Kreacjonizm - definicje z WIKIPEDII.docx

Kreacjonizm (przyrodoznawstwo)

[edytuj]

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii

Skocz do: nawigacji, szukaj

Stworzenie Światła Gustawa Doré. Obrazuje on wers z Księgi Rodzaju: Niech będzie światłość

Stworzenie Adama Michał Anioł

Kreacjonizm – pogląd, że człowiek, życie, Ziemia i Wszechświat zostały stworzone w swojej pierwotnej formie przez Boga lub bóstwa[1]. Był to dominujący pogląd do czasu sformułowania teorii ewolucji[2]. Współcześnie kreacjonizm łączy w sobie elementy filozoficzne i religijne. Nie jest uznawany za teorię naukową i nie funkcjonuje w ramach nauk przyrodniczych, jakkolwiek na gruncie filozofii sformułowano kilka prób połączenia ewolucji i kreacji (kreacjonizm ewolucyjny).

Podział kreacjonizmu [edytuj]

Istnieje wiele różnych stanowisk kreacjonistycznych wobec dwóch pytań – jak zostało stworzone życie oraz jaka jest przyczyna różnorodności gatunków. Do najważniejszych teorii kreacjonistycznych należą:

·         kreacjonizm młodej Ziemi (ang. young Earth creationism)

·         kreacjonizm starej Ziemi (ang. old Earth creationism)

Zakładają, że Bóg tworzył duże grupy organizmów etapami. Ostatnim takim etapem było stworzenie człowieka. Ta wersja ogranicza działanie ewolucji do tzw. mikroewolucji odrzucając możliwość samoistnego zachodzenia makroewolucji.

·         Szczególną odmianą kreacjonizmu jest teoria inteligentnego projektu (ang. intelligent design).

·         teistyczny ewolucjonizm (kreacjonizm ewolucyjny)

Zbiór poglądów łączących idee kreacjonistyczne z ewolucjonizmem. Ta wersja nie neguje ewolucji, ale zostawia margines działania dla Boga. Według niej Bóg stworzył życie które naturalnie ewoluowało w zamierzonym przez niego kierunku lub kierował procesem ewolucji, aż do powstania człowieka. Akceptuje ewolucjonizm jako wyjaśnienie pochodzenia i różnorodności organizmów, zakładając że Bóg każdorazowo stwarza ludzką duszę.

·         kreacjonizm niezmiennych gatunków

Stanowisko historyczne, dominujące w przyrodoznawstwie do początku XIX wieku, według którego Bóg stworzył osobno wszystkie gatunki. Ta wersja całkowicie odrzuca powstawanie gatunków przez ewolucję, może dopuszczać ewolucję wewnątrz gatunku.

Kreacjonizm młodej Ziemi [edytuj]

Kreacjonizm młodej Ziemi zakłada, że Ziemia według interpretacji Biblii ma od ok. 6 do ok. 10 tysięcy lat (zobacz: Tradycyjna chronologia biblijna) i wtedy też powstało życie oraz człowiek.

Zasadnicze twierdzenia kreacjonizmu młodej Ziemi można przedstawić następująco:

·         Wszechświat został stworzony przez Boga z niczego (creatio ex nihilo).

·         Podstawowe "rodzaje" roślin i zwierząt — baraminy — mają osobne pochodzenie, tj. nie wywodzą się od wspólnego przodka.

·         Ziemia, podstawowe rodzaje żywych organizmów i człowiek stworzeni zostali w ciągu sześciu 24-godzinnych dni.

·         Stworzone niezależnie "rodzaje" (baraminy) roślin i zwierząt mogą się pod wpływem nacisków środowiska i mutacji zmieniać tylko w ograniczonym zakresie.

·         Ludzie i małpy nie wywodzą się od wspólnego przodka.

·         Pewne fakty geologiczne oraz wyginięcie wielu gatunków zwierząt (np.dinozaurów) może być najlepiej wyjaśnione przez katastrofizm, przede wszystkim ogólnoświatowy potop i jego następstwa.

