085-096 3.Obsługiwanie profilakt 3. i 3.1.doc

3. OBSŁUGIWANIE TECHNICZNE POJAZDÓW WOJSKOWYCH

W celu utrzymania pojazdu wojskowego w sprawności technicznej konieczne jest jego stałe obsługiwanie, terminowe wykonywanie przewidzianych prac oraz ścisłe przestrzeganie zasad i przepisów, dotyczących użytkowania pojazdu. W ramach obsługiwań technicznych wyróżnia się obsługiwania profilaktyczne i korekcyjne.

Obsługiwaniom technicznym podlegają wszystkie pojazdy w wojsku. Wykonawstwo obsługiwań technicznych nadzoruje pod względem fachowym szef logistyki, realizację zabezpiecza szef sekcji technicznej jednostki wojskowej. Dowódca danego pododdziału, który jest odpowiedzialny za terminowe skierowanie pojazdu wojskowego do obsługiwania technicznego lub upoważniona przez niego osoba występuje do szefa sekcji technicznej o wystawienie niezbędnych do jego wykonywania dokumentów. Do realizacji obsługiwania technicznego niezbędne jest przestrzeganie zasad kierowania, znajomość i umiejętność wykonywania czynności obsługowych. Kierowanie obsługiwaniem pojazdów wojskowych polega na: planowaniu, organizowaniu, motywowaniu i kontrolowaniu tego procesu.

Planowanie obsługiwania pojazdów obejmuje czynności zbierania i analizy informacji w zakresie potrzeb obsługowych oraz sporządzania planów obsługiwania. Plan obsługiwania technicznego jest integralną częścią planu eksploatacji pojazdów.

Organizowanie obsługiwania technicznego polega na dostosowaniu istniejących w jednostce sił i środków do celów i zadań sformułowanych w planie.

Motywowanie obsługiwania technicznego jest związane ze sposobem stawiania zadań i oceną ich realizacji. Głównymi bodźcami motywacji wykonywania prac obsługowych na wymaganym poziomie są: uczciwość i chęć poznania sprzętu, a także uzyskanie nagrody lub obawa przed karą.

Kontrolowanie obsługiwania realizowane jest głównie podczas i po zakończeniu prac wykonawczych. Przedmiotem kontroli powinna być zgodność wykonanych prac z normami, zarządzeniami i planem obsługiwania.

Kierowanie procesem obejmuje etapy: przygotowania, realizacji oraz zakończenia.

Etap przygotowania – składa się z następujących czynności:

Ø       zbieranie i porządkowanie informacji o stanie technicznym pojazdów, które podlegać będą obsługiwaniu; informacje te zawarte są w rocznym planie eksploatacji, w meldunkach dowódców pododdziałów oraz dokumentacji indywidualnej pojazdów,

Ø       skontrolowanie dokumentacji technicznej (dokumentacja: obsługiwania rocznego, dni technicznych, indywidualna pojazdów,

Ø       czynności organizacyjne związane z planowaniem prac obsługowych (ich zakresu, przewodniki technologiczne),

Ø       szkolenie wykonawców: indywidualnych, brygad specjalistycznych, grup kontrolujących,

Ø       zorganizowanie procesu zaopatrywania wykonawców w techniczne środki materiałowe (TŚM) oraz zapewnienie odpowiednich warunków pracy (zabezpieczenie medyczne, wyżywienie).

Etap realizacji - rozpoczyna się równoległym uruchomieniem procesu zaopatrywania wykonawców oraz przygotowanie stanowisk pracy i pojazdów do obsługiwania technicznego, po czym następuje realizacja technologii lub nakazanych czynności obsługowych.

Etap zakończenia – rozpoczyna się równoległym zakończeniem procesu zaopatrywania wykonawców oraz porządkowaniem stanowisk pracy i przygotowaniem pojazdów do użytkowania i postoju. Obejmuje on:

Ø      skontrolowanie pojazdów w zakresie bezpieczeństwa użytkowania i przechowywania,

Ø      dokonanie wpisów w dokumentację techniczną,

Ø      analizę i ocenę działania oraz wnioskowanie w celu zachowania ciągłości organizacyjnej prac obsługowych.

Na wybór organizacji obsługiwania technicznego mają wpływ następujące czynniki:

Ø      pracochłonność obsługi przejawiająca się zakresem i czasochłonnością czynności obsługowych,

Ø      umiejętności techniczne użytkowników i wykonawców,

Ø      podatność obsługowa i transportowa urządzeń,

Ø      jakość technologii (procedur obsługi), która przejawia się właściwą kolejnością prac oraz ich prostotą, a także dostępnością do instrukcji i przewodników technologicznych.

