06 - System informacyjny jako ogniwo systemu sterowania i zarządzania.pdf - + wykłady ze stronki - ewusssss

S YSTEM INFORMACYJNY W SYSTEMIE GOSPODARCZYM

I NFORMACJA W PROCESIE STEROWANIA I ZARZĄDZANIA 1

Funkcje informacji w systemie informacyjnym przedsiębiorstwa:

 Redukcja niepewności

 Wsparcie w procesach monitorowania i kontroli

 Wspieranie komunikacji

 Upraszczanie procesów zarządzania

 Relacja pomiędzy kosztem a wartością informacji

Cechy dobrej informacji:

 odpowiednia ze względu na cel,

 dokładna (zależnie od poziomu)

 kompletna

 pochodzi z pewnego źródła

 jest przekazana do właściwej osoby

 jest dostarczona na czas

 posiada odpowiedni poziom szczegółowości

 jest przekazana we właściwy sposób

 zrozumiała dla odbiorcy

Z punktu widzenia użyteczności gospodarczej wyodrębnić można kryteria podziału informacji :

 źródło: wewnętrzna, zewnętrzna, pierwotna, wtórna

 natura: ilościowa, jakościowa, formalna, nieformalna

 poziom: strategiczna, taktyczna, operacyjna

 czas: historyczna, bieżąca, przyszła

 częstotliwość: ciągła, dzienna, tygodniowa, etc.

 wykorzystanie: na potrzeby planowania, kontroli, podejmowania decyzji

 forma: pisemna, wizualna, sensoryczna

 typ: szczegółowa, zagregowana,



Fazy zarządzania wiedzą

 Nabywanie wiedzy

 Dzielenie się wiedzą

 praca w ramach projektu specjalistów z różnych podsystemów organizacji i o różnej wiedzy,

 dyskusje i grupowe rozwiązywanie problemów,

 codzienna współpraca zespołów z danej dziedziny np. w formie zespołów innowacyjnych czy laboratoriów,

 alianse z konkurentami i dostawcami, dzięki którym następuje transfer wiedzy z nieznanych nam sektorów, rynków

i technologii.

 Przekształcanie wiedzy w decyzję

 formy i procedury decyzyjne umożliwiające zaangażowanie w proces decyzyjny najbardziej kompetentnych ludzi.

Nie oznacza to zespołowej formy decyzji, ale wykorzystanie najlepszych kadr w procesie zbierania informacji,

formułowania rozwiązań, doboru kryteriów, symulacji skutków każdego z wariantów,

 sprawnie działający i dostosowany do potrzeb określonych decydentów system wywiadu gospodarczego lub inny

system wspomagający decyzje,

 systemy oceny i wynagradzania menadżerów promujące nowatorskie i śmiałe rozwiązania i wydłużające okres

oceny, aby unikać decyzji koniunkturalnych .

1 Krzysztof Liedel, HTTP :// LIEDEL . WEBPARK . PL / ZARZADZANIE _001. HTM

C YBERNETYKA

Przedmiotem zainteresowań cybernetyki są procesy sterowania i komunikacji wspólne zarówno dla maszyn jak i organizmów

żywych.

Cybernetyka poszukuje praw rządzących procesami sterowania w organizmach żywych, które można wykorzystać także w

sterowaniu działaniami systemów sztucznych, tworzonych przez człowieka. Przedmiotem badań są także warunki jakie muszą

być spełnione, aby uzyskać funkcjonalną analogię działania systemów sztucznych i ich naturalnych wzorców.

- Cybernetyka należy do najmłodszych dyscyplin intelektualnego poznania dwudziestego wieku. Za oficjalną datę jej narodzin

przyjmuje się rok 1948.

- Cybernetyka, która tworzy pomosty między matematyką i filozofią elektroniką i biologią techniką i ekonomią rozwija się wraz z

postępem nauk humanistycznych i ścisłych.

- Wykorzystanie osiągnięć cybernetyki w zarządzaniu organizacją traktowaną jako złożony system działania, stanowi obecnie

szczególnie intensywnie rozwijany kierunek badań.

- Nowe możliwości wynikają przede wszystkim z rozwoju podstawowych dla tego kierunku dziedzin naukowych, takich jak teoria

systemów, informatyka, telekomunikacja , automatyka, robotyka, socjologia, psychologia, teoria organizacji i zarządzania.

Sterowanie w cybernetyce oznacza celowe oddziaływanie informacyjne na procesy w układzie sterowanym tak, aby jego

funkcjonowanie (działanie, zachowanie) było zgodne ze zmieniającym się wzorcem (norma). W ujęciu J. Zieleniewskiego:

„sterowanie to oddziaływanie zmierzające do wywołania zachowania zamierzonego przez istotę rozumną.”

Przedmiotem sterowania są procesy . Używanie pojęcia sterowania jest uprawnione tylko w odniesieniu do procesów, które w

przeciwieństwie do zasobów są zmienne w czasie . Sterować można tylko tym co zmienia się w czasie, działa, podlega

przekształceniom (transformacjom). Dla przykładu, można mówić o sterowaniu wydobyciem węgla, nie zaś o sterowaniu pokładami

węgla w kopalni.

