1. Geneza i założenia pracy socjalnej
W Polsce- bractwo zajmujące się pomocą społeczną, jedną z form pomocy społecznej jest praca socjalna. Początki praca socjalnej XIX- XX wiek. Kolebka pracy socjalnej jest USA. W 1917 roku w stanach zjednoczonych wprowadzono do obiegu pojęcie pracy socjalnej. Symbolicznym etapem było powołanie pierwszej szkoły 1988 r. dla pomocników socjalnych.. Duży wpływ na rozwój metodyki wywarły prace Mery Richmond (1922 r.)
2. Pomoc społeczna w Polsce.
Kwestiami dotyczącymi pomocy społecznej w Polsce zajmuje się MGPiPO, a w nim Departament Pomocy Społecznej. Natomiast zagadnieniami dotyczącymi świadczeń na rzecz rodziny zajmuje się w MGPiPS Departament Świadczeń Rodzinnych. Osoby, korzystające z pomocy społecznej są zobowiązane do współpracy w polepszeniu warunków.
Celem: zaspokojenie podstawowych potrzeb w funkcjonowaniu osób oraz rodzin. Umożliwienie im funkcjonowania w godnych warunkach bytowych. Pomoc społeczna ma za zadanie uaktywnienie danej jednostki korzystającej z jej świadczeń, a także pomóc w jej integracji ze środowiskiem społecznym.
Pomoc społeczna jest przeznaczona dla polskich obywateli, cudzoziemców, uchodźców, zamieszkujących i przebywających na terytorium RP.
3. Podstawowe teorie wykorzystywane w pracy socjalnej
-teorie natury- są to koncepcje funkcji społecznych, celów i wartości PS. Koncentrują się na istociei zasadach organizacji PS oraz jej celach: dostarczaniu usług socjalnych, zapewnianiu satysfakcjonującego rozwoju indywidualnego , sprzyjaniu zmianom i doskonaleniu społeczeństwa.
-teorie praktyki- kompletne i spójne koncepcje, wyznaczające sposoby interwencji pracowników socjalnych w określonych sytuacjach. Kompletne i spójne strategie działań socjalnych.
-teorie świata klientów w obszarze- są to koncepcje dotyczące zachowań ludzkich i życia społecznego. Teorie te opisują i wyjaśniają, dlaczego ludzie zachowują się w taki, a nie inny sposób w określonych sytuacjach.
4. Pojęcie pracy socjalnej. (Do wyboru co chcecie – ja wybieram z ustawy o pomocy społ.)
H. Radlińska: „wydobywanie i pomnażanie sił ludzkich, ich usprawnianie i organizacja wspólnego działania dla dobra ludzi”.
A .Kamiński: „Zaspokajanie podstawowych oraz rozwojowych potrzeb, kompensowanie braków biologiczno – społeczno - kulturowych, wzmacnianie szans rozwojowych osób i grup przy ich odpowiednim współudziale”
Ustawa o pomocy społecznej w Polsce: „Działalność zawodowa ukierunkowana na pomoc osobom i rodzinom we wzmocnieniu lub odzyskaniu zdolności do funkcjonowania w społeczeństwie oraz na tworzeniu warunków sprzyjających temu celowi.”
Rada Europy: „Specyficzna działalność, której zadaniem jest ułatwianie wzajemnego przystosowania jednostek, rodzin, grup i środowisk społecznych, w których żyją oraz rozwijanie poczucia własnej wartości indywidualnej poprzez wykorzystywanie możliwości tkwiących w ludziach, stosunkach interpersonalnych oraz zasobach udostępnionych przez społeczności lokalne”
5. Cele pracy socjalnej: ratowniczy, kompensacyjny, protekcyjny, promocyjny
6. Prawa pracownika socjalnego (każda z Was ma pewnie swoje wybrane ulubione, więc wystarczy pousuwać niepotrzebne)
- prawo do godnego wykonywania zawodu w poczuciu wolności, równości, sprawiedliwości oraz solidarności,
- prawo do pomocy ze strony organów porządkowych, organów Policji w przypadku zagrożenia życia i zdrowia podczas wykonywania czynności zawodowych i w związku z nimi,
- prawo do ochrony prawnej przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych,
- prawo do prowadzenia mediacji, pod warunkiem uzyskania odpowiednich kwalifikacji,
- prawo dostępu do nowoczesnych technik informacyjnych i odpowiednio wyposażonego stanowiska pracy.
