Lekki przypadek udaru.pdf

Arthur C. Clarke

Lekki przypadek udaru

Tę historię powinien opowiedzieć ktoś inny - ktoś, komu bliska jest dziwaczna odmiana

futbolu, uprawiana w Ameryce Południowej... W mojej rodzinnej Moskwie, w stanie Idaho, po

prostu łapiemy piłkę i biegniemy z nią przez boisko. W niewielkiej, lecz zasobnej republice,

którą nazwę tu Periwią, kopią bezlitośnie piłkę nogami, co daje tylko blade pojęcie o tym, jak

obchodzą się z sędziami.

Hasta la Vista, stolica Periwii, jest ładnym nowoczesnym miastem położonym wśród

andyjskich szczytów bez mała dwie mile nad poziomem morza. Tytułem do chwały miasta jest

wspaniały stadion piłkarski na sto tysięcy miejsc. Nawet ta liczba ledwie wystarcza, by pomieścić

wszystkich kibiców, którzy nie opuszczą żadnego ważnego meczu, jak chociażby corocznego

spotkania z drużyną Panagury, sąsiedniej republiki.

Jedną z pierwszych wiadomości, jakie dosięgły mnie, gdy przyjechałem do Periwii po licznych

niemiłych przygodach w mniej demokratycznych zakątkach Ameryki Południowej, było to, że

Periwia przegrała zeszłoroczny mecz z powodu haniebnej nieuczciwości sędziego. Podobno

zdyskwalifikował większość piłkarzy z drużyny gospodarzy, nie uznał jednej bramki, słowem,

uczynił wszystko, by zdecydowanie lepsza na boisku drużyna nie wygrała meczu. Ta diatryba

wywołała u mnie nostalgiczne wspomnienie rodzinnych stron, lecz szybko otrząsnąłem się i

skwitowałem: - Trzeba mu było więcej zapłacić. - Daliśmy mu kupę forsy - brzmiała odpowiedź

ale Panaguryjczycy dorwali go później. - Parszywa sprawa odparłem. - Ciężko dziś znaleźć

uczciwego człowieka, który się daje przekupić tylko jednej stronie.

Celnik, który dosłownie przed chwilą przyjął ode mnie ostatni studolarowy banknot, zdobył się

na ledwie widoczny spod szczeciny zarostu rumieniec, gdy skinieniem zezwolił mi na

przekroczenie granicy.

Kilka następnych tygodni dało mi się dobrze we znaki, ale nie tylko dlatego wolałbym o nich

nie wspominać. W każdym razie powróciłem do swych normalnych zajęć jako przedstawiciel

firmy produkującej maszyny rolnicze - choć żadnej z importowanych przeze mnie maszyn

dotychczas nie widziano w pobliżu gospodarstw wiejskich, a trzeba było teraz dać grubo powyżej

stu dolarów przy każdym transporcie przez granicę, żeby jakiemuś łapiduchowi nie chciało się

zaglądać do skrzynek. Ostatnią rzeczą, którą mogłem zawracać sobie głowę, była piłka nożna;

wiedziałem, że lada moment z mojego kosztownego importu zostanie zrobiony użytek, a bardzo

mi zależało, żeby tym razem uczciwie zarobione pieniądze wyjechały z tego kraju wraz ze mną.

Mimo wszystko nie dało się zupełnie zignorować podniecenia, narastającego wraz ze

zbliżającym się dniem meczu rewanżowego. Choćby dlatego, że opanowało także moich

partnerów handlowych. Idzie człowiek na konferencję, którą aranżuje nie szczędząc wysiłków i

kosztów w bezpiecznym hotelu lub w rezydencji zaufanego sympatyka, a tu pół cennego czasu

trwonią na gadkę o piłce. Rozpacz mnie ogarniała i zastanawiałem się, czy aby Periwiańczycy

traktują swą politykę równie serio jak sport. - Panowie! - błagałem. - Jutro rozładują naszą

następną przesyłkę świdrów rotacyjnych i jeśli nie otrzymamy tego zezwolenia od ministra

rolnictwa, ktoś może otworzyć skrzynki i sprawa...