Wyróżnia się następujące metody organizacji obsługiwań technicznych: gniazdową, potokową oraz mieszaną, gdzie stanowiska obsługi obejmują załogi i specjalistów technicznych oraz wyposażenie i narzędzia.

Metoda gniazdowa – polega na wykonaniu prac obsługowych przy nieruchomym pojeździe przez jedno lub kilka jednocześnie, stacjonarnych stanowisk obsługi. Metodą tą obsługiwane są pojedyncze pojazdy lub grupy sprzętu jednorodnego (czołgi, KTO, BWP, samochody ciężarowe).

Metoda potokowa – polega na wykonywaniu prac obsługowych przez nieruchome stanowiska przy przemieszczających się kolejno pojazdach lub przez ruchome stanowiska obsługi przemieszczające się kolejno wzdłuż rozstawionych pojazdów.

Metody kombinowane – polegają na zastosowaniu kombinacji złożonych z metody gniazdowej i metod potokowych.

Pojazdy należy kierować do obsługiwania technicznego wraz z etatowym użytkownikiem (kierowcą, obsługą, załogą). Użytkownika na czas trwania obsługiwania technicznego należy zwolnić ze wszystkich zajęć programowych pododdziału oraz wart i służb. Należy go zatrudnić przy pracach obsługowych zgodnie z wytycznymi dowódcy pododdziału remontowego.

Obsługiwanie techniczne pojazdów należy wykonywać zarówno w warunkach stacjonarnych jak i polowych. W warunkach stacjonarnych obsługiwania takie należy wykonywać w oparciu o stacjonarną bazę obsługowo-remontową jednostki, natomiast w warunkach polowych o ruchome środki obsługowo-remontowe. W przypadku konieczności wykonywania masowego obsługiwania technicznego w warunkach stacjonarnych np. po powrocie z ćwiczeń, w czasie "Dni Technicznych" zaleca się użycie ruchomych środków obsługowo-remontowych.

3.1. Obsługiwania profilaktyczne

Profilaktyczne obsługiwanie techniczne – to zespół przedsięwzięć organizacyjnych i technicznych, mających na celu zapewnienie bezawaryjnej pracy pojazdu wojskowego w trakcie długotrwałego i intensywnego użytkowania. Inaczej to zabiegi organizacyjno techniczne wykonywane na sprawnym pojeździe w celu podtrzymania jego sprawności, przez użytkownika z wykorzystaniem specjalistów z pododdziału remontowego.

Obejmuje przedsięwzięcia planistyczno-organizacyjne i techniczne oraz siły i środki, mające na celu utrzymanie pojazdów mechanicznych w sprawności technicznej i stałej gotowości do natychmiastowego ich użycia. W Siłach Zbrojnych RP obowiązuje planowo-zapobiegawczy system obsługiwań technicznych pojazdów z wykorzystaniem diagnostyki technicznej. Rodzaj obsługiwania zależy od przebiegu kilometrów lub czasu użytkowania, przechowywania. Zakresy czynności obsługowych zależą od rodzaju obsługiwania, marki pojazdu oraz jego aktualnego stanu technicznego.

Obsługiwanie techniczne powinno obejmować:

Ø      diagnostykę techniczną przed i po obsługiwaniu,

Ø      wykonanie czynności obsługowych w wymaganym zakresie,

Ø      regulacje i usunięcie usterek.

Obsługiwania techniczne pojazdów mechanicznych, w zależności od celu i zakresu wykonywanych czynności, przedstawiono na rys. 3.1.

Rys. 3.1 Obsługiwania techniczne pojazdów, w zależności od celu i zakresu wykonywanych czynności

Obsługiwania techniczne pojazdów, w zależności od celu i zakresu wykonywanych czynności, dzielą się na następujące rodzaje:

Ø      obsługiwania bieżące (OB),

Ø      obsługiwania okresowe (OO),

Ø      obsługiwania specjalne (OS),

Ø      obsługiwanie w ramach "Dni Technicznych",

Ø      obsługiwania podczas przechowywania (OP),

Ø      obsługiwania roczne (OR).

OBSŁUGIWANIE BIEŻĄCE (OB) jest zespołem czynności wykonywanych przed, w czasie i po zakończeniu użytkowania pojazdów mechanicznych przez bezpośredniego użytkownika (kierowcę, mechanika, załogę, obsługę). Zakres czynności obsługowych zawierają instrukcje, dokumentacje techniczno-ruchowe i przewodniki technologiczne poszczególnych typów pojazdów wojskowych. Celem obsługiwania bieżącego jest techniczne przygotowanie pojazdów do użytkowania, nadzór podczas użytkowania i bieżące usuwanie usterek powstałych w trakcie jego pracy.

Obsługiwanie bieżące obejmuje czynności obsługowe:

Ø      przed użytkowaniem, których celem jest kontrola pojazdu (jego układów mających wpływ na bezpieczeństwo) oraz przygotowanie go do warunków w jakich będzie użytkowany. Obsługiwanie to wykonuje się w PST lub w miejscu przewidywanego użytkowania.

Ø      w trakcie użytkowania, których celem jest bieżące kontrolowanie stanu technicznego pojazdu, obserwacja parametrów jego pracy, temperatury oraz usuwanie na bieżąco usterek, regulacja itp. Obsługiwanie to wykonuje się podczas użytkowania, postojów lub odpoczynków,

Ø      po użytkowaniu, których celem jest składanie, zwijanie, mycie, uzupełnianie mps, sprawdzenie stanu technicznego, regulowanie oraz przygotowanie do następnego użytkowania. Obsługiwanie to wykonuje się w PST. Schemat przebiegu procesy obsługiwania bieżącego po użytkowaniu został przedstawiony na rys. 3.2.

Rys. 3.2. Schemat przebiegu procesy obsługiwania bieżącego po użytkowaniu

Obsługiwanie bieżące jest bardzo ważnym rodzajem obsługiwania technicznego. Od rzetelności jego wykonania zależy w dużej mierze utrzymanie wojskowych pojazdów mechanicznych w ciągłej sprawności technicznej oraz bezpieczeństwo ich użytkowania.

Wykonywanie OB powinno być nadzorowane przez dowódców plutonów, a w przypadku ich nieobecności przez służbę dyżurną PST.

Do obowiązków dowódcy plutonu należy:

Ø      dopilnowanie spełnienia warunków do dobrego zorganizowania OB na pojazdach plutonu,

Ø      zameldowanie dowódcy kompanii o wykonaniu OB w plutonie,

Ø      w razie potrzeby czynny udział w wykonywaniu OB na swoim pojeździe.

Do obowiązków załogi (kierowcy) należy:

Ø      wykonanie wszystkich instrukcyjnie przewidzianych czynności OB na pojazdach,

Ø      odnotowanie wykonania OB w określonej dokumentacji eksploatacyjnej (np. w rozkazie wyjazdu),

Ø      zameldowanie przełożonemu o wykrytych niesprawnościach.

OBSŁUGIWANIE OKRESOWE (OO) wykonuje się po zużyciu określonego resursu wyrażonego w kilometrach, motogodzinach; godzinach, cyklach, liczbie oddanych strzałów itp. Normy resursów międzyobsługowych i zakresy czynności obsługowych zawierają instrukcje, dokumentacja techniczno-ruchowa i przewodniki technologiczne poszczególnych typów pojazdów wojskowych. Wykonanie obsługiwania technicznego należy zaewidencjonować we właściwej dla każdego pojazdu (urządzenia) "Karcie ewidencji obsługiwań technicznych i zabiegów konserwacyjnych" [46].

Obsługiwania te przeprowadza się po przepracowaniu przez pojazd odpowiedniego resursu technicznego międzyobsługowego jak przedstawiono w tab. 3.1.

Zakres czynności obsługiwań okresowych jest określony w szczegółowych instrukcjach eksploatacji pojazdów. W zakres czynności tych obsług wchodzi między innymi:

Ø      szczegółowe sprawdzenie stanu technicznego pojazdów, jego zespołów, mechanizmów i układów,

Ø      regulacja zespołów, mechanizmów i układów,

Ø      uzupełnienie lub wymiana olejów, smarów i innych płynów eksploatacyjnych.

W czasie wykonywania obsługiwań okresowych obowiązuje reguła, że zakres czynności obsługiwania z numerem wyższym obejmuje wszystkie czynności z obsługiwania z numerem niższym oraz czynności dodatkowe, głębiej wnikające w konstrukcję pojazdu, sięgające do większej ilości mechanizmów, podzespołów, czy nawet pojedynczych elementów, z których się składa.

Pracochłonność obsługiwań technicznych numerowych jest zróżnicowana i wynosi przeciętnie od 6 do 12 rbh dla OO-1 oraz 12do 25 rbh dla OO-2.

Tab. 3.1.

Wielkość resursów technicznych międzyobsługowych dla wybranych pojazdów wojskowych