- prawo/obowiązek do współpracy i współdziałania z organami publicznymi, niepublicznymi w rozwiązywaniu problemów, zapobieganiu im i żądania podjęcia przez nich/egzekwowania działań z zakresu ich kompetencji,
- prawo/obowiązek poddawania się superwizji, która ma zapewnić pracodawca,
- prawo/obowiązek podnoszenia kwalifikacji i ustawicznego kształcenia, w tym samokształcenia,
- prawo/obowiązek realizacji działań profilaktycznych,
- prawo/obowiązek do działań mających na celu poprawę funkcjonowania osób i rodzin.
7. Obowiązki pracownika socjalnego (to samo co w 6.)
- traktowania każdej osoby/rodziny osoby z szacunkiem, z uwzględnieniem jej/ich odrębności kulturowej, poglądów i wyznania,
- kierowania się zasadą dobra osób i rodzin, którym służy, poszanowania ich godności i prawa tych osób do samostanowienia,
-przeciwdziałania praktykom niehumanitarnym i dyskryminującym osoby/rodziny/grupy,
- udzielania osobom zgłaszającym się pełnej informacji o przysługujących im świadczeniach, Prawach i dostępnych formach pomocy,
-stosowania w pracy socjalnej dostępnych metod/technik/narzędzi pracy,
- rozwijania, nowych innowacyjnych metod, technik i narzędzi,
- zachowania w tajemnicy informacji uzyskanych w toku czynności zawodowych, także po ustaniu zatrudnienia chyba, że działać to będzie przeciwko dobru osób lub rodzin,
- promowania działań pomocy społecznej i kształtowania pozytywnej opinii społeczeństwa do odbiorców usług socjalnych, jak i samej pomocy społecznej,
- kreowania pozytywnego wizerunku profesjonalnego pracownika socjalnego
8. Odpowiedzialność etyczna pracownika socjalnego wobec społeczeństwa (kodeks etyczny PTPS).
1. Pracownik socjalny zobowiązany jest działać na rzecz dobra ogólnego;
2. Pracownik socjalny zobowiązany jest zapewnić osobom uprawnionym dostęp do niezbędnych świadczeń i szans życiowych;
3. Pracownik socjalny powinien domagać się zmian w ustawodawstwie sprzyjających poprawie warunków życia społeczeństwa i propagować idee sprawiedliwości społecznej;
4. Pracownik socjalny powinien wspierać działania społeczności lokalnych na rzecz samopomocy społecznej oraz zachęcać do współudziału w kształtowaniu instytucji społecznych i w tworzeniu polityki społecznej.
7. Wybrane koncepcje wykorzystywane w pracy socjalnej (biologiczna i humanistyczna)
- KONCEPCJA BIOLOGICZNA
Pracownicy socjalni powinni dobrze orientować się w procesach genetycznych i w ich wpływie na ludzkie doświadczenie: - Aby pogłębić swą wiedzę na temat rozwoju dziecka
- By wyjaśnić wpływ czynników genetycznych na zdrowie psychiczne i fizyczne
- By uświadamiać ludziom istnienie okoliczności, których nie można tłumaczyć wpływami genetycznymi.
Pracownicy socjalni mają do odegrania ważną rolę, przekazując rodzicom istotne informacje na temat rozwoju dziecka (np. że nie kontroluje wydawania moczu i kały do ok. 2 roku życia). Mogą oni także wskazywać wspływ czynników genetycznych na powstawanie indywidualnych różnic między dziećmi (np. czemu jedno jest kłopotliwe, a drugie spokojne).
-KONCEPCJA HUMANISTYCZNA
zadbać przede wszystkim o zaspokojenie podstawowych potrzeb, odnosić się z szacunkiem, aktywnie dążyć do zredukowania zagrożenia wynikającego automatycznie z odgrywanej przez nich roli (są to osoby obce, mające władze: mogą zabrać dzieci do domu dziecka, piszą raporty do sądu, itp., często traktuje się je z dużą podejrzliwością).
8. Metoda indywidualnego przypadku – (case work) w pracy socjalnej
Co to jest?, jak powinien być Pracownik socjal.?, etapy rozwiązywania problemu: zbieranie inf., dobrze zdefiniowany problem, formułowanie planu pomocy, wdrażanie tego planu i jego ocena; wywiad środowiskowy jako forma zbierania inf.
4 gł. podejścia stosowane w praktyce:
- podejście psychospołeczne – przyczyny trudności tkwiące w jednostce (słabe ego, niska odporność na stres) ale i występują przyczyny zew. (choroba, konflikty rodz., złe warunki mieszkaniowe)
- podejście problemowe – zakłada, ze całe ludzkie życie to proces rozwiązywania problemów, wszystko może być problemem. Proces rozw. problemów: *ustalenie faktów, *analiza problemu, *podejmowanie decyzji, dok. wyborów.
- podejście strukturalne – społ. uwarunkowania trudności: to nie jednostkowa patologia, tylko społ. dezorganizacja
- podejście systemowe – brak niezbędnych zasobów, indywidualne trudności rozwiązywaniu problemów à materialne wsparcie, pomoc przy biurokracji, kontrola i monitoring.
9. Metoda pracy grupowej (group work) w pracy socjalnej.
małe grupy społeczne ze względu na zachodzące w nich procesy psychospołeczne mogą ułatwić i przyspieszyć wywoływanie zmian w postawach i zachowaniach ludzi; celowe doświadczenia grupowe pomaga jednostkom uzyskać poprawę ich społecznego funkcjonowania i lepiej sobie poradzić z ich indywidualnymi, grupowymi lub społecznymi problemami.
Zadaniem pracownika socjalnego posługującego się metodą pracy grupowej jest określenie czy i jakie problemy jego klientów mogą być rozwiązane przy udziale grupy.
Pracownik socjalny podsumowuje efekty pracy grupy.
Podstawowym warunkiem dobrego funkcjonowania grupy jest swoboda i otwartość dyskusji.
Pracownik socjalny powinien tworzyć klimat sprzyjający swobodnej wymianie zdań, uczyć szacunku i tolerancji dla osób mających odmienne zdanie, samodzielne myślenie, tonować osoby zbyt agresywne, a wspierać zbyt nieśmiałe.
10. Metoda pracy w zespole specjalistów – (team work) w pracy socjalnej.
Taktowana jest jako odrębna metoda pracy z grupą, zespół specjalistów podlega takim samym prawom jak grupa klientów, czy wolontariuszy. Jednak aby zespól mógł efektywnie pracować muszą być spełnione pewne warunki:
1. Jasna dla wszystkich członków zespołu definicja zasadniczego celu i wynikających z niego celów szczegółowych, w postaci konkretnych problemów do rozwiązania.
2. Swoboda wypowiadania opinii i wyrażania różnych punktów widzenia z jednoczesnym dążeniem do wypracowania wspólnego języka, umożliwiającego skuteczne porozumiewanie się.
3. Jasno zdefiniowane role, co pozwala na maksymalne wykorzystanie doświadczenia zawodowego wszystkich członków zespołu bez wchodzenia sobie w drogę.
4. Prowadzący zespół mający wysoką pozycję i autorytet, pełniący funkcję zarządzające.
5. Zapewnienie możliwości oceny własnej pracy przez osoby nie będące członkami zespołu.
Praca zespołu specjalistów wymaga znacznego zaangażowania czasu i energii, jest w dłuższej perspektywie bardzo efektywna, pozwala lepiej rozumieć problemy klientów i racjonalizować wydatkowanie środków na pomoc społeczną.
11. Metoda organizowania społeczności lokalnej (community work) w pracy socjalnej.
Polega na ulepszaniu sytuacji (gminy, osiedla, dzielnicy, kwartału miasta) zjednoczonymi siłami organizacji publicznych i społecznych, mobilizujących wszelkie siły społeczne do działań w oparciu o wspólny plan, wypracowany przy pomocy odpowiednich badań kompleksowych. Metoda ta polega na planowym wywołaniu zmian w określonej społeczności będącej przedmiotem oddziaływania.
Zatem pierwszym zadaniem pracownika socjalnego jest identyfikacja terytorialnych granic społeczności w której działania interwencyjne mają być prowadzone oraz wstępne rozpoznanie środowiska.
Typologia praktycznych modeli community work – metody organizowania społeczności lokalnej:
Model A - rozwoju lokalnego (locality development) – aktywizacja, przywrócenie społeczności jako całości jej zdolności do samodzielnego rozwiązywania własnych problemów, służy do pobudzania zbiorowości do działań samorządowych
Model B – planowania społecznego (social planning) - oparty na rozpoznaniu sytuacji, działania skoncentrowane na rozwiązywaniu problemów społecznych, np. przestępczości, ubóstwa, bezdomności.
Model C – akcji społecznej (social action) - polega na działaniach oddolnych grup upośledzonych pod jakimś względem i organizowaniu akcji nacisku na władze lokalne albo centralne w celu wymuszenia odpowiednich reform.
W metodzie organizowania społeczności lokalnej znaczącą rolę odgrywa eksperyment społeczny typu action – research czyli badanie przez działanie. badacze i badani wspólnie budują plan badań i kontrolują ich przebieg, wymieniają na bieżąco doświadczenia i przemyślenia, analizują i wzajemnie oceniają własne wizje pożądanych zmian i propozycje rozwiązań. Ostateczny rezultat – wprowadzenie ulepszeń w środowisku. Zmierza sie do zniesienia barier pomiędzy różnymi grupami społecznymi, instytucjami, do wzmocnienia poczucia podmiotowości jednostek, grup i społeczności.
Rola pracownika soc.: może koordynować poczynania rożnych osób czy instytucji, zapewnić przepływ informacji pomiędzy instytucjami czy prowadzić instruktaż dla dobrowolnych uczestników działań.
Podsumowując metodami wykorzystywanymi w pracy socjalnej są metoda indywidualnych przypadków, metoda
12. Kontrakt socjalny w etapach metodycznego działania pracownika socjalnego:
Kontrakt socjalny jest to pisemna umowa zawarta z osobą ubiegającą się o pomoc, określająca uprawnienia i zobowiązania stron umowy, w ramach wspólnie podejmowanych działań zamierzających do przezwyciężenia trudnej sytuacji życiowej osoby lub rodziny.
Celem zawarcia kontraktu jest określenie sposobu współdziałania osób i rodzin z ośrodkiem pomocy społecznej w rozwiązywaniu trudnej sytuacji życiowej, w której osoby te się znalazły. Kontrakt wymaga spełnienia określonych warunków:
- Poznanie i zrozumienie życzenia (prośby, oczekiwania) osoby/rodziny.
- Opis i analiza sytuacji osoby/rodziny.
- Opracowanie diagnozy – oceny sytuacji klienta (oceny diagnostycznej).
- Wyznaczenie celów działania.
- Opracowanie planu (projektu) działania.
- Ocena rezultatów działań.
- Zakończenie działania.
13. Wskazania do zawarcia kontraktu:
1. Osoba/rodzina jest zdolna do współdziałania.
2. Przyczyna trudnej sytuacji wymaga aktywności osoby w jej przezwyciężeniu.
3. Osoba/rodzina długotrwale korzysta ze świadczeń i nie wierzy w możliwość zmiany.
4. Osoba/rodzina potrafi samodzielnie zaspokajać swoje potrzeby, jednak świadomie wyłudza świadczenia, co trudne jest do udowodnienia.
5. Kontrakt powinien być stosowany przede wszystkim w sytuacjach kiedy osoba/rodzina wykazuje dużą determinację w podejmowaniu działań zmierzających do swojego usamodzielnienia.
6. Kontrakt może być zastosowany jako użyteczne narzędzie do realizacji indywidualnych programów usamodzielnienia, wychodzenia z bezdomności, czy integracji. Kontrakt jednak nie może zastąpić tych programów.
14. Ograniczenia w stosowaniu kontraktu:
1. Brak dogłębnej oceny sytuacji osoby/rodziny i brak umiejętności jej sformułowania oraz brak umiejętności w formułowaniu celów w pracy socjalnej.
