Pedagogika spoleczna pytania i odpowiedzi
PYTANIA Z PRZEDMIOTU: PEDAGOGIKA SPOŁECZNA1. Proszę podać definicję pedagogiki społecznej według Heleny Radlińskiej Pedagogika społeczna- jest nauką praktyczną rozwijającą się na skrzyżowaniu nauk o człowieku, biologicznych i społecznych z etyką i kulturoznawstwem (teorią i historią kultury) dzięki własnemu punktowi widzenia. Można go najkrócej określić jako zainteresowanie wzajemnym stosunkiem jednostki i środowiska, wpływem warunków bytu i kręgu kultury na człowieka w różnych fazach jego życia, wpływem ludzi na zapewnienie bytu wartościom poprzez ich przyjęcie i krzewienie oraz przetwarzanie środowisk siłami człowieka w imię ideału. (red. S.Kawula, Pedagogika Społeczna, Dokonania- Aktualność- Perspektywy , s. 30)2. Proszę wymienić czołowych przedstawicieli polskiej pedagogiki społecznej Helena Radlińska, Aleksander Kamiński, Ryszard Wroczyński, Stanisław Kowalski, Stanisław Szacki, Zygmunt Mysłakowski, Czesław Babicki, Kazimierz Jeżewski, Kazimierz Lisiecki, 3. Proszę wymienić czołowych przedstawicieli światowej pedagogiki społecznej J.H.Pestalozzi, Friedrich Disterweg, Robert Owen, Paul Bergemann, Paul Natorp, Mary Richmond, Alice Salomon, 4. Proszę wymienić okresy rozwoju pedagogiki społecznej na świecie 1. Okres praktycznej działalności wychowawczej bez głębszej refleksji pedagogicznej,2. Okres uprawiania pedagogiki społecznej w sposób spekulatywny bez głębszego powiązania z badaniami empirycznymi,3. Okres umacniania się pedagogiki społecznej na podstawie badań empirycznych,4. Okres ilościowego wzrostu badań empirycznych z zakresu pedagogiki społecznej (w Polsce od końca lat 50.) wykazujących różne orientacje metodologiczne najczęściej jednak skłaniających się ku socjologii wychowania,5. Okres syntetyzowania niejako rozsianych badań empirycznych w tym nakreślania nowych obszarów badawczych oraz swoistej już metodologii.5. Proszę wymienić okresy rozwoju pedagogiki społecznej w Polsce I. (1908-1939) (1939-1945),II. (1945-1980),III. lata 80.IV. Lata 90.6. W jakich latach powstawały najważniejsze ośrodki naukowe związane z pedagogiką społeczną i jak nazywali się ich kierownicy 1957 - powstanie Katedry Pedagogiki Społecznej w Uniwersytecie Warszawskim (Ryszard Wroczyński)1962 Uniwersytet Łódzki reaktywowanie Katedry Pedagogiki Społecznej (Aleksander Kamiński),1970 UAM w Poznaniu (Stanisław Kowalski),1972 WSP w Bydgoszczy (Edmund Trempała),1976 UMK w Toruniu (Stanisław Kawula)1978 Filia UW a Białymstoku (J. Izdebska),1983 WSP w Olsztynie (Stanisław Kawula),1983 WSP w Zielonej Górze (E. Hajduk),7. Proszę scharakteryzować pierwszy okres rozwoju polskiej pedagogiki społecznej I okres przypada na lata 1908-1939 z pewną kontynuacją w latach 1939-1945. Początkową cezurę czasową tego okresu wyznacza pierwsza próba sformułowania przedmiotu i zadań pedagogiki społecznej przez Helenę Radlińską w 1908 r. w pracy Z zagadnień pedagogiki społecznej. Jest to okres tworzenia podstaw teoretycznych pedagogiki społecznej w Polsce. Głównym ośrodkiem rozwoju myśli pedagogiki społecznej było od 1925 roku Studium Pracy Społeczno-Oświatowej Wolnej Wszechnicy Polskiej w Warszawie. Kierownikiem i założycielką tego studium była H. Radlińską. Po pierwszych próbach formułowania przedmiotu i zadań pedagogiki społecznej w pracach: Podstawy wychowania narodowego (1909, 1910) H. Radlińska przygotowała wydawnictwo zbiorowe Praca oświatowa, jej zadania, metody, organizacja (Kraków 1913) uznawane za pierwszy podręcznik polski z oświaty pozaszkolnej. Zasadnicze przesłanki własnej koncepcji pedagogiki społecznej zamieściła w pracy: Stosunek wychowawcy do środowiska społecznego (1935). W pracy tej podkreśliła, iż głównym punktem widzenia pedagogiki społecznej jest wzajemny i aktywny stosunek jednostki i środowiska. W głośnej rozprawie Społeczne przyczyny powodzeń i niepowodzeń szkolnych (1937) zdemaskowała ograniczenia i środowiskowe uwarunkowania dostępności dzieci do oświaty (W. Theiss, 1984, s. 40-46).Poglądy społeczno-pedagogiczne twórczyni tej dziedziny pedagogiki Heleny Radlińskiej kształtowały się w czterech różnych epokach historycznych: w okresie zaborów, w latach II Rzeczypospolitej, w okresie okupacji i w początkach Polski Ludowej. Tym, co łączyło jej stanowisko z tych epok są dążenia niepodległościowe i wychowanie aktywnego człowieka. Poprzez edukację, która ma ujawnić i zaktywizować wartości, siły jednostek i grup społecznych, co doprowadzi jej zdaniem najszersze kręgi społeczne do udziału w życiu kraju i środowiska lokalnego (Tamże, s. 117).Radykalizm społeczny H. Radlińskiej był więc