- Spokojna głowa, chłopcze - beztrosko odpowiada mi na to generał Sierra lub pułkownik

Pedro. - Wszystko załatwione. Zostaw to armii.

Wolałem już nie pytać "której armii?" i przez następnych dziesięć minut musiałem

wysłuchiwać zażartej dyskusji na temat futbolowej taktyki i najlepszych sposobów na

nieposłusznych arbitrów. Nie przyszło mi do głowy - jak i chyba nikomu innemu - że temat ten

jest ściśle związany z przedmiotem naszej narady.

Odtąd miałem dość czasu, by zorientować się, co naprawdę zaszło, choć na początku trudno

było się połapać. Centralną postacią tego niewiarygodnego dramatu był niewątpliwie don

Hernando Dias - milioner o reputacji playboya, zagorzały miłośnik piłki nożnej, dyletant o

rozległych zainteresowaniach naukowych i, głowę daję, przyszły prezydent Periwii. Jako że

pasjonowały go samochody wyścigowe tudzież hollywoodzkie piękności, co zresztą sprawiło, że

był jednym z najbardziej znanych towarów eksportowych swego kraju, znakomita większość

ludzi sądziła, że określenie "playboy" wyczerpująco charakteryzuje don Hernanda. Nic, ale to

nic, nie było dalsze od prawdy.

Wiedziałem doskonale, że don Hernando jest jednym z nas, niemniej jednak nie cieszył się

szczególnymi względami u prezydenta Ruiza, co zapewniało mu mocną, acz niezwykle delikatną

pozycję. Rzecz jasna, nie miałem okazji go poznać; z uzasadnioną wszak ostrożnością dobierał

sobie przyjaciół, a z drugiej strony mało było takich, którym zależało na spotkaniu ze mną, chyba

że ich życie do tego zmusiło. O jego zainteresowaniach naukowych dowiedziałem się znacznie

później; podobno miał prywatne obserwatorium, z którego często korzystał w pogodne noce,

choć, jak chcą złośliwi, w celach nie tylko astronomicznych.

Don Hernando spożytkował niechybnie cały swój czar i siłę perswazji, by dostać zgodę

prezydenta; gdyby stary sam nie był zagorzałym kibicem, rozpamiętującym zeszłoroczną klęskę

jak każdy inny periwiański patriota, nigdy nie dałby się namówić. Już sama oryginalność planu

zapewne nastawiła go doń przychylnie, nawet jeśli nie szalał z radości, godząc się na wycofanie z

koszar połowy swych oddziałów na całe niemalże popołudnie. Cóż wszakże, jak na pewno nie

omieszkał przypomnieć mu don Hernando, lepiej zagwarantuje lojalność armii niż prezent w

postaci pięćdziesięciu tysięcy biletów na mecz roku?

Nie miałem jeszcze o tym zielonego pojęcia, gdy tego pamiętnego dnia zasiadłem na

trybunach. Jeśli sądzicie, że wcale nie miałem ochoty tam się znaleźć, macie świętą rację.

Jednakowoż pułkownik Pedro podarował mi bilet, i nie wyszłoby mi na zdrowie, gdybym zranił

jego uczucia, nie wykorzystując podarunku. Zasiadłem więc już sobie pod lejącym się z nieba

żarem i wachlując się programem słuchałem komentarza ze swego radyjka w oczekiwaniu na

rozpoczęcie meczu.

Stadion wypełnił się do ostatniego miejsca, potężna owalna miska po brzegi zalana morzem

ludzkich twarzy. Wpuszczanie widzów opóźniło się nieznacznie; policja dała z siebie wszystko,

lecz sprawdzenie stu tysięcy ludzi, czy nie przemycają broni palnej na trybuny, zajmuje trochę

czasu. Zażądała tego drużyna gości, ku zrozumiałemu oburzeniu lokalnych kibiców. Protesty

jednak zgasły jak za dotknięciem różdżki czarodziejskiej wraz z pojawieniem się artylerii przy

wejściach.

