postępująca, degeneracyjna choroba ośrodkowego układu nerwowego, charakteryzująca się występowaniem otępienia. Choroba dotyczy zwykle osób po 65 roku życia. Polega na rozlanym zwyrodnieniu i zaniku kory mózgu o charakterystycznym obrazie anatomopatologicznym. Rozwój choroby wiąże się z ubytkiem neuronów i czynności układu cholinergicznego (Cholinergiczny układ, pojęcie czynnościowe określające zespół komórek nerwowych przekazujących między sobą sygnały za pomocą acetylocholiny, który nie tworzy żadnej zwartej struktury anatomicznej, jest rozrzucony prawie w całym układzie nerwowym.)
Nazwa choroby pochodzi od nazwiska niemieckiego psychiatry i neuropatologa Aloisa Alzheimera, który opisał tę chorobę w 1906. Ocenia się, że na świecie choruje na chorobę Alzheimera ok. 30 mln osób, w Polsce ok. 200 tys.
Przyczyna warunkująca wystąpienie tej choroby nie jest znana i nie ma metod pozwalających na jej wyleczenie. Dotychczas nie są znane sposoby zapobiegania chorobie Alzheimera. Istnieją jednakże badania wskazujące, że wykształcenie i trening umysłowy (np. częste rozwiązywanie krzyżówek, pisanie listów) może opóźnić rozwój choroby. Bardzo ważne jest utrzymywanie w granicach normy ciśnienia tętniczego krwi, poziomu cholesterolu oraz glukozy. Te działania powinny być podejmowane już w wieku średnim.
Istnieją 2 główne postacie choroby Alzheimera:
· postać rodzinna ( ok. 15% przypadków)
· postać sporadyczna ( ok. 85% przypadków)
a każda z nich może mieć jedną z 2 odmian:
· wczesna ( początek przed 65 r.)
· późna ( początek po 65 r.)
Główne czynniki ryzyka wystąpienia choroby Alzheimera:
· wiek
· polimorfizm genu ApoE (gen apolipoproteiny E-w niektórych populacjach)
· poziom wykształcenia
· interakcje społeczne i rodzinne
· urazy głowy
· genotyp Relina
· problemy zdrowotne ze strony układu sercowo-naczyniowego (z powodu cukrzycy nadciśnienia tętniczego, wysokiego poziomu cholesterolu oraz udarów)
· palenie tytoniu
· infekcja wirusem opryszczki (HSV-1)
Przypuszcza się więc, że na rozwój choroby może mieć wpływ zbyt intensywna praca komórek nerwowych.
W przebiegu choroby dochodzi do wystąpienia następujących objawów:
· zaburzenia pamięci
· zmiany nastroju
· zaburzenia funkcji poznawczych
· zaburzenia osobowości i zachowania
Charakterystyczne dla demencji (i w tym choroby Alzheimera) objawy to:
· agnozja – nieumiejętność rozpoznawania przedmiotów, szczególnie jeżeli chory ma podać nazwę przedmiotu, w odpowiedzi na pytanie zadane z zaskoczenia.
· afazja – zaburzenia mowy, jej spowolnienie
· apraksja – zaburzenia czynności ruchowych, od prostych do złożonych, np. ubieranie, kąpanie
Otępieniu mogą towarzyszyć objawy neurologiczne, spośród których najczęstszym jest tzw. zespół parkinsonowski – spowolnienie psychoruchowe, zaburzenia mimiki twarzy i sztywność mięśni
W zaawansowanym stadium choroba uniemożliwia samodzielne wykonywanie nawet codziennych prostych czynności i osoba chorująca na chorobę Alzheimera wymaga stałej opieki. Czas trwania choroby 6-12 lat, kończy się śmiercią.
Przy ustalaniu rozpoznania choroby bierze się pod uwagę wywiad, informacje zebrane od rodziny i opiekunów, wyniki badania neurologicznego i neuropsychiatryczego, a także badania dodatkowe w tym badania neuroobrazowania. Wiele badań ma na celu wykluczenie innych schorzeń mogących wywoływać podobne zaburzenia pamięci i otępienie.
Choroba Alzheimera jest chorobą postępującą i jak dotychczas nie istnieje leczenie przyczynowe tej choroby, ani takie, które zatrzymałoby całkowicie dalszy jej rozwój. Leczenie choroby Alzheimera polega na stosowaniu leków, które łagodzą jej objawy.
Poza stosowaniem leków Duże znaczenie ma też leczenie niefarmakologiczne, działania edukacyjne i właściwa pielęgnacja chorych oraz wsparcie rodzin chorych.
Do lekarza specjalisty (neurolog, psychiatra) należy zwrócić się w każdym przypadku gdy chory lub otoczenie zaobserwuje niepokojące objawy, jak np. pogorszenie pamięci (częstsze zapominanie, trudności w przypominaniu sobie nazwisk znajomych lub nazw miast), poczucie roztargnienia, nieradzenie sobie z wypełnianiem dotychczasowych obowiązków, trudności z doborem słów podczas normalnych rozmów z innymi, uczucie „uciekania myśli”. Objawy takie mogą być czasem związane jedynie z ogólnym przemęczeniem, ale czasem mogą być pierwszymi objawami rozpoczynającej się poważnej choroby. Lekarz za pomocą specjalnie dobranych pytań i zadań sprawdza czy ma miejsce zaburzenie koncentracji i pamięci związane z chorobą czy tylko normalne, związane ze starzeniem się osłabienie funkcji intelektualnych. Pomocy można szukać również w Stowarzyszeniach Alzheimerowskich działających w wielu miastach Polski. W wielu pośród tych Stowarzyszeń pracują psychologowie posiadający odpowiednią wiedzę i doświadczenie dające kompetencje do przeprowadzania wstępnych badań funkcji intelektualnych.
W procesie leczenia choroby Alzheimera niezwykle ważną rolę odgrywa psychoterapia, fizjoterapia oraz terapia zajęciowa. Dzięki zastosowaniu tych form terapii można pozytywnie oddziaływać na towarzyszące chorobie Alzheimera objawy natury psychicznej a także stosować specjalne ćwiczenia umysłu, które służą aktywizowaniu i utrzymaniu sprawności intelektualnej. Ćwiczenie codziennie wykonywanych czynności pozwala na dłuższe zachowanie samodzielności. Fizjoterapia, szczególnie terapia ruchowa, pozwala dłużej zachować sprawność fizyczną a w zaawansowanych stadiach choroby jest niezbędnym elementem profilaktyki odleżyn i zaników mięśni.Największe znaczenie dla pacjenta z chorobą Alzheimera ma jego opiekun, który wraz z jej postępem wspomaga funkcjonowanie chorego w otoczeniu. Jednym z ważniejszych zaburzeń pojawiających się u chorych jest zanik pamięci – dlatego tak istotne są codzienne ćwiczenia z chorym usprawniające jej działanie. Należy powtarzać informacje dotyczące tożsamości chorego oraz najbliższej rodziny. Bardzo pomocne jest wspólne oglądanie albumów rodzinnych oraz wspominanie przeszłości.
Już w początkowym okresie choroby pacjenci mają problemy z nazywaniem przedmiotów oraz wyrażaniem własnych potrzeb. Należy mówić półgłosem, patrząc w oczy, a także trzymać go za rękę. Ważna jest więc odpowiednia komunikacja, która pozwala to choremu poczuć się bezpiecznie. W kontaktach należy używać krótkich, prostych i jasnych poleceń. Należy je kilkakrotnie powtarzać. Często chorzy na chorobę Alzheimera są zagubieni w przestrzeni mają problemy z odszukaniem drogi do łazienki, a co gorsza do domu. Z myślą o bezpieczeństwie należy chorego wyposażyć w identyfikator. Najlepszym sposobem jest założenie bransolety lub łańcuszka, zawierających wygrawerowane dane kontaktowe. Należy pamiętać, także o ćwiczeniach fizycznych i spacerach, które pozwolą choremu dłużej zachować sprawność ruchową.
paula2609