ściśle związany z pobudkami patriotycznymi. Dobro gnębionego narodu, jego odrodzenie, przebudzenie narodowe i krzewienie kultury narodowej, to naczelne motywy życia i twórczości pedagogicznej H. Radlińskiej (A. Kamiński, 1978, s. 38).Helena Radlińska, tworząc podstawy swej pedagogiki, odczuwała potrzebę sięgnięcia do fundamentów pedagogiki narodowej, nawiązania zerwanych nici tradycji, czerpania z inspiracji wielkich twórców oświaty polskiej sprzed wieku, takich jak:Hugo Kołłątaj, Stanisław Staszic, Karol Libelt. Twórczość wewnętrzną pedagogiki społecznej formułowała na podstawie potrzeb ówczesnego polskiego życia społecznego, których interpretatorami byli dla niej: Ludwik Krzywicki i Edward Abramow-ski. Zaś szeroko rozumiane pojęcie pedagogiki społecznej zaczerpnęła z prac pedagogów niemieckich: Paula Bergemanna i Paula Natorpa (Tamże, s. 52 i 55-56).Helena Radlińska wskazywała na źródła, które wzmacniały jej aktywność naukową i społeczną: Źródła biją z wiary, miłości i nadziei. Nimi zabarwił się pro-spektywizm, spojrzenie na życie, czyli upatrywanie jutra rodzącego się w każdym dniu bieżącym. Łączy się z nimi mocne odczuwanie związku z przeszłością. Nie byłam nigdy niewolnikiem układów teraźniejszych, gdyż zawsze czułam się cząsteczką żywej struktury rzeczywistości, budzącej się i przebudowującej dzięki spuścizn ie oraz przeczuwanym możliwościom jej przezwyciężania i doskonalenia" (H. Radlińska, 1964, s. 473).Ryszard Wroczyński szkołę naukową Heleny Radlińskiej umieścił na pograniczu dwu nurtów: pedagogiki kultury (reprezentowanej u nas przez m.in. B. Nawroczyńskiego, B. Suchodolskiego, S. Hessena) i pedagogiki socjologizującej (rozwijanej m.in. przez W. Dawida, S. Karpowicza, F. Znanieckiego, Z. Mysła-kowskiego, J. Chałasińskiego) (R. Wroczyński, 1979, s. 466).Co różniło H. Radlińskąod innych teoretyków pedagogiki społecznej (socjalnej) Przede wszystkim odmienne traktowanie wzajemnych powiązań jednostki i środowiska. W odróżnieniu od deterministów środowiskowych H. Radlińska przygotowywała jednostki i grupy do obrony przed warunkami środowiskowymi hamującymi i obniżającymi życie i rozwój człowieka, a także do zmiany tych warunków własnymi siłami. Czyni to polską pedagogikę społeczną w międzynarodowym środowisku pedagogów w XX-leciu międzywojennym dyscypliną swoista. W to środowisko H. Radlińska wnosi nowy sens działalności wychowawczej, polegający na uruchomieniu sił społecznych, na ulepszaniu środowiska życia poczynaniami dynamicznymi jednostek i grup społecznych, na odnajdywaniu ich i wspieraniu w działaniu, na rozbudzaniu ich wyobraźni (A. Kamiński, 1961, s. XLIV).Kontynuacja pracy Wolnej Wszechnicy Polskiej wystąpiła także w okresie okupacji w latach 1939-1945. Kierownikiem konspiracyjnego Studium Pracy Społeczno-Oświatowej pozostawała H. Radlińska. Tajne nauczanie, inicjowane przez WWP, prowadzone było także w Łodzi, a nawet w obozie jenieckim w Wol-denbergu (A. Uziembło, 1978, s. 7).8. Proszę scharakteryzować drugi okres rozwoju polskiej pedagogiki społecznej II okres przypada na lata 1945-1980. Za cezurę końcową tego okresu przyjmujemy rok 1980, w którym po wydarzeniach sierpniowych, nastąpiło zasadnicze pęknięcie ówczesnej formacji ustrojowej w Polsce, początek agonii systemu socjalistycznego. Ten rok i następne po nim zainspirowały pedagogów społecznych do nowych poszukiwań oraz oceny roli, jaką spełniła pedagogika społeczna w wyżej wymienionym okresie i jaką mogłaby spełniać w zmieniających się warunkach społecznych. Po tych wyjaśnieniach przejdziemy do krótkiej charakterystyki okresu. Odwołamy się tu do syntetycznych ujęć dorobku pedagogiki społecznej z tego okresu, przygotowanych przez A. Kamińskiego, E. Trempałę i W. Theissa oraz wcześniej przez R. Wroczyńskiego. Aleksander Kamiński wskazał na początkowy etap kształtowania się pedagogiki społecznej w Polsce powojennej (1945-1950). Był to etap kontynuacji dorobku tej dyscypliny pedagogicznej z lat II Rzeczypospolitej z próbą zaadaptowania tego dorobku do nowych potrzeb społecznych i wychowawczych. W kolejnych latach, 1950-1956, podkreśla dalej wspomniany wyżej pedagog, nastąpiła przerwa w rozwoju pedagogiki społecznej. W roku 1950 władze centralne nakazały likwidację Katedry Pedagogiki Społecznej Uniwersytetu Łódzkiego, stanowiącej główny ośrodek rozwoju myśli pedagogiki społecznej. Ośrodek łódzki zamarł, warszawski nie mógł rozpocząć swych właściwych zadań. Sześcioletnia przerwa była szczególnie dotkliwa w tym, że oderwała twórczych pedagogów społecznych od ich warsztatów pracy instytucjonalnych i osobistych, zmuszając do pracy w