Na sterowanie składa się sieć procesów realizowanych w systemie.

System - zestaw składników (opisywanych przez cechy), między którymi zachodzą wzajemne relacje. System opisywany jest

więc przez:



elementy (cechy elementów) systemu,



elementy otoczenia systemu,



istotne relacje między cechami,



istotne relacje systemu z jego otoczeniem

Stan systemu - zbiór wartości istotnych cech systemu.

Zdarzenie - zmiana wartości jednej lub kilku cech

Proces - ciąg zdarzeń określających zachowanie się, funkcjonowanie, działanie systemu.

Celem procesu jest preferowany w danym przedziale czasu wynik. Wynik określa nowy, pożądany stan systemu.

S YSTEM OTWARTY , WZGLĘDNIE ODOSOBNIONY , ZŁOŻONY

System otwarty . Sterowanie jest realizowane w systemach otwartych, to jest takich, które mają kontakt z otoczeniem . Są one

układami względnie odosobnionym które zdefiniował H. Greniewski:

Układ względnie odosobniony to taki układ , który ma obie poniższe właściwości:

1. reszta Wszechświata działa na nasz układ, ale oddziaływanie odbywa się tylko na pewnych drogach zwanych wejściami układu,

2. nasz układ wywiera wpływ na resztę Wszechświata, ale oddziaływanie to biegnie tylko pewnymi drogami, odbywa się za

pośrednictwem wyjść układu.

Funkcjonowanie systemu otwartego wiąże się z wymianą strumieni rzeczowych, finansowych, energii i informacji z

otoczeniem.

Otoczenie systemu stanowi zbiór wszystkich obiektów nie należących do systemu, których właściwości oddziałują na system i

zarazem same ulegają zmianie pod wpływem działania tego systemu .

System złożony jest to taki system otwarty, którego integralną składową jest człowiek zapewniający świadome i celowe działanie tej

wyodrębnionej z otoczenia całości.

Funkcjonowanie, działanie systemów, w cybernetyce przedstawia się jako transformację (przekształcenie) wejść strumieni

rzeczowych i informacyjnych na wyjścia do otoczenia.

Rys. Model systemu otwartego

 Wzorzec - zoptymalizowany model funkcjonowania i rozwoju obiektu sterowanego. Jest on niezbędną konkretyzacją celu

sterowania.

 Sterowanie - aproksymacja funkcjonowania obiektu do wzorca za pomocą sieci sprzężeń zwrotnych (feedback).

 Sprzężenia zwrotne - zapewniają możliwość wzajemnego oddziaływania informacyjnego układu sterującego i sterowanego oraz

systemu sterowania i otoczenia. Oddziaływanie układu sterującego na sterowany następuje po przetworzeniu na sygnał sterujący

wyników pomiarów różnicy (wartości odchyleń) stanu układu sterowanego od wzorca.

S TEROWANIE A REGULACJA

Wzorzec może być wielkością stałą lub też może być wielkością zmienną.

1. kiedy wzorzec jest stały mówimy o regulacji prostej (regulacji)

2. kiedy wzorzec jest zmienny mówimy o regulacji sterowanej ( sterowaniu) .

Ad.1 - Regulacja - rodzaj oddziaływania, w wyniku którego następuje redukcja (likwidacja, kompensacja) odchyleń układu

sterowanego od normy (wzorca) jest regulacją.

Układy, które potrafią likwidować odchylenia, przeciwstawiając się ich wzrostowi, posiadają zdolność do utrzymywania parametrów

funkcjonowania w ustalonych przedziałach wartości, mimo występowania zakłóceń, noszą nazwę homeostatów . Przykładem może

być organizm człowieka utrzymujący stałą temperaturę ciała 36,6 stopni Celsjusza z tolerancją 0,5 stopnia, mimo zmian temperatury

otoczenia. Homeostat ten jest uznawany za pierwszy prototyp sztucznego instynktu.

Ad.2 - Do realizacji sterowania nie wystarcza sam wzorzec . Należy określić również algorytmy, metody, sposoby dokonywania

zmian wzorca, jego modyfikacji. Zmiany i modyfikacje wzorca wynikają przede wszystkim z czasowego charakteru sterowania oraz

konieczności jego stałej optymalizacji (optymalizacji jako funkcji celu sterowania).

Wzorzec jako zmienna norma układu regulacji musi bowiem reprezentować najlepszy w danych warunkach sposób funkcjonowania

systemu sterowanego . Wzorzec musi być optymalizowany, jeżeli ma zapewnić nie tylko adaptację ale i rozwój systemu sterowanego

w niestabilnych, zmieniających się warunkach działania.

O ile regulacja jest przede wszystkim działalnością wewnątrz systemową endogeniczną to sterowanie, którego regulacja jest

integralną częścią reprezentuje działania egzogeniczne, skierowane na zewnątrz, do otoczenia.