Łatwo dało się ustalić moment, gdy swym kuloodpornym cadillakiem zajechał główny sędzia

meczu; na ślepo można było poznać trasę jego przemarszu na stadion po gwizdach tłumu.

Przecież - zagadnąłem mojego sąsiada, młodziutkiego porucznika, z szarżą więc na tyle niską, że

nic mu nie groziło, gdyby został ujawniony kontakt z moją osobą - mogliście żądać zmiany

sędziego, jeśli tak go oceniacie.

Wzruszył ramionami z rezygnacją. - Wybór przysługuje gościom. Nie ma na to rady.

- W takim razie powinniście przynajmniej wygrywać wszystkie mecze w Panagurze.

- Tak jest - odparł. - Ale ostatnim razem byliśmy zbyt pewni swego. Nasi grali tak fatalnie, że

nawet sędzia nic nie wskórał.

Nie zdołałem wykrzesać z siebie sympatii do żadnej z drużyn i nastawiłem się na dwie godziny

hałaśliwej nudy. Niewiele razy w życiu przyszło mi się tak bardzo pomylić.

Owszem, początek meczu się nieco odwlekał. Najpierw zlana potem orkiestra odegrała oba

hymny narodowe, później prezentację drużyn odbierał El Presidente z małżonką, jeszcze później

kardynał udzielił wszystkim błogosławieństwa, potem nastąpiła chwila przerwy, podczas której

doszło do ostrej wymiany zdań pomiędzy kapitanami na temat, jeśli dobrze zrozumiałem,

rozmiaru czy kształtu piłki. Zdążyłem zatem spokojnie przeczytać program - kosztowne i

wspaniale wydane cacko, podarowane mi przez porucznika. Był rozmiarów popołudniowej

gazety, drukowany na pierwszorzędnym papierze, bogato ilustrowany, do tego wyglądał, jakby

był oprawiony w srebro. Niepodobna, żeby wydawcom zwróciły się koszty druku, ale przecież

liczył się tu prestiż, a nie buchalteria. Wątpliwości rozwiewała imponująca lista subskrybentów

tego "Specjalnego Wydania na Pamiątkę Zwycięstwa", którą otwierał sam prezydent. Nie

zabrakło na niej większości mych przyjaciół; z rozbawieniem też spostrzegłem, że rachunek za

prezent w postaci pięćdziesięciu tysięcy darmowych egzemplarzy dla naszych dzielnych

żołnierzy pokrywał w całości don Hernando. Zdawałoby się, że to nieco naiwny sposób na

popularność, wątpiłem też, czy ten akt dobrej woli wart był aż tak kolosalnych kosztów. Słowo

"zwycięstwo" raziło mnie jako odrobinę przedwczesne, by nie powiedzieć nietaktowne.

Rozważania te przerwał ryk wielotysięcznego tłumu zwiastujący rozpoczęcie gry. Piłka

błyskawicznie ruszyła do akcji, ale ledwie zdążyła przebyć zygzakiem pół drogi do bramki, a już

odziany w niebieski strój Periwiańczyk podstawił nogę jednemu z występujących w czarnych

pasach Panaguryjczyków. Nie tracą czasu, mruknąłem do siebie; co na to sędzia? Ku memu

zaskoczeniu sędzia nie zareagował w ogóle, może więc tym razem udało się nam skłonić go do

transakcji na zasadzie gotówka za doręczony towar.

- Czy to aby nie był faul, czy jak to nazywacie? - spytałem mego towarzysza.

- E tam - odparł nie odrywając oczu od gry. - Kto by się przejmował takimi bzdurami? Zresztą

ten kojot niczego nie zauważył.

