PRAWO KARNE I PENITENCJARNE - komplet wykładów(1).docx

PRAWO KARNE I PENITENCJARNE

Literatura:

- Gardocki L. „Prawo karne materialne”

- Zall „Prawo karne”

- Marek A. „ Podręcznik prawa karnego”

- Siuda W. „Podstawy prawa dla ekonomistów” (1 rozdz.)

Normy prawa są stanowione lub sankcjonowane przez państwo. Prawo jest czymś, co nas ogranicza; to nie tylko normy. Egzekucja zabezpieczona przymusem państwowym. Przepis prawny – jednostka redakcyjna zawierająca lub obejmująca normy prawne, np. artykuł, paragraf, wstęp, punkt, podpunkt. Normy etyczne a normy prawne (nie zawsze się łączą). Stosunek prawny regulowany jest określonymi normami (stosunek prawny – normy prawne).

Zdarzenie prawne – źródło powstania stosunku prawnego.

                                                                      ZDARZENIE PRAWNE

                            DZIAŁANIA (zdarzenia wywołane przez człowieka

                                                                                                                ZDARZENIE SENSU STRICTO

                                                                                                  (naturalne np. śmierć, narodziny, pożar)

Czyny                                                        Akty

dozwolone              niedozwolone

                                          administracyjne              czynności prawne        konstytutywne orzeczenia sądu

                                                                                                  (umowa)

Systematyka prawa – uporządkowany zbiór norm prawnych, które dzielą się na dziedziny, gałęzie prawa, opierają się na idei fix. Podział na publiczne i prywatne.

Prawo karne jest niejednolite, dzieli się na trzy subdyscypliny, które są ze sobą połączone i od siebie zależne:

·         Materialne – definiuje podstawowe pojęcia prawa karnego (co jest przestępstwem?), zasady odpowiedzialności, konsekwencje – orzekanie środków (KK – kodeks karny)

·         Procesowe – tryb postępowania organów państwowych w procesie karnym; prawa i obowiązki uczestników postępowania (KPK – kodeks postępowania karnego)

·         Wykonawcze – reguły wykonywania kar i innych środków orzekających w procesie karnym; prawa i obowiązki skazanego (KKW – kodeks karny wykonawczy)

·         Prawo skarbowe – regulowane kodeksem karnym skarbowym (nie odprowadzanie podatków itd.) – przestępstwa przeciwko skarbowi państwa

·         Prawo karne wojskowe – kodeks karny materialny (np. dezercja, niewykonanie rozkazu)

·         Prawo karne gospodarcze

·         Prawo nieletnich → nieletni na ogół nie podlega prawu karnemu (wyjątek)

Dziedziny pokrewne prawa karnego:

→ kryminologia – nauka o przestępstwie jako zjawisku społecznym i geneza przestępstwa, przyczyny przestępstwa, statystyka przestępstwa, jak zapobiegać?

→ wiktymologia – nauka o ofierze (potencjalnej i faktycznej)

→ kryminalistyka – metody, środki wykrywania przestępstwa, metody i strony wykrywania sprawców oraz ujawnienia i zabezpieczanie śladów

              - technika – czerpie z wielu dziedzin nauki

              - taktyka – przesłuchania: ofiary, sprawcy, świadków; taktyka pościgu

              - osmologia

              - balistyka

Polityka kryminalna – proces wymierzania sprawiedliwości (polityka ścigania przestępców, polityka penitencjarna) ???

Funkcje prawa karnego:

·         Sprawiedliwościowa (ukaranie)

·         Ochronna (profilaktyka, prewencja)

·         Gwarancyjna (zabezpieczenie przed odpowiedzialnością)

·         Kompensacyjna (zadośćuczynienie)

·         Wychowawcza (resocjalizacja)

Zasady prawa karnego:

·         Odpowiedzialności karnej za czyn

·         Odpowiedzialności indywidualnej i osobistej

·         Humanitaryzmu

·         Winy (zarzucanie czynu)

Zasad ciąg dalszy, czyli trochę łacinki:

·         Nullum crimen sine lege → nie ma przestępstwa bez ustawy

·         Lege certa → prawa, przepisy nie budzące wątpliwości

·         Lege scripta → prawa pisane

·         Lex retro non agit → prawo nie działa wstecz

·         Nulla pena sine lege praevie → nie ma kary bez prawa wcześniejszego

·         Zakaz stosowania analogii na niekorzyść sprawcy

WYMIAR SPRAWIEDLIWOŚCI w Polsce

1.       Sąd Najwyższy

2.       Sądy Powszechne

Sąd Najwyższy

Sądy apelacyjne IIo (najbardziej kameralne)

Sądy okręgowe IIo lub Io (ponowne rozpatrzenie, → w zależności od wagi sprawy; przynależą do nich minimum dwa sądy rejonowe)

Sądy rejonowe Io na poziomie gminnym (pierwsze zapoznanie się)

Wydziały sądu rejonowego: 1. cywilny i karny 2. rodzinny i nieletnich, 3. wieczystoksięgowy, 4. pracy i ubezpieczeń społecznych, 5. gospodarczy. Wydziały sądu okręgowego: 1. karny, 2. cywilny.

3.       Sądy Administracyjne

4.       Sądy Wojskowe

Jan K. nadał przesyłkę drogą pocztową, zawierają materiał wybuchowy w Warszawie, przesyłka eksplodowała w Tczewie. Ranny Józef  W. przewieziony został z Tczewa do szpitala w Gdańsku, gdzie zmarł. Ustal miejsce popełnienia przestępstwa i właściwość organów ścigania.

Dynamika procesowa:

                            wniesienie aktu oskarżenia/oskarżony/organy ścigania (sąd)

zarzut/podejrzany                                                        skazany/sąd              uniewinnienie

              skazanie

X              etap przygotowawczy,              etap sądowy,              wyrok,              etap wykonawczy              odwołanie

·         Czyn zabroniony

·         Organy ścigania: policja, prokurator, służba celna, ABW, CBA

·         Sąd karny

in rem → co do czynu

in person → postępowanie do osoby

etap przygotowawczy → etap dochodzeniowo-śledczy; dochodzenie prowadzi policja lub inne organy ścigania; okres trwania do 2 miesięcy; nie prowadzi się go wobec nieletnich i osób z upośledzeniami (występki); śledztwo – wymiar społeczny czynu jest większy – zbrodnia; trwa do 3 miesięcy

etap sądowy → wniesienie aktu oskarżenia, oskarżony, organy ścigania (sąd), policja i prokuratura nie ma kontroli nad sprawą, 1 sędzia profesjonalny i 2 ławników; ława przysięgłych orzeka o winie, sędzia profesjonalny sprawuje nad nimi pieczę

ławnicy → ławnikiem może być: osoba o pełni praw obywatelskich, tzw. nieskazitelnego charakteru, ukończenie 30 roku życia (max 70), niekaralność, wykształcenie średnie, posiadanie polskiego obywatelstwa; policja, adwokaci, prawnicy, radcy, pracownicy sądu , SW, duchowni, wojskowi → oni nie mogą być ławnikami

Wybory Rady Gmin - zgłoszenie kandydatów, kadencja ławników trwa 4 lata; sądy cywilne, karne, pracy, rekompensata kosztów 60zł/dzień; asystent sędziego pisze za sędziego; 2+3 → 2 sędziów zawodowych + ławnicy; prokurator jest oskarżycielem publicznym; kontradyktoryjność – sędzia może dopytywać, wskazać nowe dowody.

Wyrok → domniemanie niewinności; wyrok uniewinniający; wyrok skazujący – prawomocny

Krajowy Rejestr Karny – wymazanie skazania następuje po 3-10 latach od odbycia kary

Przestępstwo:

a.       Czyn

b.       Czyn zabroniony (znamiona czynu: opisowe i ocenne)

c.       Czyn bezprawny

d.       Czyn zawiniony

e.       Społecznie szkodliwy w stopniu większym niż znikomy

Zachowanie:

CZYN (zachowanie ludzki...