2. Brak woli współpracy ze strony osoby, na której utrzymaniu są małoletnie dzieci.
3. Pomimo woli współpracy, okresowy brak możliwości lub umiejętności w podjęciu działań ze strony osoby/rodziny.
4. Bak czasu pracownika na objęcie wszystkich do tego kwalifikujących się rodzin, tą formą pomocy socjalnej.
5. Brak umiejętności pracownika w zakresie podejmowania działań motywacyjnych i negocjacyjnych z rodziną oraz umiejętności nawiązywania partnerskiej relacji z klientem.
15. Rodzaje pisemnych kontraktów:
1. Pomiędzy rodziną lub grupą a placówką.
2. Pomiędzy rodziną lub grupą a pracownikiem.
3. Pomiędzy członkiem rodziny lub grupy a pracownikiem.
4. Pomiędzy pojedynczymi członkami rodziny lub grupy.
5. Pomiędzy pojedynczym członkiem rodziny lub grupy a członkami pozostałymi.
16. Skuteczność w negocjowaniu kontraktu zależy od:
1.określenia, kim jest klient
2.znajomości siebie
3.znajomości metodyki pracy socjalnej
4. nastawienia osobistego do zawieranego kontraktu
17. Organizacja i dokumentacja pracy:
c. Dokumentacja
18. Rodzaje dokumentacji w pracy socjalnej:
a. Akta osobowe pracowników w państwowych i samorządowych jednostkach organizacyjnych, objętych nadzorem archiwalnym;
b. Dokumentacja szkolna, szkoleniowa tj. arkusze ocen, protokoły egzaminów końcowych, listy wypłat wynagrodzeń, zbiorcze kartoteki wynagrodzeń, akta osobowe nie uznane za materiały archiwalne,
c. Indywidualna dokumentacja pracownika socjalnego tj. wywiady środowiskowe,
d. Akta spraw cywilnych, gospodarczych, sądowo – administracyjnych w jednostce organizacyjnej, która była stroną w tych sprawach, plany sprawozdania i analizy jednostek podległych, dokumentacja wypadków podczas pracy,
e. Umowy ubezpieczeń zbiorowych oraz rzeczowych, deklaracje księgi i rejestry dotyczące podatków i opłat publicznych,
f. Dokumentacja dotycząca organizacji władz i organów nadrzędnych (statuty, regulaminy, schematy organizacyjne),
g. Dokumentacja dotycząca staży zawodowych, praktyk, studiów podyplomowych i specjalizacji pracowników,
h. Dokumentacja związana z realizacją spraw socjalno – bytowych,
i. Dokumentacja spraw sądowych, gospodarczych.
Prowadzenie akt, Pisanie raportów, Kwestionariusze, Wywiad, Ankieta, Struktura ankiety
19. Typy klientów pomocy społecznej
- Klienci z własnego wyboru
osoby uznawane przez społeczność za normalne , których problemy mogą pojawić się w toku socjalizacji do takich faz życia, jak okres dojrzewania, rodzicielstwo, emerytura - osoby, które doświadczyły zdarzeń, nad którymi nie mogły zapanować, jak np. katastrofy naturalne- osoby, które wykonują jakąś służbę społeczną, np. rodzice zastępczy czy adopcyjni - osoby, które chciałyby poprawić swoje umiejętności społeczne, rozwiązać problemy z własną tożsamości lub stosunkami z innymi ludźm
- Klienci z przymusu
Osoby, na których korzystanie z usług jest wymuszone przez prawo lub zagrożenie przykrymi sankcjami społecznymi. Są to m.in. osoby z przypisanym przez sąd dozorem lub korzystający z warunkowego zwolnienia, których obowiązkiem jest kontakt z pracownikiem socjalnym pod groźbą ponownej utraty wolności , a także pacjenci szpitali psychiatrycznych i instytucji o podobnym profilu. - Klienci nakłaniani
Osoby, które nie chcą korzystać z pomocy nie podlegają sankcji prawnej i społecznej, jednakże wywiera się na nich nacisk, aby taką pomoc przyjęli. Ludzie nakłaniani do skorzystania z pomocy stanowią większość wśród klienteli placówek. Ci klienci są obsługiwani przez placówki, których jednym z celów jest także kontrola społeczna.
20. Powody, dla których udzielana jest pomoc społeczna...
gandzia29