JĘZYK ŁACIŃSKI
(SKRYPT DLA POLONISTÓW)
W tych czasach nikt (albo prawie nikt) poważny nie podważał celowości uczenia języków klasycznych w szkole. Nikt także nie obiecywał nam materialnych korzyści, jakie mogą płynąć z czytania Platona czy Seneki w oryginale. Było to po prostu ćwiczenie umysłu, a także zaprawa charakteru, gdyż zmagaliśmy się z rzeczami trudnymi i do dziś nie wiem, bo nikt tego nie udowodnił, czy nie lepsze niż rozwiązywanie równań liniowych. Nasi pedagodzy(...) nie ulegali nowinkom szkoły freudowskiej i nie zwracali najmniejszej uwagi na to, czy hodują w nas kompleksy. Postępowali chyba słusznie. Okrucieństwo szkoły przygotowywało do okrutnego życia. A potem okazało się także, że kompleksy są rzeczą cenną i wzbogacają życie wewnętrzne. (Z. Herbert, Labirynt nad morzem)
I
Historia języka łacińskiego
II
Alfabet łaciński, wymowa i zasady akcentowania
III
Indicativus praesentis activi czasowników koniugacji I– IV . ‘Esse’ i ‘posse’
IV
Deklinacja I
V
Deklinacja II. Orzeczenie złożone.
VI
Przymiotniki deklinacji I i II. Zaimki: se, dzierżawcze i osobowe. Gerundium.
VII
Lekcja powtórzeniowa.
VIII
Accusativus cum infinitivo.
IX
Zaimki: is, ea, id; hic, haec, hoc;ille, illa, illud; qui, quae, quod.
X
Deklinacja III.
XI
XII
Przymiotniki deklinacji III.
XIII
Stopniowanie przymiotników.
XIV
Lekcja powtórzeniowa
XV
Indicativus praesentis passivi koniugacji I– IV.
XVI
Nominativus cum infinitivo. Dativus possessivus. Ablativus temporis.
XVII
Indicativus imperfecti activi i passivi.
XVIII
Participium praesentis activi.
XIX
Deklinacja IV i V. Przysłówki.
XX
Liczebniki głowne i porządkowe.
XXI
Indicativus futuri I activi i passivi.
XXII
Indicativus perfecti activi.
XXIII
Supinum. Participium perfecti passivi. Indicativus perfecti passivi.
XXIIV
Indicativus plusquamperfecti i futuri II activi i passivi.
XXV
Infinitivus perfecti i futuri w składni a.c.i. oraz n.c.i.
XXVI
Participium futuri activi i passivi. Coniugatio periphrastica activa i passiva.
XXVII
Ablativus absolutus. Zaimki idem, eadem, idem; ipse, ipsa, ipsum.
XXVIII
Verba anomala, deponentia i semideponentia.
XXIX
Coniunctivus i jego funkcje w zdaniach głównych.
XXX
Wybrane funkcje przypadków.
LECTIO PRIMA (I)
HISTORIA JĘZYKA ŁACIŃSKIEGO
Lingua Latina – wg rzymskiej tradycji – mowa Trojan, którzy przybywszy nad ujście Tybru osiedlili się tu i połączyli z Aborigenami, tworząc jeden naród, nazwany przez pamięć dobrego króla Latynami.
Lingua Latina – wg językoznawców – przymiotnik urobiony od nazwy zamieszkanej przez Latynów krainy Lacjum (Latium).
Lapis Niger (Czarny Kamień) – najstarszy zabytek pisma łacińskiego, odnaleziony na Forum Romanum i uważany za symboliczny grób Romulusa.
Kolonizacja rzymska – łacina staje się językiem urzędowym na obszarze Imperium Romanum.
Graecia capta ferum victorem cepit et artes intulit agresti Latio (Horacy) – wpływ języka greckiego na rozwój łaciny
Złoty wiek łaciny – I w. p.n.e.: proza Cezara i Cycerona oraz I w. n.e.: poezja Wergiliusza, Horacego i Owidiusza.
Srebrny wiek łaciny – od II w. n.e.: coraz większe różnice między łaciną pisaną a mówioną (sermo cotidianus/vulgaris).
Lingua Romana – łacina po najazdach barbarzyńców; z niej wykształciły się języki romańskie.
Łacina klasyczna – oficjalny język kościoła katolickiego.
Renesans karoliński – początek odbudowy i zachowania dziedzictwa antyku.
Renesans – powrót do klasycznych form języka łacińskiego i rozwój literatury pisanej według najlepszych klasycznych wzorców „złotego wieku”.
WPŁYW ŁACINY NA INNE JĘZYKI
1/ Co znaczą te powszechnie używane zwroty zaczerpnięte z języka łacińskiego?
a priori
in flagranti
mea culpa
nota bene
ad rem
in vitro
memento mori
perpetuum mobile
homo sapiens
in statu nascendi
litjez2012