Zdrowie publiczne: Beata Zapendowska wyk 1-7
Książki
Z. Anusz – Mikrobologia i parazytologia lekarska.
Z. Anusz – Podstawy epidemiologii i kliniki chorób zakaźnych
Jethon – Medycyna zapobiegawcze i środowiskowa
J. Karski – Promocja zdrowia
J Karski – Praktyka i teoria promocji zdrowia
W. Kierst - Nauka żywienia zdrowego i chorego człowieka
Korczak – Higiena ochrona zdrowia
Marcinkowski – Podstawy higieny
Pike / Forest – Promocja zdrowia dla wszystkich
Szewczyński / Skrodzka – Higiena żywienia
Wolański – Biomedyczne podstawy rozwoju i wychowania
Denel – Pedagogika zdrowia
J. Harońska – Podstawy edukacji zdrowotnej
A. Kuński – Promowanie zdrowia
J.Leowski – Polityka zdrowotna a zdrowie
Kolarzyk – Wybrane problemy higieny i ekologii człowieka
1948- Dobrostan jest to dobre samopoczucie fizyczne, psychiczne i społeczne a nie tylko brak ułomności.
Czynniki determinujące zdrowie:
-styl życia (53%)
-służba zdrowia (10%)
-środowisko (21%)
-genetyczne (16%)
Działy medycyny:
-medycyna naprawcza
-medycyna zapobiegawcza (profilaktyka)(higiena osobista, szczepienia ochronne, szczepienia dodatkowe, badania profilaktyczne, badania okresowe)
-medycyna pozytywna (działania w kierunku wzmocnienia sił witalnych)
Wskaźniki zdrowia społeczeństwa:
I mierniki związane ze stanem zdrowia
II dane charakteryzujące warunki środowiska (tzw. warunki zdrowotne)
-poziom uprzemysłowienia
-położenie (geograficzne, kraj itp.)
-sytuacja żywnościowa kraju
-poziom wykształcenia
-sytuacja ekonomiczna
-bezrobocie/praca
-wypoczynek
-pomoc społeczna danego kraju
III mierniki charakteryzujące aparat i działalność służby zdrowia
-liczba placówek
-dane o wyposażeniu
-dane o personelu
Mierniki związane ze stanem zdrowia
I wskaźniki negatywne (opisują brak zdrowia)
-zachorowalność / zapadalność – liczba nowych, kolejnych zachorowań na daną jednostkę chorobową na określonym terenie w określonym czasie. Najczęściej przeliczana na liczbę mieszkańców.
-chorobowość- wskaźnik który informuje nas o liczbie chorujących bez względu na czas w którym doszło do zachorowania na jakąś jednostkę chorobową na określonym terenie przez określony czas.
-śmiertelność- liczba zgonów z powodu danej choroby w stosunku do liczby zachorowań na tę chorobę.
II wskaźniki pozytywne
-dotyczące rozmiarów ciała (wysokość, ciężar, obwody)
-zmienne dotyczące składników ciała (minerały, krew, mocz, płyny ustrojowe)
-wskaźniki charakteryzujące procesy dojrzewania (kości, zęby, dojrzałość emocjonalną, dojrzałość psychiczną, dojrzałość społeczną)
-wskaźniki opisujące stan czynnościowy ustroju
IV wskaźniki pośrednie
-wszelkiego rodzaju dane demograficzne
-umieralność ogólna
-współczynnik umieralności (określa prawdopodobieństwo zgonu z powodu przyczyn chorobowych)
-współczynnik umieralności niemowląt ( dzieci poniżej 1roku życia)
-współczynnik umieralności noworodków (noworodkiem nazywamy dziecko do 28 dnia życia)
-współczynnik przeciętnego dalszego trwania życia
-współczynnik przyrostu naturalnego ludności ( urodzeń – do zgonów)
-płodność (liczba porodów w roku do liczby kobiet w wieku 15-45 lat)
Zgon przedwczesny to zgon przed 64r życia
Główne przyczyny zgonów w Polsce:
- CHUK- choroby układu krążenia
- nowotwory ( u Kobiet – układ rozrodczy, piersi, / u Mężczyzn płuca)
- urazy, wypadki (Kobiety 4% / Mężczyźni 10%)
Zagrożenia dla zdrowia w skali globalnej:
1) Sytuacja ekologiczna
- rozwój przemysłu (globalne ocieplenie, tempo rozwoju przemysłu);
- urbanizacja;
- gospodarowanie odpadami (recykling, segregacja itp.);
- zmiany zachodzące w rolnictwie (wykorzystywanie pestycydów, środki ochronne roślin) ;
2) Sytuacja ekonomiczna
- sytuacja finansowa państwa;
- warstwy społeczne.
