Dziesięć dni, które wstrząsnęły pograniczem (cz. XVI)
Analiza dokumentów dotyczących bitwy, do której doszło 26 marca 1946 r. w rejonie Kożusznego, pozwala sformułować kilka dość istotnych wniosków. Źródłem późniejszych, wielokrotnie powielanych błędów, występujących w kolejnych publikacjach autorów zajmujących się historią Jasiela i bitwy pod Kożusznem, jest wywiad z Pawłem Sudnikiem, zamieszczony w "Granicy" w 1962 r., a także opublikowany rok później w tym samym czasopiśmie cykl artykułów Cz. Żmudy i Z. Dobrzańskiego.
W tym wywiadzie oraz tekstach Cz. Żmudy i Z. Dobrzańskiego szer. Paweł Sudnik prowadzony jest z pozostałymi żołnierzami na miejsce egzekucji, które leży na wzgórzach nad Wisłokiem Górnym, a więc na Kiczerę Długą, a jego ucieczka z miejsca egzekucji kończy się we wsi określonej jako Wola.
Oczywiście, dziś trudno ustalić, czy było to działanie świadome, czy efekt cenzury, czy wreszcie owoc "tajemnicy wojskowej". Tak czy inaczej dawało to asumpt do dowolnej interpretacji. I tak też było. W kolejnych publikacjach jako miejsce, do którego dotarł szer. Sudnik, pojawiają się Wola Niżna, Wola Wyżna, Piotrowa Wola itd. W rzeczywistości była to Wola Jaworowa.
Nawet autorzy broszury "Szlakiem walk żołnierzy WOP" nie zajmują tu jednoznacznego stanowiska. A szkoda. W oparciu o tę broszurę powstało bowiem wiele artykułów powielających dotychczasowe błędy.
Kiedy w kwietniu 2009 r. w Warszawie zapytałem płka Nyka - jednego z jej współautorów, skąd tyle nieścisłości i różnych interpretacji, uzyskałem odpowiedź, iż niedopowiedzenia, brak nazwisk i szczegółów to wynik ingerencji cenzury.
Na pytanie, gdzie dokonano egzekucji żołnierzy, z której uciekł szer. Sudnik, jednoznaczną odpowiedź daje protokół ekshumacji. Jedyne znane dziś miejsce, gdzie dokonano egzekucji i pogrzebano zwłoki, leży na stokach Jeleniej Góry w pobliżu Darowa, w odległości 1 km od miejsca, gdzie znajdowały się ostatnie zabudowania dawnej wsi Wisłok Dolny.
Fot. Leśniczy Jerzy Miliszewski wskazuje odszukaną wg danych z protokołu ekshumacji "polanę śmierci"
Fot. W. Cieślak
pelo1969