innych dziedzinach, co siłą rzeczy musiało zaciążyć na ich rozwoju naukowym" (A. Kamiński, 1978, nr l, s. 63) pisał A. Kamiński.W roku 1957 odbył się w Warszawie pierwszy zjazd pedagogów społecznych, zorganizowany przez grupę uczniów i współpracowników H. Radlińskiej, skupioną wokół R. Wroczyńskiego. Na zjeździe skrytykowano ograniczenia i dogmatyzm okresu stalinowskiego oraz zainicjowano utworzenie na Uniwersytecie Warszaw skim Katedry Pedagogiki Społecznej pod kierownictwem R. Wroczyńskiego (W. Theiss, 1988, s. 275). Na Uniwersytecie Łódzkim reaktywowano pracę takiej Katedry w 1962 r. kierownikiem został A. Kamiński. W ten sposób rozpoczęły działalność dwa wiodące ośrodki pedagogiki społecznej w Polsce. W latach następnych zaczęły powstawać nowe ośrodki rozwijające tę dyscyplinę pedagogiczną: w 1970 r. w UAM w Poznaniu (kierownik S. Kowalski), w 1972 r. w WSP w Bydgoszczy (kierownik E. Trempała), w 1974 r. w UŚI. w Katowicach (kierownik H. Gąsior), w 1976 r. w UMK w Toruniu (kierownik S. Kawula), w 1978 r. w Filii UW w Białymstoku (kierownik J. Izdebska). W innych uczelniach polskich badania i działalność dydaktyczną z zakresu pedagogiki społecznej prowadzono w ramach innych katedr i zakładów o profilu pedagogicznym (E. Trempała, 1985, s. 150-156).Reaktywowanie, a także uruchomienie nowych ośrodków pedagogiki społecznej było możliwe jak zauważa A. Kamiński dzięki stworzonemu w pierwszym etapie rozwoju tej dyscypliny po wojnie (1945-1950) potencjałowi kadrowemu i dorobkowi wiedzy teoretycznej. Rozwój pedagogiki społecznej od 1957 roku w Polsce wyraża się w obfitości prac teoretycznych i rozlicznych badań empirycznych (A. Kamiński, 1978, s. 63 i nast.).Znaczący dorobek naukowy przynoszą zwłaszcza lata 60. i pierwsza połowa lat 70. Ukazały się, staraniem uczniów i przyjaciół H. Radlińskiej, trzy edycje jej pism ("Pedagogika społeczna 1961; Zagadnienia bibliotekarstwa i czytelnictwa 1961; Z dziejów pracy społecznej i oświatowej 1964). Ponadto wydane zostały cztery prace R. Wroczyńskiego: Wprowadzenie do pedagogiki społecznej 1966, później po wielu zmianach i uzupełnieniach jako Pedagogika społeczna 1974; Wychowanie poza szkołą 1963; Praca oświatowa. Rozwój, systemy, problematyka 1965; Edukacja permanentna. Problemy perspektywy 1973 oraz trzy prace A. Kamińskiego: Funkcje pedagogiki społecznej 1972; Czas wolny i jego problematyka spoleczno-wy chów owcza 1965; Analiza teoretyczna związków młodzieży do polowy XIX wieku 1971. W serii Studiów Pedagogicznych" w omawianym okresie aż siedem tomów poświęcono zagadnieniom teoretycznym i problematyce badawczej pedagogiki społecznej (t. X 1963; t. XII 1964; t. XV 1967; t. XVI 1968; t. XIX 1970, ten ostatni poprawiony i uzupełniony wydano jako pracę zbiorową Metodologia pedagogiki społecznej, t. XXXIII 1974; t. XXXIV 1975). Na podkreślenie zasługują także prace innych autorów. W roku 1969 ukazała się praca E. Trempały Integracja podstawowych środowisk wychowawczych a rezultaty pracy pedagogicznej szkoły, w następnym roku Teoria i organizacja pracy środowiskowej w osiedlu mieszkaniowym pod red. I. Lepalczyk i W. Pawłowskiej, w rok później B. Chmielow-skiego Pałac młodzieży jako placówka wychowania. W roku 1972 ukazały się kolejne prace: I. Lepalczyk Wykolejenia dzieci i młodzieży w małym mieście wybrane zagadnienia pedagogiczno-społeczne i Z. Kwiecińskiego Odpad szkolny na wsi. W rok później wydano prace: S. Kawuli Rodzina wiejska a wychowanie i H. Gąsiora Wychowanie pozaszkolne a kultura czasu wolnego uczniów w ośrodku wielkoprzemysłowym oraz w następnym roku Stowarzyszenia społeczne jako śro dowisko wychowawcze pod red. I. Lepalczyk i pracę zbiorową pod red. J. Wołczy-ka i R. Wroczyńskiego Pedagogika i potrzeby społeczne. W roku 1975 ukazała się praca M. Winiarskiego Szkolą otwarta rzeczywistość i perspektywy. W roku 1977 ukazała się praca T. Pilcha o charakterze metodologicznym Zasady badań pedagogicznych i praca E. Marynowicz-Hetki Warsztat pracownika socjalnego. W 1980 r. wydana zostaje praca Z. Kwiecińskiego Drogi szkolne młodzieży a środowisko. Powyższe zestawienie zawiera jedynie nazwiska niektórych pedagogów i wybrane tytuły ich prac (Por. A. Kamiński, 1978, s. 66-79).Nie tryumfalnie lecz z pewnymi obawami A. Kamiński podsumowując dorobek polskiej pedagogiki społecznej w tym drugim okresie stwierdził: Tak czy inaczej upowszechnianie się ostatnimi laty w pedagogice polskiej podstawowych pojęć i założeń pedagogiki społecznej staje się jedną ze znamiennych cech rozwoju myśli pedagogicznej w PRL. Ale ten korzystny z naszego punktu widzenia kurs pedagogicznego