Ta postać kreacjonizmu, mająca spore wpływy wśród ortodoksyjnych protestantów w USA, jest sprzeczna z obowiązującymi współcześnie ustaleniami nauk przyrodniczych.

Kreacjonizm starej Ziemi [edytuj]

Kreacjonizm starej Ziemi traktuje opis biblijny bardziej metaforycznie, nie negując tego, że Ziemia oraz życie na niej ma wiele miliardów lat i jako taki usiłuje być w zgodzie z naukami innymi niż biologia.

Zasadnicze twierdzenia kreacjonizmu starej Ziemi:[3]

·         Stworzenie z niczego wszechświata (czasoprzestrzeni, materii, energii, galaktyk, gwiazd i planet).

·         Wybranie Ziemi jako przyszłej "kolebki" życia. Początkowo Ziemia była pusta i pozbawiona życia. Międzyplanetarne "gruzowisko", pył i wczesna atmosfera Ziemi blokowały światłu Słońca, Księżyca i gwiazd dotarcie na jej powierzchnię.

·         Częściowe klarowanie się ziemskiej atmosfery, przez co światło mogło przez nią przenikać.

·         Stworzenie pary wodnej w troposferze, co zapewniło stabilny obieg wody.

·         Uformowanie kontynentów i basenów oceanicznych.

·         Stworzenie poszczególnych rodzajów (baraminów) roślin na lądach.

·         Dalsze klarowanie się atmosfery, przez co światło ciał niebieskich mogło być bez przeszkód obserwowane z powierzchni Ziemi.

·         Stworzenie licznych rodzajów niewielkich morskich organizmów.

·         Stworzenie poszczególnych rodzajów morskich ssaków oraz ptaków.

·         Stworzenie poszczególnych rodzajów zwierząt lądowych.

·         Bezpośrednie stworzenie człowieka.

Kreacjonistyczna interpretacja zjawisk biologicznych [edytuj]

Homologia [edytuj]

Wzorzec podobieństw (anatomicznych, morfologicznych, genetycznych, molekularnych) pomiędzy organizmami był i jest jednym z najsilniejszych argumentów na rzecz wspólnego pochodzenia wszystkich żywych organizmów. Z perspektywy ewolucjonistycznej podobieństwa te odbijają fakt wspólnego pochodzenia ewolucyjnego (pomijając przypadki konwergencji, a więc niezależnego wykształcania się podobnych systemów). Jakkolwiek termin "homologia" w biologicznym znaczeniu został wprowadzony do biologii w 1843 r. przez kreacjonistycznego biologa Richarda Owena, ma on znacznie dłuższą historię. Już Arystoteles zauważył, że nawet w bardzo różniących się zwierzętach mogą występować wiele korespondujących ze sobą struktur, zarówno wewnętrzne organy, jak i kości[4]. Także kilku po nim, jak Galen[5], Leonardo da Vinci[6] i Pierre Belon[7] doszło do podobnych wniosków. Homologie w rozumieniu odpowiadających sobie struktur organizmów opartych o wspólny plan były podstawą klasyfikacji organizmów począwszy od XVI wieku. Był to więc przeddarwinowski koncept, początkowo łączony z ideą archetypów (platońskich form) bez jakichkolwiek ewolucyjnych konotacji. Przeddarwinowscy biologowie, np. twórca systematyki Karol Linneusz, ten wzorzec podobieństw pomiędzy organizmami interpretowali przez odwołanie się do archetypów, jako odbicie hierarchicznego uporządkowania stworzonych organizmów. W tym rozumieniu archetyp reprezentował ideę w Boskim umyśle — był to oryginalna idea lub prototypowy strukturalny plan, z którego wszystkie inne podobne rzeczy biorą wzór. Richard Owen zdefiniował strukturę homologiczną jako "ten sam organ występujący u różnych zwierząt pod każą odmianą i funkcją"[8]. Owen odróżnił również homologię od analogii, czyli różnych struktur wykonujących podobne funkcje (znanej w terminologii kladysty...