Rola interwencji kryzysowej.doc

Magdalena Maliszewska                                                                                     M2Re, grupa II

Katarzyna Sroczyńska

Natalia Śleziona

Patrycja Trefon

Magdalena Skowrońska

Justyna Wójcik

Krzysztof Słaboszewski

Krzysztof Cwojdziński

Temat: Rola interwencji kryzysowej w zawodzie pracownika socjalnego.

1.      Teoria interwencji kryzysowej: charakterystyka kryzysu.

2.      Rodzina w kryzysie: mechanizmy i strategie radzenia sobie z kryzysem.

3.      Cechy i umiejętności prowadzenia interwencji kryzysowej (telefon kryzysowy)

4.      Pracownicy służb społecznych a wypalenie zawodowe.

5.      Praca interwenta (pracownika socjalnego) w społecznościach, grupach.

6.      Załączniki

1.     Teoria interwencji kryzysowej: charakterystyka kryzysu.

Definicja kryzysu

Ludzie znajdują się w stanie kryzysu, kiedy napotykają przeszkody w osiąganiu ważnych celów życiowych – przeszkodę, która w tym czasie jest nie do pokonania za pomocą zwyczajowych metod rozwiązywania problemów. Powoduje to stan dezorientacji
i zamieszania, w którym podejmowane są liczne próby nieudanych rozwiązań.

Kryzys jest wynikiem trudności w osiąganiu celów życiowych, przeszkód, które wydają się nie do pokonania na drodze zwyczajowych wyborów i zachowań.

Kryzysy są kryzysami, ponieważ dotknięta nimi osoba nie zna żadnego sposobu poradzenia sobie z daną sytuacją. To osobiste trudności lub sytuacje, które odbierają ludziom zdolność działania i uniemożliwiają świadome kontrolowanie własnego życia.

Kryzys jest stanem dezorientacji. To znaczy człowiek staje w obliczu zniweczenia ważnych celów życiowych lub głębokiego zaburzenia swego cyklu życiowego i metod radzenia sobie z czynnikami stresującymi.

Termin kryzys odnosi się zazwyczaj do początku lęku, szoku, trudności przeżywanych w związku z zaburzeniem, a nie do samego zaburzenia.

Definicje interwencji kryzysowej:

Polega na kontakcie terapeutycznym skoncentrowanym na problemie wywołanym przez kryzys. Polega na zapewnieniu wsparcia emocjonalnego poczucia bezpieczeństwa, zniknięcia lęku.

Kryzys rozwija się w wyraźnych stanach:

a)      Następuje sytuacja krytyczna, w której decyduje się czy normalne mechanizmy radzenia sobie z trudnościami wystarczą

b)     Narastające napięcie i dezorganizacja towarzyszące tej sytuacji przekraczają zdolność dotkniętej nią osoby do radzenia sobie z trudnościami

c)      Wybrnięcie z sytuacji wymaga fachowego poradnictwa

d)     Konieczne może się okazać skierowanie do specjalisty, które pomoże w zaburzeniu osobowości

Charakterystyka kryzysu

·         Kryzys jest zagrożeniem, ponieważ może człowieka doprowadzić do poważnych zachowań patologicznych związanych z zabójstwem i samobójstwem

·         Okazją, ponieważ powodowane nim cierpienie zmusza człowieka do poszukiwania pomocy

·         Złożona symptomatologia – kryzys nie jest zwykłą sytuacją, lecz trudną do zrozumienia, która opiera się prostym opisom przyczynowo – skutkowym. Objawy nakładające się na wydarzenia, które prowadzą do kryzysu tworzą sploty przenikające wszystkie środowiska, w których obraca się człowiek. Środowisko otaczające osoby ma duży wpływ na osoby przeżywające kryzys, ponieważ nie wiadomo jak człowiek zareaguje na sytuację.

·         Zmiany w rozwoju- kiedy towarzyszy kryzys zawsze występuje lęk a powodowany przez niego dyskomfort jest bodźcem do zmian

·         Konieczność dokonywania wyboru – w odniesieniu do kryzysu unikanie wyboru z reguły ma negatywny rezultat

Reakcja ludzi na kryzys

·         W idealnych okolicznościach wiele osób potrafi samodzielnie poradzić sobie z kryzysem i czerpać siłę z tego doświadczenia

·         Wychodzą z kryzysu zarówno silniejsi jak i z większym zrozumieniem dla cierpień innych ludzi

·         Inni starają się przezwyciężać kryzys, ale skutecznie wypierają raniące uczucia ze swojej świadomości tylko po to by prześladowały ich na różne sposoby przez resztę życia

·         Jeszcze inni załamują się psychicznie na samym początku kryzysu i wyraźnie wykazują niezdolność do dalszego normalnego życia

Obszary kryzysów

              Każdy człowiek jest inny tak samo jak każda sytuacja kryzysowa jest. Każdy, kto podejmuje interwencję kryzysową musi traktować każdą osobę i okoliczności prowadzące do jej kryzysu jako wyjątkowe. Według Brammera teoria kryzysu obejmuje 3 domeny:

a)      Kryzysy rozwojowe: są to wydarzenia, które zachodzą w toku normalnego rozwoju
i ewolucji, które powodują gwałtowną zmianę lub zwrot życiowy, który wywołuje nagłą reakcję.

Przykład: urodzenie dziecka, ukończenie studiów, zmianę kierunku kariery zawodowej w średnim wieku, emerytura.

Mimo że kryzys rozwojowy uważa się za zjawisko normalne to każdy z nich jest niepowtarzalny

b)     Kryzysy sytuacyjne: wyodrębniają się w rzadkich i nadzwyczajnych sytuacjach, których człowiek nie jest w stanie przewidzieć

Przykład: wypadek samochodowy, porwanie, gwałt, utrata pracy, nagła choroba, śmierć.

c)      Kryzysy egzystencjonalne: obejmują wewnętrzne konflikty i lęki związane z ważnymi celami życiowymi, odpowiedzialnością i zaangażowaniem.

Przykład: osoba w wieku 40-tu lat uświadamia sobie, że nic już w życiu nie osiągnie, osoba w wieku ok. 50-ciu lat, że nie podjęła się w odpowiednim czasie decyzji
o małżeństwie czy opuszczeniu domu, uczucie pustki w życiu i braku poczucia sensu życia po przekroczeniu 60-ciu lat

d)     Kryzysy środowiskowe: każda naturalna lub spowodowana przez człowieka katastrofa dopada człowieka lub grupę ludzi, którzy z własnej winy wpadają w nurt wywołanych przez katastrofę wydarzeń, które mogą mieć negatywne skutki dla wszystkich członków społeczeństwa.

Przykład: huragany, trzęsienia ziemi, tornada, wulkany.

Modele interwencji kryzysowej

a)      Model równowagi – ludzie przeżywający kryzys są w stanie psychicznej lub emocjonalnej nierównowagi, w którym ich zwyczajowe mechanizmy radzenia sobie z trudnościami i metody rozwiązywania problemów nie mogą działać skutecznie. Celem stosowania modelu równowagi jest pomoc klientowi
w przywróceniu stanu równowagi sprzed kryzysu. Jest to model interwencji kryzysowej najczęściej stosowany na początku kryzysu.

b)     Model poznawczy – opiera się on na przesłance, że źródłem kryzysów jest fałszywa ocena zdarzeń lub sytuacji otaczających kryzys – a nie same te wydarzenia lub sytuacje. Celem tej interwencji jest pomoc ludziom
w uświadomieniu sobie istoty wydarzeń lub sytuacji kryzysowych oraz w zmianie poglądów i przekonań z tym związanych. Główną zasadą jest to, że ludzie mogą uzyskać kontrolę nad życiowym kryzysem, zmieniając swój sposób myślenia szczególnie przez uświadomienie sobie i zwalczanie irracjonalnych
i autodestrukcyjnych sposobów funkcjonowania swego zachowania
i skoncentrowania się na racjonalnych i samodoskonalących elementach.

c)      Model przemiany psychospołecznej – oparty jest na założeniu, że ludzie są sumą swoich genów i tego, czego nauczyli się w swym środowisku społecznym. Ponieważ ludzie ciągle się zmieniają i ich otoczenie oraz wpływy społeczne nieustannie ewoluują, to kryzysy mogą mieć związek zarówno z zewnętrznymi jak i wewnętrznymi trudnościami. Celem interwencji kryzysowej jest współpraca
z klientami w ocenie wewnętrznych i zewnętrznych czynników, które przyczyniają się do kryzysu, jak i pomoc w wyborze skutecznych alternatyw dla ich obecnych zachowań i postaw. Stosując model psychospołeczny nie postrzega się kryzysu jako wewnętrznego stanu rzeczy, zachodzącego tylko wewnątrz jednostki; uwagę kieruje się również poza dotkniętą kryzysem osobę i sprawdza, jakie systemy wymagają zmiany.

Rozszerzona teoria kryzysu

              Czerpana jest nie tylko z systemu psychoanalitycznego, lecz również z systemów ogólnych teorii adaptacyjnej i interpersonalnej oraz teorii chaosu.

Teoria psychoanalityczna to stan zaburzenia równowagi życiowej towarzyszące kryzysowi zakłada, że pewne zawirowania z okresu wczesnego dzieciństwa są głównym wyjaśnieniem przyczyn, dla których dane wydarzenie staje się kryzysem. Teoria systemów opiera się nie tylko na wewnętrznych przeżyciach osobom tylko na wzajemnych związkach oraz wzajemnych zależnościach między ludźmi i pomiędzy ludźmi a wydarzeniami.

·         Teoria adaptacyjna: wyodrębnia negatywne myślenie, destruktywne mechanizmy obronne. Ta teoria wychodzi z założenia, że kryzys ustąpi, kiedy nieadaptacyjne sposoby radzenia sobie z trudnościami zastąpi się zachowaniami adaptacyjnymi.

·         Teoria interpersonalna: założenie jest takie, że ludzie nie mogą pozostawać przez dłuższy czas w stanie kryzysu, jeżeli nie wierzą w siebie i w innych oraz ufają, że mogą się zmienić i pokonać kryzys.

·         Teoria chaosu: jest to otwarty stale zmieniający się i samoorganizujący system wyodrębniający się system. Samoorganizowanie systemu oznacza dochodzenie do uogólnionego poglądu na sytuacje, co pozwala pragmatycznie dostrzec ukryty głębiej porządek.

Elektyczna teoria interwencji kryzysowej

              Polega na świadomym systematycznym wyborze i integracji istotnych koncepcji

i strategii spośród wszystkich dostępnych podejść do udzielania pomocy klientowi. Łączy ona takie teorie jak: wszyscy ludzie tak jak wszystkie kryzysy są w swoim rodzaju jedyne i niepo-wtarzalne. Wszyscy ludzie i wszystkie kryzysy są do siebie podobne, ale w każdym typie kryzysu znaleźć można elementy ogólne, np.: podczas przeżywania żałoby. Stan żałoby ma charakter ogólny, jednak postępowanie ze szczególnymi przypadkami nie ma charakteru ogólnego. To jak cios odbiera rodzina zależy od wielu czynników takich jak: pozycja, jaką zmarły zajmował w rodzinie, układu rodzinnego oraz od reakcji na śmierć.

To podejście elektyczne polega na tym, aby adekwatnie dotrzeć do osoby z kryzysem według jego potrzeb.

PODSUMOWANIE

              Kryzys jest znaczeniem, które poszerza takie cechy jak nagłość, urazowość
i subiektywne konsekwencje urazu w postaci przeżyć negatywnych. Ludzie od początku zmagają się z sytuacjami kryzysowymi. Są one wywołane zaburzeniami losowymi, niepowodzeniami osobistymi i porażkami życiowymi. Żyjemy w środowisku, otoczeniu niepewnym, gdzie obok wartości pozytywnych następują również negatywne. Każda sytuacja kryzysowa jest zespołem okoliczności zewnętrznych i wewnętrznych wpływających na dany układ w taki sposób, iż zaczynają się i trwają w nim zmiany.

              Kryzys jest postrzeganiem lub doświadczaniem zdarzenia albo sytuacji jako przeszkody nie do zniesienia, której pokonanie przekracza zasoby i mechanizmy radzenia sobie z trudnościami dotkniętego nimi człowieka. Dla osoby przeżywającej kryzys jest on zagrożeniem i okazją, jest często zjawiskiem złożonym i trudno go zwalczyć. Przeżyte kryzysy i inne doświadczenia życiowe pracowników służb społecznych mogą znacznie zwiększyć ich skuteczność w prowadzeniu interwencji kryzysowych. Kryzys stawia ludzi przed koniecznością dokonywania wyborów. Towarzyszą mu stan nierównowagi emocjonalnej i dezorganizacji.

2.     Rodzina w kryzysie: mechanizmy i strategie radzenia sobie z kryzysem.

Radzenie sobie z kryzysem

Osoba znajdująca się w sytuacji kryzysu szuka różnych sposobów radzenia sobie

z nim. Wyjście z kryzysu zależy w dużej mierze od takich właściwości psychicznych jak szacunek dla samego siebie, łatwość przystosowania się, poczucie własnej wartości. Zależy również od wieku i płci, stanu zdrowia, minionych doświadczeń. Niepowodzenie w prze-szłości w radzeniu sobie z trudnymi sytuacjami obniża możliwości radzenia sobie w przy-szłości. Oprócz koncentracji na własnej osobie lub problemie, cennym sposobem radzenia sobie w sytuacji kryzysowej jest korzystanie ze wsparcia społecznego. Przez wsparcie społeczne rozumie się otrzymywanie pomocy ze strony znaczących bliskich osób lub instytucji, w formie emocjonalnego oparcia, praktycznej pomocy, rady, informacji.

Mechanizmy radzenia sobie w kryzysie:

ü      Według Eriksona, pojęcie radzenia sobie odnosi się do osobistego, aktywnego wysiłku podjętego w celu obniżenia stresu i tworzenia nowych rozwiązań. Radzenie sobie zakłada dążenie do panowania nad sytuacją, a nie wyłącznie obroną własnej osoby, jak to się dzieje w przypadku mechanizmów obronnych. Istnieją trzy elementy procesu radzenia sobie, które nawzajem się uzupełniają:

1)    Sięganie do nowych źródeł informacji, co pozwala na redefinicję sytuacji bądź ustalenie nowych sposobów przeciwstawiania się jej.

2)    Umiejętność zachowania kontroli nad emocjami.

3)    Umiejętność korzystania z zasobów otoczenia.

ü      Według Lazarus definiuje mechanizmy radzenia sobie, jako różnorodne zachowania osoby, zmierzające do pokonania kryzysu. Dzieli je na dwa typy:

1)    Sposoby radzenia sobie polegające na koncentracji na własnej osobie i emocjach poprzez obniżanie napięcia, fantazjowanie, ucieczkę do wspomnień.

2)    Sposoby radzenia sobie polegające na koncentracji na problemie poprzez poszukiwanie informacji, przeformułowanie problemu, poszukiwanie alternatywnych sposobów rozwiązań.

Strategie radzenia sobie w kryzysie według Janisa i Manna:

1)    Osoba zapewnia sobie dobre samopoczucie dzięki nie przyjmowaniu informacji, dotyczących zagrożenia i straty.

2)    Osoba przyjmuje biernie nową sytuację jako cos oczywistego.

3)    Osoba przenosi odpowiedzialność na innych, selektywnie przyjmuje informacje, prezentuje myślenie życzeniowe.

4)    Osoba pośpiesznie poszukuje rozwiązania trudności, dokonuje impulsywnych wyborów bez zastanowienia się nad ich konsekwencjami.

5)    Osoba poszukuje pełnych informacji, alternatywnych sposobów rozwiązań, spostrzega problem wielostronnie.

Wybór strategii radzenia sobie zależy od możliwości doświadczania zmiany lub jej subiektywnej oceny. Optymalna dla danej osoby strategia radzenia sobie polega na odczuwaniu powagi wydarzenia kryzysowego, z uwzględnieniem ryzyka podejmowania działań lub zahamowania aktywności. W niektórych sytuacjach kryzysowych niezbędne jest bezzwłoczne działanie, podczas gdy w innych brak aktywności jest bardziej pożądany.

Działanie w interwencji kryzysowej

Jednym z pierwszych poczynań prowadzącego interwencję kryzysową jest ustalenie rodzaju zdarzenia, które wywołało kryzys. Co sprawiło stan nierównowagi? Odkrycie wydarzenia, które było czynnikiem spustowym kryzysu, zazwyczaj ukazuje podstawowy sposób postępowania z klientem. Kiedy prowadzący interwencję wchodzi w tryb działania, to funkcjonować może głównie na jednym z trzech sposobów: kooperacyjnie, niedyrektywnie lub dyrektywnie.

1)     Poradnictwo kooperacyjne- zbudowanie partnerstwa z klientem w ocenianiu problemu. Jest to podejście typu my, opiera się na założeniu, że prowadzący interwencję pomaga klientowi rozpoznać mapę działań, które należy podjąć natychmiast, aby zacząć wydobywać się z kryzysu.

2)     Poradnictwo niedyrektywne- wskazane jest wówczas, gdy klient zdolny jest do inicjowania i przeprowadzania działań. Jest to podejście typu ty, prowadzący interwencję powinien aktywnie wysłuchać, zadawać wiele pytań otwartych, aby pomóc klientowi wyjaśnić sobie, czego tak naprawdę chce i rozważyć skutki dokonywanych wyborów. Prowadzący koncentruje się na wewnętrznym świecie klienta, określa czy posiada on umiejętności i zdolności podejmowania działań

...