I rzeczywiście. Sędzia znajdował się z dala od akcji i wydawało się, że ma kłopoty z

dotrzymaniem kroku zawodnikom. Ruchy jego były nader ociężałe, co mnie ogromnie zdziwiło,

aż wreszcie zrozumiałem, w czym rzecz. Czy zdarzyło się wam widzieć kogoś, kto usiłuje biec w

kamizelce kuloodpornej? Biedaczysko, pomyślałem sobie z powściągliwym współczuciem, jakie

jeden kanciarz okazuje drugiemu; ciężko pracuje na swoją dolę. Ja ledwie wytrzymywałem upał

nie ruszając się z miejsca.

Przez pierwszych dziesięć minut gra była w miarę otwarta i nie doliczyłem się więcej niż trzech

bójek na murawie. Periwia o mały włos nie straciła bramki; piłka została tak zręcznie wybita

głową na aut, że szału radości kibiców z Panagury (którzy mieli specjalną obstawę policyjną i

opancerzony sektor stadionu do własnej dyspozycji) nie zdołały zagłuszyć nawet gwizdy.

Smutno mi się zrobiło. Wszak wystarczyło tylko zmienić kształt piłki, a przeniósłbym się na

pierwszy lepszy mecz w rodzinnym miasteczku.

Trzeba przyznać, że Czerwony Krzyż nie miał nic ciekawego do roboty aż do ostatnich minut

przed końcem pierwszej połowy, kiedy to trzech Periwiańczyków i dwóch Panaguryjczyków (a

może na odwrót) starło się w doskonałym młynku, z którego tylko jeden uczestnik wyszedł o

własnych siłach. Ofiary wyniesiono z pola walki wśród ogólnego zamieszania i tu nastąpiła

krótka przerwa, wykorzystana na wprowadzenie do gry zawodników rezerwowych. To dało

początek pierwszemu poważniejszemu incydentowi: Periwiańczycy skarżyli się, że ranni po

stronie przeciwnika udają, żeby tylko można było dokonać zmian. Ale sędzia pozostał nieugięty,

zmian dokonano i ryk na trybunach przycichł do poziomu nieco poniżej granicy bólu, gdy

wreszcie gra została wznowiona.

Panaguryjczycy zaraz strzelili bramkę i choć żaden z moich sąsiadów nie popełnił

samobójstwa, niektórym naszym kibicom niewiele chyba brakowało. Transfuzja nowej krwi

wyraźnie dodała skrzydeł gościom i sytuacja drużyny gospodarzy nie wyglądała różowo.

Przeciwnicy podawali sobie piłkę z taką zręcznością, że z periwiańskiej obrony zrobiło się

rzadkie sito. Jeśli tak dalej pójdzie, pomyślałem, sędzia może pozwolić sobie na bezstronność;

jego strona i tak wygra. Gwoli uczciwości, nie dopatrzyłem się u niego na razie oczywistych

fałszerstw.

Nie czekałem jednak długo. Desperackim zrywem drużyna gospodarzy zastopowała groźny

atak przeciwnika, a potężny wykop jednego z obrońców posłał piłkę podniebnym lobem w

kierunku drugiej bramki. Nim osiągnęła maksymalną wysokość, przenikliwy dźwięk

sędziowskiego gwizdka zatrzymał grę. Odbyła się krótka dyskusja arbitra z kapitanami drużyn,

która niemal natychmiast doprowadziła do potwornego zamieszania. W dole, na boisku, wszyscy

gwałtownie gestykulowali, a tłumy na trybunach rykiem dawały wyraz swemu niezadowoleniu. -

O co chodzi tym razem? - spytałem bezradnie.

- Sędzia twierdzi, że nasz był na spalonym.

- Jakim cudem? Przecież stał przy własnej bramce!

- Cicho! - syknął porucznik, nie kwapiąc się tracić czasu na oświecenie mej ignorancji.