3) Sytuacja polityczna
- konflikty
- wojny
- ruchy demograficzne
4) Pojawianie się nowych chorób
- zakaźnych jak i chorób które nigdy nie występowały (pandemie, epidemie)
- 1946/7 – Fleming – pierwszy antybiotyk (penicylina)
5) Rozwój technologii
6) Sytuacja społeczna
Choroby cywilizacyjne i społeczne
Choroby cywilizacyjne – choroby, których pojawienie się lub wzrost częstotliwości występowania wywołane jest zmianami warunków życia.
Choroby społeczne – choroby/ patologie (uzależnienia) obejmujące znaczny odsetek populacji powodujące …........... lub pogorszenie jego jakości, powodujące duże obciążenie dla społeczeństwa zwłaszcza dla służby zdrowia.
Podział chorób cywilizacyjnych:
1) Zaburzenia psychiczne (uzależnienia i nerwice)
2) Miażdżyca i jej następstwa (mało ruchu, złe odżywianie itp.)
3) Nadciśnienia tętnicze (udary, zawały, powikłania)
4) Choroby metaboliczne (cukrzyca i otyłość)
5) Choroby układu oddechowego (astma, gruźlice, nowotwory, PCHOP)
6) Choroby atopowe (alergie - pokarmowe, skórne, oddechowe)
7) Choroby układu ruchu w wyniku urazów komunikacyjnych.
8) Choroby układu kostno – stawowego.
9) Osteoporoza.
10) Samobójstwa (jako problem społeczny, medyczny, kulturowy)
11) Niepełnosprawności w wyniku przewlekłych procesów degeneracyjnych układu nerwowego (choroba parkinsona , alzheimera, demencja starcza)
Czynniki wpływające na rozwój chorób cywilizacyjnych;
- sposób odżywiania;
- stres;
- siedzący tryb życia (złe nawyki żywieniowe);
- zanieczyszczenia, zmiany środowiska naturalnego;
- rozwój przemysłu;
- (rozwój) komunikacja – wypadki, urazy;
- konflikty zbrojne;
- używki;
- ruchy demograficzne;
- wzrost średniej długości życia;
- wzrost jakości usług medycznych (-dodatkowy czynnik);
Podział substancji uzależniających (grupy);
Objawy:
12) ostre zatrucie
13) używanie szkodliwe
14) zespół uzależnienia.
Etapy
- Inicjacja (średnio ok 10r życia );
- Eksperymentowanie (trochę tego trochę tamtego, umownie ok 10 prób różnych substancji);
- Używanie rekreacyjne, towarzyskie ( przy spotkaniach);
- Używanie okolicznościowe- sytuacyjne (wiemy jak środek na nas działa i jak się po nim czujemy ale i tak w zależności od naszego nastroju sięgamy po niego, np. : na stres);
- Używanie intensywne ( nie można funkcjonować potrzeba środka pojawia się codziennie, problemy finansowe, zdrowotne i społeczne- żeby zdobyć zrobi wszystko);
- Używanie kompulsyjne ( kiedy pojawia się przymus ze strony organizmu- używanie coraz większej ilości środka – problemy psychiczne) tylko 10% leczonych nie powraca do nałogu;
Szkody wywołane uzależnieniami:
- rozpad rodziny – aspekt społeczny;
- degradacja (społeczna) – nie jest odpowiedzialna, nie wykona poleconych czynności ponieważ myśli tylko o uzależnieniu;
- zdrowie, kondycja fizyczna;
- psychika;
- degradacja życia duchowego, moralnego;
Czynniki uwarunkowania uzależnienia:
- uwarunkowania psychologiczne;
- uwarunkowania społeczne (nawyki wyniesione z domu);
- uwarunkowania kulturowe (kraje arabskie używają narkotyków legalnie ale nie mogą zażywać alkoholu);
- uwarunkowania ekonomiczne (jak mam to kupie);
- uwarunkowania biologiczne ( tolerancja środków, jedni mogą więcej inni mniej);
Zjawiska patologiczne np. nikotynizm , alkoholizm, narkomania.......
nikotynizm: 26% palących kobiet, 45% palących mężczyzn, 100mld sztuk papierosów rocznie, 1/3 ludzi na świecie pali, 4tys palaczy dziennie umiera.
1956 ustawa antynarkotykowa w USA , 1996 w Polsce
Działania przeciw:
- ustawa o ochronie zdrowia;
- rozpowszechnianie wiedzy anty – (narkotykowej, tytoniowej, alkoholowej....);
- obowiązek umieszczania informacji o szkodliwości danych środków, substancji uzależniających na pojemnikach itp..;
- zakaz sprzedaży substancji osobom poniżej 18r życia;
- zakaz używania, spożywania w miejscach publicznych i miejscach pracy;
- polityka cenowa;
- zakaz reklamy w telewizji, radiu, prasie;
- bezpłatne leczenia;
\
21
Zdrowie publiczne: Beata Zapendowska ...
szymkiewicz_p