WNIOSEK - nie utożsamiać pojęć regulacji i sterowania

Grecki kybernetikos, który mógł być „sam sobie sterem, żeglarzem, okrętem", aby sterować musiał nie tylko posiadać wiedzę i

umiejętności manewrowania łodzią. Spełniał także szereg innych istotnych w sterowaniu warunków:

1. miał świadomość celu podróży; wiedział dlaczego i dokąd chce żeglować,

2. posiadał umiejętność oceny stanu systemu i otoczenia; potrafił oceniać własne możliwości (fizyczne i psychiczne), które kon-

frontował z przewidywanym wysiłkiem żeglowania, wiedział jakie zapasy wody i żywności będą niezbędne w realizacji podroży,

znał stan techniczny łodzi, wiedział w jaki osprzęt i narzędzia należy się zaopatrzyć, aby usuwać uszkodzenia, potrafił rozpozna-

wać stany morza i zmiany pogody,

3. posiadał zdolność wyznaczania wzorca podróży: kursu łodzi i jego zmiany w zależności od sytuacji: zmiany warunków

pogodowych, konieczności omijania wykrywanych raf, schronienia się przed sztormem.

Sterowanie rozumiane jako oddziaływanie na ster łodzi w celu zmiany lub utrzymania kursu jest tylko realizacją procesów

prostej regulacji, natomiast właściwym sterowaniem jest to, co wiąże się z wyznaczaniem i modyfikacją kursu; wzorca

podróży, ustalaniem zmiennej normy układu regulacji.

U KŁAD NADRZĘDNY - STERUJĄCY I UKŁAD PODRZĘDNY - STEROWANY

Zastosowanie zasady aproksymacji w sterowaniu oznacza konieczność wyróżnienia w systemie sterowania hierarchii dwu

układów: nadrzędnego sterującego i podporządkowanego mu układu sterowanego

Rys. Cybernetyczny model sterowania

Podporządkowanie oznacza, że układ sterujący ma „pod kontrolą” zachowanie się systemu sterowanego, może nań skutecznie

wpływać, „rządzić nim”. Przedmiotem zainteresowania cybernetyki jest ten rodzaj oddziaływania, który ma charakter

informacyjny; w którym właśnie informacja przejawia swoją sprawczą moc.

W maszynach, mechanizmach to podporządkowanie jest wymuszane w sposób deterministyczny przy wykorzystaniu powszechnych

praw fizyki, chemii, elektroniki.

W organizmach żywych podporządkowanie jednych procesów drugim i to w sposób zapewniający funkcjonowanie i rozwój

organizmów jako zorganizowanych całości jest niejako „wpisane” w ich strukturę biologiczną.

W organizmach żywych , które stanowią bazę wzorców sterowania, charakterystyczna jest hierarchiczna struktura sterowania.

Możemy tutaj wyróżnić sterowanie operacyjne (adaptacyjne, szybkie, wrażliwe), zapewniające zdolność szybkiej adaptacji oraz

sterowanie strategiczne, o dłuższym horyzoncie czasowym , odpowiedzialne za rozwój systemu, które jest wyposażone w szeroko

rozbudowane kompetencje alarmowe do uruchomienia układów na dowolnym poziomie hierarchii.

Warto zauważyć, że w organizmach żywych, wszystkie istotne dla życia funkcje biologiczne (jak na przykład oddychanie) nie

podlegają bezpośredniemu sterowaniu przez korę mózgową (system nadrzędny) lecz są realizowane na poziomie operacyjnym

(poziomie odruchów bezwarunkowych).

P OZIOMY DECYZYJNE W SYSTEMIE ZARZĄDZANIA

Poziom operacyjny

1. procesy logistyczne i dane produkcyjne, jak raporty o zapasach, harmonogramy produkcyjne, koszty produkcji,

2. kontrola płac, kredytów, sprawdzanie zapasów, kontrola usprawniania wydajności pracy,

3. dobrze ustrukturalizowane środowisko decyzyjne,

4. rutynowe, powtarzalne decyzje,

5. wykonywanie instrukcji,

6. powszechne wykorzystywanie komputerów

Poziom taktyczny

1. decyzje kierownicze dotyczące realizacji celów,

2. formułowanie budżetu firmy, planowanie kapitału obrotowego, programy działalności marketingowej, usprawnianie produktów,

wydatki kapitałowe, opracowanie wytycznych dla procesów operacyjnych,

3. podstawą decyzji jest intuicja, doświadczenie, preferencje,

4. rolą systemu komputerowego jest dostarczanie gotowych informacji wspierających proces decyzyjny

Poziom strategiczny

1. decyzje o kierunkach rozwoju instytucji w kontekście rozwoju otoczenia,

2. wybór celów instytucji, określanie polityki personalnej i rynkowej, wytyczanie kierunków badań,

3. decyzje długookresowe,

4. brak możliwości pogłębionej analizy problemu

06 - System informacyjny jako ogniwo systemu sterowania i zarządzania.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: