko, co zechcesz
Sokrates-krytykował relatywistów. Był idealistą, miał wzniosłe ideały. Nauczał młodzież etyki. Jest nazywany „ojcem etyki”. Zajmuje się człowiekiem. Słynne powiedzenie Sokratesa to: „Wiem, ze nic nie wiem”. Był odważny, za wszelką cenę bronił prawdy. Sokrates był nauczycielem Platona. A uczniem Platona był Arystoteles.
PLATON
-tak naprawdę nazywał się Arystoklet
-Platon to przydomek, który oznaczał barczysty lub szerokie czoło
-żył w latach 427-347 p.n.e., żył głównie w Atenach
-od 20 roku życia był uczniem Sokratesa, następnie nauczycielem Arystotelesa
-autor dialogów filozoficznych
-pochodzili z rodziny arystokratycznej
-wyróżniamy 3 okresy w jego twórczości:
*okres wczesny-gdzie wyrażany jest wpływ Sokratesa
TYTUŁ DZIEŁ:
„Gorgiasz”; „Protagoras”
*okres średni:
TYTUŁY DZIEŁ:
„Uczta”, „Państwo”, „Fajdros”, „Fedon”
*okres późny, w którym zmienia swoje poglądy
TYTUŁY DZIEŁ
„Tiraios”, „Sofista”, „Parmanides”
-po śmierci Sokratesa 399 p.n.e dużo podróżował do Egiptu, na Sycylię, chciał tam wprowadzić swój ustrój polityczny, ale nie udało mu się to. Został wzięty do niewoli, ale wykupił go Arikeis z Cyreny
-dokonał syntezy wcześniejszej filozofii
-stworzył system zwany platonizmem
-po powrocie do Aten założył w Gaju Akademosa szkołę zwaną akademią
2.METAFIZYKA PLATOŃSKA - jest to tzw. dualizm platoński. Czyli podział świata na świat idealny, wieczny, niezmienny, w którym bytują idee, jest to świat niewidzialny, oraz świat materialny- zmienny, stanowiący odbicie świata idealnego rzeczywistością pośrednią między ideami a światem materialnym; świat idei- to świat duchowny, wieczny, niezmienny; świat materialny- to świat ciągłej zmiany
3.Idee platońskie- prawowzory wszystkiego, co istnieje. Najważniejsze trzy idee:
-dobro
-prawda
-piękno
Idealizm obiektywny-idee istnieją obiektywnie i tylko w naszym umyśle
Świat-jest stworzony przez Demiurga, stwarza świat wpatrując się w idee. Tworząc je na wzór dobra, prawdy i piękna
Dobro-to coś, co przyciąga, co chcielibyśmy mieć
Dobro moralne- umiejętność dawania i brania dobra
Teoria poznania-Platon głosił radykalny racjonalizm. Według niego rozum jest najważniejszy
4. Platon wyróżnił stopnie poznania. Każdemu stopniowi odpowiada inny stopień:
-rzeczywistości idealnej odpowiadającej rozumowi
-drugi stopień rzeczywistości, matematycznej odpowiada rozsadek
-trzeci stopień rzeczywistości- poznanie zmysłowe- świat uzmysłowiony odpowiada wiarą czyli poznanie zmysłowe
-stopień rzeczywistości mitologicznej, poezji- odpowiada myślenie obrazami
5.Platońska Metafora jaskini- Platon porównuje świat do jaskini. Każdy z nas jest przykuty kajdanami.
Logika-Platon był prekursorem logiki. Stworzył tzw. Dialektykę
Dialektyka-metoda polegająca na stawianiu pytań i odrzucaniu sprzeczności
Antropologia-nauka o człowieku
Dualizm duszy i ciała-dusza i ciało to dwie odrębne substancje. Dusza rządzi ciałem, ale też jest uwięziona w ciele. Ciało to grób dla duszy. Dusza za niewiadome ma przewinienie, została strącona w ciało
-zadaniem człowieka jest uwolnić się z ciała. Dusz może istnieć bez ciała. Dusz dopóki nie odpokutuje i nie wyzwoli się doznaje kolejnych wcieleń. Platon podał dowody na nieśmiertelność duszy ludzkiej. Dusz ma również przezwyciężać pożądliwość pożądliwości zmysłowe. Platon podzielił duszę na trzy części:
-pierwsza dusz rozumna-ona powinna panować
-dusza popędliwa- jej odpowiada męstwo
-dusza pożądliwa-ona jest nieposłuszna
Platon wprowadził 4 cnoty etyczne:
-roztropność (dusza rozumna)
-męstwo (dusza popędliwa)
-umiarkowanie (dusza pożądliwa)
-sprawiedliwość (woźnica wszystkich cnót)
6.Koncepcja państwa według Platona
Platon stworzył pierwszą utopijną koncepcje państwa. Według Platona państwo tworzą ludzie by sobie nawzajem pomagać. Państwo to przede wszystkim zorganizowany podział obowiązków
Trzem częściom duszy odpowiadają trzy stany społeczne:
-duszy rozumnej-odpowiada stan uczonych (czyli filozofów), w państwie powinny rządzić filozofowie
-duszy popędliwej- odpowiada stan strażników (wojsko, policja)
-duszy pożądliwej- odpowiada stan rolników, kupców, rzemieślników.
Platon chciał znieść własność prywatną, a nawet dzieci i młodzież miały być wspólne. Uważał, że kobiety mogą służyć armii. System platoński był w dużej mierze systemem totalitarnym, liczyło się państwo. Platon podał rodzaje systemów politycznych
-arystokracja-przeradza się w timokrację
-timokrację przekształca się w oligarchię
-oligarchia przeradza się w demokrację
-demokracja przeradza się w tyranię, ponieważ wzrastająca anarchia w państwie prowadzi do pragnienia posiadania silnego władcy. Demokracja przeradza się w tyranię, ponieważ wzrastająca anarchia w państwie prowadzi do pragnienia posiadania silnego władcy
7.Pedagogika Platona
Jego pedagogika była ściśle powiązana z jego systemem „Wiedza ma człowiek wyzwalać, dawać mu szczęście”
Ponowoczesność (postmodernizm)
-neguje koncepcje prawdy (neoplatonizm)
-wole prawdy (mieć rację)
-autorytaryzm prawdy (prawda zniewala człowieka)
-wykluczenie (nie wolno nikogo wykluczyć, każdy ma swoją prawdę)
Dyskurs=Consensus- nie ma jednej prawdy, jednego systemu
Instrumentalizm-silne podejście do wychowania, mnożenie metod
ARYSTOTELES.
-Ze Stagiry (384-322 p.n.e.)
-najzdolniejszy uczeń Platona, a zarazem krytyk platonizmu
-ojciec jego był nadwornym lekarzem macedońskiego króla, być może to właśnie to wpłynęło na jego filozofię
-realizm (bliski życia) bliski rzeczywistości
-w wieku 10 lat traci rodziców (wychowują go krewni)
-w wieku 17 lat przybywa do Aten (nie był obywatelem ateńskim) był Macedończykiem
-wstępuje do Akademii Platońskiej (pobiera tam naukę przez 20 lat) studiował i nauczał w tym czasie
-Platon nazwał go „rozumem szkoły” albo „czytelnikiem”
...
coliberek44