okrętu, wiedzie przez niebezpieczną cieśninę, u której przeciwległych brzegów czyhają na żeglarzy dwa groźne stwory morskie Scylla i Charybda wabiące podróżnych syrenimi głosami. Jeden z tych wabiących głosów zapowiada tryumf takiego upowszechniania się pedagogiki społecznej, iż wchłonięta przez pedagogikę ogólną stanie się zbyteczna jako zjawisko odrębne. Drugi głos wabiący nęci stawaniem się pedagogiki społecznej jednym z podstawowych instrumentów polityki oświatowej zatajając niebezpieczeństwo tego powabu: obniżanie obiektywizmu badań i relacji z nich. Nie martwmy się jednak na zapas. Mądry, przewidujący Ulisses przeprowadził swój statek bezpiecznie między Scyllą i Charybdą. Może i nam się to uda" pisał w 1978 roku A. Kamiński (1978, s. 75).9. rodzaje środowisk oraz Proszę scharakteryzować trzeci okres rozwoju polskiej pedagogiki społecznej III okres przypada na lata 80. Dekada lat 80. przynosi dramaty tożsamości, obnaża progi i ograniczenia rozwoju myśli i praktyki pedagogicznej. Krytyczne reakcje pedagogów społecznych pojawiają się na początku lat 80. (kryzys formacji politycznej) i pod koniec tej dekady (przesilenie formacji politycznej). Kontynuowane są też poszukiwania empiryczne i przemyślenia teoretyczne na ogół w obszarach dystansujących się do aktualnych wydarzeń politycznych, inicjowanych przez centrum rządzące. Formułowane są koncepcje wychowawcze przeciwstawiające się indoktrynacji i urabianiu wychowanków. Definiowane są nowe obszary zagrożeń społecznych. Wraz z samokrytyką rysuje się tendencja powrotu do pierwotnych źródeł.Oprócz dotychczas powołanych (do 1980 r.) i funkcjonujących katedr (zakładów) pedagogiki społecznej tworzone są nowe ośrodki tej dyscypliny pedagogicznej w 1983 r. w WSP w Olsztynie (kierownik S. Kawula) i WSP w Zielonej Górze (kierownik E. Hajduk).Do znaczących prac zwartych, które ukazały się w trzecim okresie rozwoju tej dyscypliny wiedzy, należą m.in.: l) prace i skrypty.' Pedagogika społeczna poszukiwania i rozstrzygnięcia, XLVI tom Studiów Pedagogicznych" (1984);Pedagogika societatis, pod red A. Radziewicza-Winnickiego (1985); Elementy diagnostyki pedagogicznej, pod red. I. Lepalczyk i J. Badury (1987); S. Kawuli Studia z pedagogiki społecznej (1988, wyd. II poprawione); 2) prace o charakterze monograficznym poświęcone H. Radlińskiej: E. A. Mazurkiewicza Sprawność działania socjalnego w pedagogice społecznej Heleny Radlińskiej (1983) i W. Theissa Radlińska (1984); 3) prace o charakterze empirycznym: Edukacja równoległa w polskim systemie oświatowym, pod red. E. Trempały (1985), E. Maryno-wicz-Hetki Pomoc w rozwoju dziecku i rodzinie, E. Trempały Pedagogiczna działalność wychowawców nieprofesjonalnych w środowisku lokalnym (1988).10. Proszę scharakteryzować czwarty okres rozwoju polskiej pedagogiki społecznej IV okres przypada na lata 90. i przełom wieków XX/XXI. Mijająca już dekada przyniosła serię nowych pytań i wątpliwości, próby określenia nowych obszarów badawczych pedagogiki społecznej. Jest to okres dokonującej się transformacji spo-łeczno-ustrojowej. Wprowadzane reformy (nowy podział administracyjny kraju, ubezpieczenia społeczne, służba zdrowia, system edukacji) w roku 1999 rodzą nowe nadzieje, a jednocześnie napięcia społeczne. Rośnie więc zapotrzebowanie na myśl naukową pedagogiki społecznej i rozwiązania racjonalne w pracy socjalnej.Oprócz ośrodków pedagogiki społecznej wymienionych poprzednio, w czwartym okresie uaktywniły się środowiska naukowe pedagogów społecznych w Uniwersytecie w Białymstoku (kierownik J. Nikitorowicz), na Wydziale Profilaktyki, Resocjalizacji i Problemów Społecznych Uniwersytetu Warszawskiego (kierownik T. Pilch), Uniwersytecie Jagiellońskim (kierownik F. Adamski), Uniwersytecie Szczecińskim (kierownik S. Wawryniuk), Wyższej Szkole Pedagogicznej w Częstochowie (kierownik D. Marzec).Do podstawowych prac zwartych, które ukazały się w czwartym okresie rozwoju tej dyscypliny wiedzy, należą m.in. l) prace teoretyczne i skrypty: Pedagogika społeczna u schyłku XX wieku, pod red. A. Radziewicza-Winnickiego (1992);Problemy i tendencje rozwojowe we współczesnej pedagogice społecznej w Polsce, pod red. A. Radziewicza-Winnickiego (1995); A. Radziewicza-Winnickiego, Modernizacja niedostrzeganych obszarów rodzinnej edukacji (1995); Pedagogika społeczna. Człowiek w zmieniającym się świecie, pod red. T. Pilcha i I. Lepalczyk (1995); Edukacja ni e szkolna (równoległa) w warunkach przemian w Polsce, pod red. E. Trempały (1994); Koncepcje pedagogiki społecznej, pod red. T. Frącko-wiaka (1996); S. Kawuli, Studia z pedagogiki społecznej (1996 wyd. III rozszerzone); Pedagogika społeczna. Kręgi poszukiwań, pod red. A. Przecławskiej (1996);Pedagogika społeczna jako dyscyplina akademicka. Stan i perspektywy, pod red. E. Marynowicz-Hetki, J. Piekarskiego i E. Cyrańskiej (1998); Bezpieczeństwo człowieka w środowisku lokalnym, pod red. W. Ciczkowskiego (1999,); Pedagogika społeczna w Polsce między stagnacją a zaangażowaniem, pod red. E. Górni-kowskiej-Zwolak, A. Radziewicza-Winnickiego (1999); E. Trempały, Panorama pedagogiki społecznej (1999); S. Kawuli, Człowiek w relacjach socjopedagogicz-nych (1999); Pedagogika społeczna. Pytania o XXI wiek, pod red. A. Przecławskiej i W. Theissa (1999); 2) prace o charakterze monograficznym poświęcone A. Kamińskiemu: W. Ciczkowskiego, Dziedzictwo pedagogiczne Aleksandra Ka-mińskiego (1996); Bogactwo życia i twórczości Aleksandra Kaminskiego, pod red. I. Lepalczyk i W. Ciczkowskiego (1999); 3) prace o charakterze empirycznym:E. Marynowicz-Hetki i J. Piekarskiego, Rodzina i instytucje społeczno-wycho-wawcze (1991); B. Smolińskiej-Theiss, Dzieciństwo w małym mieście (1993); A.Radziewicza-Winnickiego, Emeryci i renciści wobec sytuacji społecznego ubóstwa (1997); K. Marzec-Holki, Przemoc seksualna wobec dzieci (1999). Zestawienie to zawiera zaledwie nazwiska niektórych pedagogów i wybrane tytuły ich prac.Powyższa periodyzacja rozwoju polskiej pedagogiki społecznej stanowić będzie tło systematyzujące rekonstrukcję poglądów czołowych pedagogów na zakres zadań badawczych i praktycznych pedagogiki społecznej.11. W zakres jakich dziedzin Helena Radlińska ujmuje zadania pedagogiki społecznej Helena Radlińska ujmuje zakres zadań pedagogiki społecznej w trzy dziedziny:1. TEORIA PRACY SPOŁECZNEJ- zajmuje się rozpoznawaniem warunków, w których zachodzi potrzeba ratownictwa, opieki, pomocy, zabezpieczenia oraz poszukiwania sposobów odnajdywania sił ludzkich i organizowania ich do przezwyciężania, do zmiany niekorzystnych uwarunkowań środowiskowych na korzystne dla rozwoju jednostek i grup społecznych.2. TEORIA OŚWIATY DOROSŁYCH- obejmuje zagadnienia kształcenia i dokształcania dorosłych, organizacji wczasów , wspomagania kompetencji jednostek i grup niezbędnych do wypełniania różnorodnych zadań.3. HISTORIA PRACY SPOŁECZNEJ I OŚWIATOWEJ- poszukuje czynników ewolucji urządzeń i instytucji społecznych, ich powiązań, trwałości i zmienności dążeń i form, skutków celowych i samorzutnych oddziaływań wychowawczych.Według Radlińskiej, w związku z występowaniem nowych problemów dziedziny te bądź rozszerzają się, bądź emancypują się jako samodzielne obszary badań (obecnie odnosi się to m.in. do historii wychowania i andragogiki).12. Co to jest szkołocentryzm szkołocentryzm - implikuje zakres zainteresowań pedagogiki społecznej problematyką uwarunkowań środowiskowych młodzieży szkolnej. Wzrost zainteresowania tą problematyką powstał w wyniku upowszechniania obowiązku szkolnego w Polsce , co stymulowało potrzebę celowych interwencji wychowawczych w pozaszkolnym środowisku życia ucznia.13. Jakie grupy zadań pedagogiki społecznej wyróżnił Edmund Trempała Edmund Trempała, na podstawie wiedzy naukowej zgromadzonej przez ośrodki pedagogiki społecznej, wyszczególnił trzy grupy zadań podejmowanych przez pedagogikę społeczną:1. analiza (opis i ocena)- konkretnych środowisk wychowawczych,2. projektowanie zmian- ( w ujęciu modelowym, wzorcowym) w badanym środowisku wychowawczym.3. podjęcie działań praktycznych- służących poprawie analizowanej rzeczywistości wychowawczej.14. Jakie treści związane z pedagogiką społeczną zawarł w Studiach Pedagogicznych w roku 1984 Tadeusz Pilch Tadeusz Pilch we współredagowanym 36 tomie Studiów Pedagogicznych , w 1984 roku zarzuca pedagogice społecznej dominację metod i technik nad celami przebudowy społecznej. Był to okres nasilonych deklaracji o przebudowie społecznej. Sytuacja ta znalazła swoje odzwierciedlenie w stanie badań. Badania mają charakter deskryptywny i niechętnie odwołują się do diagnozy genetycznej, unikając formułowania celów zasadniczych. Autor proponuje badania normatywne. Pilch postuluje:-horyzonty myślowe i praktyka pedagogiki społecznej zostały rozszerzone o pojecie społeczeństwa globalnego, a nie zawężanie wyłącznie do struktur i procesów indywidualistycznych, choć tych nie należy zaniedbywać jako przedmiotu poznania.W ten sposób w pedagogice społecznej znajda się:1) zadania opisowe (empiryczne),2) zadania normatywne (stawianie celów i wartości),3) zadania socjotechniczne (zasady kształtowania rzeczy, zjawisk takich, które reprezentowałyby ład społeczny). Pilch przestrzega, aby warstwy normatywnej celów i wizji ładu społecznego nie budować na podstawie jakiejkolwiek ideologii czy przeświadczenia politycznego, albowiem muszą mieć trwałą, uniwersalną podstawę i należy zwrócić uwagę na kształtowanie postaw allocentrycznych, tolerancji. 15. W jaki sposób próbowano ujmować pedagogikę społeczną latach 90 tych Pedagogikę społeczną próbowano ujmować jako:-dyscyplinę zajmującą się działalnością wyłącznie profilaktyczno- kompensacyjną wśród warstw upośledzonych pod względem rozwojowym, środowiskowym, kulturalnym,-teorię i praktykę środowiska wychowawczego, stwarzającego warunki rozwoju osobowego każdemu człowiekowi,-skoncentrowaniem się nad wychowawczym funkcjonowaniem typologicznie różnych środowisk wychowawczych z perspektywy podejmowanych działań kompensacyjnych, profilaktycznych i modernizacyjnych.16. Jakie trzy typy działań wychowawczych wyróżnił Aleksander Kamiński Kamiński wyróżnia trzy typy działań wychowawczych:1) kontakt oparty jest na indywidualnym stosunku wychowawca- wychowanek,2) wychowanie zespołowe w grupie odpowiednio zostało zaktywizowane wychowawczo,3) wychowanie przebiega w toku ulepszania środowiska siłami tegoż środowiska.17. Co to jest środowisko Środowiskiem- nazywamy elementy otaczające kultury przyrodniczej, społecznej i kulturalnej, które działają na jednostkę stale lub przez dłuższy czas albo krótko, lecz ze znaczna siła, jako samorzutny i zorganizowany system kształtujących ją podniet.18. Co to jest otoczenie Otoczeniem- jest obejmująca nas struktura szersza, zarówno trwała, jak i zmienna, zarówno oddziałująca, jak i nie oddziałująca na jednostkę.19. Proszę wymienić dwa je zdefiniować Ze środowiskiem życia- mamy do czynienia wtedy, kiedy oddziaływanie środowiska jest samorzutne.Ze środowiskiem wychowawczym- mamy do czynienia wtedy, kiedy oddziaływanie jest zorganizowane i celowe.20. Co to jest rodzina Rodzina jest fundamentalnym środowiskiem życia, a zarazem podstawową komórką społeczną i wychowawczą.21. Czym jest rodzina jako środowisko wychowawcze Rodzina jako środowisko wychowawcze- to zespół bodźców ukierunkowanych celowo na wartości społeczno-moralne jej członków.22. Jakie czynniki proponuje uwzględnić Aleksander Kamiński w procesie organizowania środowiska W procesie organizowania środowiska wychowawczego Kamiński proponuje uwzględnić następujące czynniki:- rozpoznawanie potrzeb ludzi poprzez rozmowy, obserwacje, wywiad środowiskowy;- wyszukiwanie i określanie sił środowiska przy pomocy osób wartościowych moralnie i społecznie, uzdolnionych i wrażliwych na ludzkie potrzeby i aspiracje.- 23. Czym jest według Aleksandra Kamińskiego pedagogika społeczna Wg Kamińskiego, pedagogika społeczna:- jest przede wszystkim nauką praktyczną,- ma służyć aktualnym potrzebom społecznym i jednostkowym,- koncentrować się na problematyce środowiska wychowawczego, traktując je jako zespół działających na wychowanka i warunkujących jego rozwój oraz efekty i wyniki planowej działalności oświatowo-wychowawczej.- współdziała z innymi naukami społecznymi i biologicznymi.- 24. Kim jest człowiek w aspekcie pedagogiki społecznej CZŁOWIEK- istota naturalna, osobowość ukształtowana pod wpływem takich czynników, jak: ustrój somatyczno- psychiczny, środowisko życia, instytucje powołane do zadań wychowawczych oraz własna praca jednostki nad sobą.25. Proszę zdefiniować pedagogikę społeczną w szerszym i węższym znaczeniu PEDAGOGIKA SPOŁECZNA:1) w znaczeniu szerszym- jest to kierunek pedagogiczny koncentrujący swe zainteresowania na środowisku, a ściślej mówiąc na wzajemnym oddziaływaniu środowiska na jednostki i jednostek na środowisko oraz na wynikających stąd trudnościach, sukcesach, problemach i za daniach wychowawczych,2) w znaczeniu węższym- jest teorią wychowawczej funkcji pracy socjalnej, odnoszonej do wszystkich generacji wieku.26. Czym są siły twórcze według Heleny Radlińskiej SIŁY TWÓRCZE" (SIŁY SPOŁECZNE) CZŁOWIEKA I ŚRODOWISKA.Wg Radlińskiej- widzialne i utajone wartości tkwiące w człowieku i środowisku. Dzięki ich wyzwoleniu i wydobyciu, we wspólnym działaniu przetwarzać można istniejącą rzeczywistość.27. Czym są siły twórcze według Aleksandra Kamińskiego Wg Kamińskiego- były rozumiane w trojaki sposób:- są to jednostki ludzkie wartościowi moralnie i społecznie, uzdolnione, wrażliwe na ludzkie potrzeby i aspiracje,- są to zespoły, placówki, instytucje sprawnie funkcjonujące w zaspokajani! potrzeb jednostkowych i społecznych,- są to wartości niematerialne, jak: idee społeczne, teorie intelektualne, wzorce kulturalne, normy moralne, wartościowa tradycje i zwyczaje, wizje lepszego jutra.28. Co to jest wzór Wzór- jest strukturą odtwarzającą regularność rzeczywistych ludzkich zachowań lub funkcjonowania danej instytucji.29. Czym jest wzorzec według Heleny Radlińskiej Wzorzec zdaniem Radlińskiej jest to zestawienie norm. Obejmuje to, co jest osiągalne w danej epoce i kulturze. Zawiera w sobie realne wskazania przebudowy i kompensacji w poszczególnych dziedzinach. Przez swe składniki obiektywne wzbogaca i przetwarza wzór społeczny, powstający samorzutnie jako obraz godny szacunku i naśladownictwa".30. Proszę omówić metodę indywidualnego przypadku METODA INDYWIDUALNEGO PRZYPADKUWg Kamińskiego- jest sztuką, w której wiedza życiowa i nauka o człowieku oraz środowisku, a także umiejętność obcowania z ludźmi- są użyte w celu zmobilizowania sił w jednostce i odpowiedniej pomocy w społeczeństwie dla ulepszenia wzajemnego przystosowania jednostki i jej środowiska.Początkowo była to metoda stosowana wobec potrzebujących opieki i pomocy lekarskiej, coraz częściej stosowana wobec jednostek normalnych, np. w kontekście rodziny lub grupy.Trzy etapy metody indywidualnego przypadku:1. diagnoza społeczna- czyli rozpoznawanie przyczyn i ich nasilenia. Narzędziem jest w tym etapie wywiad środowiskowy oparty na kwestionariuszu z pacjentem dopełniony obserwacją.Czynności diagnostyczne to:- zebranie informacji i diagnoza właściwa,2. opracowanie planu postępowania skierowanego na korygowanie środowiska oraz na postępowanie wychowawcze,3. prowadzenie przypadku drogami rewalidacji:- metoda rzeczowo- środowiskowa, zależna głównie od polityki społecznej,- metoda psychowychowawcza, zależna od pracowników socjalnych,Procesy rewalidacyjne są kosztowne i długotrwałe, a ich rezultat może być pomyślny lub pośredni.Podstawowe zasady tej metody:- akceptowanie jednostki taką, jaka jest,- wiara w tę jednostkę,- przerzucanie mostu życzliwości,- dążenie do nastawienia jednostki, aby sama chciała skorygować swoje życie oraz dobrze rozpoznać się we własnej osobowości.31. Proszę omówić metodę pracy grupowej METODA PRACY GRUPOWEJW metodzie tej oddziałuje się na jednostkę za pośrednictwem małej grupy.Celem pracy grupowej jest uczynienie grupy zespołem wychowawczym.Rodzaje grup:- grupa rozwojowo- wychowawcza (np. na gruncie pracy kulturalno- oświatowej),- grupa psychoterapeutyczna (organizowana dla osób nieprzystosowanych społecznie, w której słucha się zwierzeń, dyskutuje, prowokuje intelektualny akt krytyki i emocjonalnej decyzji poprawy). Przedmiotem zabiegów jest jednostka,- grupa rewalidacyjna (dla osób wykolejonych lub zagrożonych tymczasowo), np. drużyny podwórkowe, grupy obozowe oraz rodziny problemowe. Trudną przeszkodą dla tychże grup są grupy szkodliwe społecznie- np. przestępcze. Należy wtedy stworzyć grupę konkurencyjną.32. Proszę omówić metodę środowiskową ORGANIZOWANIE SPOŁECZNOŚCI LOKALNEJ (METODA ŚRODOWISKOWA) inaczej środowiska naturalnego grupy ludzi, którą łączy bliskość zamieszkania.Metoda organizowania społeczności jest najtańszą z metod pracy społeczno-wychowawczej.Metoda środowiskowa, to inaczej mówiąc organizowanie społeczności lokalnej dla zadań socjalnych (społeczno-wychowawczych). Polega ona na ulepszaniu sytuacji społeczności lokalnej zjednoczonymi wysiłkami organizacji publicznych i społecznych, mobilizujących wszelkie siły społeczne do działań opartych na wspólnym planie, wypracowanym za pomocą odpowiednich badań kompleksowych.Podstawową zasadą metody środowiskowej jest to, że poczynań nie prowadzi się dla społeczności, lecz przez społeczność i wspólnie z nią.Po dokonaniu lustracji społecznej, przystąpić należy do planowania ulepszeń środowiska lokalnego. Stabilizacja poczynań organizujących społeczności lokalne może mieć trojaką postać:- objęcie kierownictwa poczynań przez odpowiednią grupę,- objęcie kierownictwa poczynań przez samorząd osiedlowy,- powołanie w tym celu specjalnej organizacji.33. Proszę zdefiniować pojęcie opieka OPIEKA- to czynność świadczona także na rzecz ludzi dorosłych i starych, znajdujących się w trudnych sytuacjach życiowych, a nie mogących samodzielnie tych trudności przezwyciężyć. Należy ją odróżnić od udzielanej pomocy doraźnej w sytuacjach losowych czy odpowiedzialności za podopiecznego. Opieka dotyczyć więc będzie takich sytuacji życiowych jak wielodzietność, długotrwała choroba, destrukcja rodziny, aspołeczne zachowanie się członka rodziny.34. Proszę zdefiniować pojęcie profilaktyki społecznej PROFILAKTYKA SPOŁECZNA- ma polegać na zapobieganiu tym wszystkim sytuacjom, które powodują potrzeby opieki społecznej. Ma ona również redukować przypadki niedostosowania społecznego, wykolejeń i patologii społecznej. Powinna uprzedzać stany zagrożenia moralnego, zdrowotnego, kulturalnego i społeczne go.35. Proszę zdefiniować opiekę w wąskim rozumieniu opieka w wąskim rozumieniu- dotyczyć będzie ścisłej opieki społecznej, a więc różnego rodzaju świadczeń o charakterze materialnym i psychicznym w stosunku do osób potrzebujących pomocy w życiu, z powodów takich jak klęska życiowa, choroba, zaburzenia psychiczne, osamotnienie, upośledzenie, brak mieszkania, w walce ze złymi nałogami czy też sytuacjami, w których jednostka nie jest zdolna pokierować sobą.36. Proszę zdefiniować opiekę w szerszym rozumieniu opieka w szerszym rozumieniu- dotyczyć będzie pomocy społecznej, udzielonej nie określonej liczbie osób, lecz najszerszym masom społeczeństwa poprzez profilaktyczne zapobieganie wszelkiego rodzaju nieprzystosowaniom, dezintegracji społecznej, brakom zdrowotnym, moralnym i materialnym.37. Czym są badania kompleksowe Badania kompleksowe- z udziałem zespołu specjalistów różnych dyscyplin naukowych wzajemnie się uzupełniających (psychologów, pedagogów, socjologów, lekarzy, itp.), dokonać można wnikliwego rozpoznania badanych zjawisk społeczno- wychowawczych w ich przebiegu i uwarunkowaniach, a także racjonalnego planowania zmian i usprawnień w pracy instytucji, eliminowania zjawisk wychowawczo niekorzystnych, ustalenia i przyjęcia celowego programu organizowania środowiska życia określonej zbiorowości.38. Czym są badania jednorodne Badania jednorodne- badania z zakresu pedagogiki społecznej przeprowadzane przez jednorodną grupę naukowców (naukowców z tej samej dziedziny).39. Czego można się spodziewać po zespołowych badaniach z udziałem różnych specjalistów Spodziewamy się:wszechstronnego poznania i wyjaśnienia badanych problemów, które wysuwamy względem zachowania się jednostek, grup społecznych wobec funkcjonowania instytucji, stowarzyszeń i różnego rodzaju organizacji.40. Kim była Alice Salomon Alice Salomon (1872- 1948)Była prekursorka pracy socjalnej i pedagogiki społecznej w Europie. Pełna biografia i dokonania Alice Salomon zostały zawarte w książce Bergera z 1998 roku.Alice Salomon była działaczką ruchu na rzecz praw kobiet, krytykiem społecznych nierówności w okresie rozwijającego się kapitalizmu europejskiego i amerykanskiego. W roku 1933 Alice Salomon, zmuszona przez Gestapo, musiała opuścić Niemcy. Osiadła w Stanach Zjednoczonych, gdzie w 1948 zmarła. Pomimo, iż w roku 1914 przeszła na religie protestancką, pochodzenie żydowskie wywarło decydujący wpływ na jej pracę i twórczość. Sama zaliczał się do generacji kobiet- pionierów, włączających się w życie społeczne i narodowe. - w 1893 roku zaangażował się w program pracy socjalnej Dziewczęta- Kobiety w pomocy społecznej , - w 1900 roku obejmuje funkcję przywódczą w Niemieckim Związku Organizacji Kobiecych oraz bierze aktywny udział w pracach różnych komisji tych organizacji, - w 1908 roku zakłada społeczną szkołę dla kobiet w Berlinie, która w 1925 roku przekształciła się w Niemiecką Akademię Pracy Socjalnej i Pedagogicznej,- w 1929 bierze udział w powołaniu międzynarodowej organizacji Komitetu Pracy Socjalnej (International Association of Schools of Social Work, IASSW)Pozostawiła po sobie 450 pozycji książek, artykułów, opracowań naukowych i projektów.Alice Salomon mówiła: Nie było żadnej gotowej do przekazu nauki pracy socjalnej, z której moglibyśmy na zajęciach skorzystać. Uczący musiał się rozwijać sam. Nie było książek, my musieliśmy je napisać. Nasze osiągnięcia zawdzięczamy wysiłkowi całego zespołu, bardzo bliskiej współpracy .41. Proszę omówić życie i twórczość Aleksandra Kamińskiego w etapach Etap I (1928- 1939)Rozpoczął się od artykułów i felietonów dla dzieci i młodzieży w czasopismach Iskry", Na tropie", Na przełaj", Płomyk". W tym okresie zostało również wydanych w postaci druków zwartych siedem pozycji literackich, przeważnie o tematyce zuchowej i harcerskiej, np. Antek Cwaniak książka o zuchach (1932). W okresie tym Aleksander Kamiński niekiedy używał pseudonimu Juliusz Górecki.Twórczość tego okresu to wiadomości praktyczno-wychowawcze i organizacyjne w zakresie wykorzystania zainteresowań dzieci dla celów wychowawczych oraz treści nawołujące do walki o patriotyzm, treści zmierzające do ukształtowania ludzi dzielnych, prawych, rzetelnych, odpowiedzialnych, gotowych do każdej ofiary.Etap II ( 1939-1945)To okres okupacji i czynnej walki Aleksandra Kamińskiego w ruchu oporu. Walczył w szeregach Armii Krajowej, był współtwórcą harcerskiego ruchu oporu, jednym z inicjatorów działalności konspiracyjnej. By...
anitka83