Dziedziczenie gospodarstw rolnych.
Wyróżniamy następujące okresy stosowania odmiennych porządków dziedziczenia gospodarstw rolnych
1. Spadki otwarte po 13 lutego 2001 – do ustalenia praw do spadku rolnego stosuje się wyłącznie uregulowania powszechnego prawa spadkowego . 14 lutego 2001 – ogłoszenie wyroku TK uznającego za sprzeczne z Konstytucją RP przepisy Kodeksu cywilnego wpływające na ustalenie spadkobierców ustawowych spadku rolnego. To oznacza, że o skutecznym dziedziczeniu gospodarstwa ( i wkładu gruntowego) decyduje wyłącznie powołanie do spadku, czyli spadkobierców spadku rolnego ustala się tak, jak spadkobierców każdego innego spadku.
2. Spadki otwarte w okresie pomiędzy 1 października 1990 a 13 lutego 2001 – do ustalenia praw do spadku należy stosować szczególny porządek dziedziczenia gospodarstw rolnych ukształtowany przez nowelę K.c. z 1990 r. Osoba powołana do spadku w testamencie nie musi spełniać jakiegokolwiek warunku, by dziedziczyć należące do spadku gospodarstwo rolne.
3. Spadki otwarte pomiędzy 6 kwietnia 1982 a 30 września 1990 – do ustalenia praw do spadku należy stosować szczególny porządek dziedziczenia gospodarstw rolnych ukształtowany przez nowelę K.c. z 1982 r.
4. Spadki otwarte przed 18 maja 1964 – do ustalenia praw do spadku rolnego stosuje się wyłącznie uregulowania powszechnego prawa spadkowego obowiązującego w chwili otwarcia spadku.
Szczególny porządek dziedziczenia :
POWOŁANIE DO DZIEDZICZENIA GOSPODARSTWA ROLNEGO
+ SPEŁNIENIE ODPOWIEDNIEGO WARUNKU DZIEDZICZENIA GOSPODARSTW ROLNYCH
= SKUTECZNE DZIEDZICZENIE GOSPODARSTWA ROLNEGO.
Osoby prawne inne niż gmina ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy lub Skarb Państwa mogą dziedziczyć tylko na podstawie testamentu.
Do dziedziczenia dochodzi najczęściej tylko w sytuacji przedwczesnej śmierci rolnika lub braku porozumienia między rolnikiem a spadkobiercami.
Szczególne regulacje prawne dotyczące dziedziczenia gospodarstw wprowadzono w celu ochrony bytu gospodarstwa – przeciwdziałania jego podziałowi lub ograniczenia jego rozwoju.
Dwa modele szczególnych regulacji prawnych
· Germański – ingeruje w dziedziczenie już na etapie otwarcia spadku, w celu ustalenia jedynego spadkobiercy, zawodowo najlepiej kwalifikowanego do prowadzenia gospodarstwa
· Romański – ingeruje dopiero na etapie działu spadku. Dochodzeniem do dziedziczenia rządzą reguły powszechnego prawa spadkowego, dopiero szczególne uregulowania dotyczące działu spadku mają zapewnić wybór spadkobiercy , dającego najlepsze gwarancje prowadzenia gospodarstwa.
W Polsce szczególny porządek dziedziczenia gospodarstw rolnych został wprowadzony ustawą z czerwca 1963 o ograniczeniu podziału gospodarstw rolnych, w następnym roku szczegółowe uregulowania przeniesiono do Kodeksu cywilnego ( 18 maja 1964).
Polski model dziedziczenia zakładał zarówno ingerencję w ustalanie praw do spadku jak i w dział spadku. Mimo trzech nowelizacji regulacji dziedziczenia taki stan trwał aż do ogłoszenia 14 lutego 2001 wyroku TK uznającego przepisy szczególne wpływające na ustalanie spadkobierców gosp. rol. dziedziczących z ustawy za niezgodne z Konstytucją RP. Pozostałe przepisy szczególnego porządku dziedziczenia gosp. rol. nie zostały wzruszone, dopiero we wrześniu 2007 TK ograniczył działanie szczególnego porządku dziedziczenia. Tym samym zbliżył polski model do romańskiego.
angelika172