Niełatwo mnie uciszyć, ale tym razem dałem spokój i próbowałem sam pojąć, co się stało. Sędzia

chyba przyznał Panaguryjczykom rzut wolny na naszą bramkę, rozumiałem więc, co ludzie

musieli przeżywać. Piłka poszybowała piękną parabolą, otarła się o słupek - i wpadła do bramki

mimo akrobatycznej parady bramkarza. Z trybun wzniósł się potężny ryk bólu, by wnet

przemienić się w jeszcze bardziej przerażającą ciszę. Zdawało się, że wielki zwierz został

zraniony - i przyczaił się, aby wywrzeć zemstę na swym ciemięzcy. Mimo żaru stojącego niemal

w zenicie słońca, zrobiło mi się nagle chłodno, jakby powiał tuż obok mnie zimny wiatr. Nawet

za wszystkie skarby Inków nie zamieniłbym się miejscami z tym zlanym potem facetem w

kuloodpornej kamizelce na boisku.

Przegrywaliśmy dwa do zera, ale sytuacja nie była przecież beznadziejna - nie skończyła się

jeszcze pierwsza połowa i do końca wszystko się mogło zdarzyć. W Periwiańczyków wstąpił

nowy duch i nacierali z demonicznym wprost uporem, jak mężczyźni, którzy podjęli wyzwanie i

chcą pokazać, że godni są przeciwników.

Skutek był natychmiastowy. Gospodarze strzelili jedną nieskazitelnie czystą bramkę w ciągu

ledwie dwóch minut, wywołując tym szał radości na trybunach. Teraz już krzyczałem wraz z

innymi i upominałem sędziego, posługując się hiszpańskim słownictwem, o którego znajomość

wcześniej się nie podejrzewałem. Już jeden do dwóch, i sto tysięcy ludzi modli się i zaklina na

wszystkie świętości, by uzyskać tę wyrównującą bramkę.

Przyszła w samej końcówce pierwszej połowy. Tę sprawę, która miała tak poważne

konsekwencje, chciałbym przedstawić z chłodnym obiektywizmem. Jeden z naszych

napastników przyjął celne podanie, przebiegł z piłką około pięćdziesięciu stóp, wykiwał

zręcznym dryblingiem dwóch obrońców i czyściutko zdobył bramkę. Piłka ledwie zdążyła opaść

z siatki na ziemię, a tu znów ten gwizdek sędziego.

O co mu chodzi tym razem, pytałem w myślach. Przecież nie może nie uznać tej bramki. Ale

właśnie nie uznał. Dopatrzył się ręki. Mam całkiem dobry wzrok, a żadnej ręki nie widziałem.

Nie mogę więc uczciwie winić Periwiańczyków za to, co nastąpiło niebawem.

Policja zdołała nie wpuścić tłumu kibiców na boisko, choć przez dobrą minutę zdawało się, że

kordon nie wytrzyma już nawet najlżejszego pchnięcia. Drużyny rozeszły się na swoje połowy,

pozostawiając na środku boiska jedynie nieprzejednaną postać sędziego. Zastanawiał się pewnie,

którędy zwiać z boiska, i pocieszał się myślą, że po tym meczu przejdzie już na wygodną

emeryturę.

Ostry, wysoki sygnał trąbki był dla wszystkich absolutnym zaskoczeniem. Dla wszystkich,

gwoli ścisłości, oprócz pięćdziesięciu tysięcy doskonale wyszkolonych żołnierzy, którzy

oczekiwali na ten znak z rosnącym niepokojem. Na trybunach zapanowała głęboka cisza, słychać

było nawet odgłosy ruchu ulicznego spoza stadionu. Sygnał trąbki odezwał się po raz drugi-i oto

mrowie ludzkich twarzy po przeciwnej stronie znikło w oślepiającym morzu ognia.

Krzyknąłem i przysłoniłem oczy. Przez jedną koszmarną chwilę myślałem o bombie atomowej

i sprężyłem się daremnie w oczekiwaniu na wybuch. Ale żadna eksplozja nie nastąpiła nic, prócz

tej migotającej zasłony z płomieni, która raziła nawet przez zaciśnięte powieki jeszcze przez

długie sekundy, by wtem zniknąć tak nagle i niespodziewanie, jak się pojawiła, gdy zabrzmiał

trzeci i ostatni sygnał trąbki.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: