dr. Izabela Szupejko Ekonomia Wykład 1
Wstęp do ekonomii
Literatura: R.Milewski „Elementarne zagospodarowanie ekonomii”
Niesiełkowski „System rynkowy, podstawy mikro i makroekonomi”
1. Geneza nauki
2. Przedmiot nauki- potrzeby ludzkie i ich rodzaje- zasoby gospodarcze i czynniki produkcji
3. Gospodarowanie, cel gospodarowania
4. Problem rzadkości w ekonomi, koszt alternatywny, krzywa transformacji
5. Metoda racjonalnego gospodarowania
6. Proces gospodarowania i jego elementy (produkcja, podział, wymiana, spożycie)
7. Podmioty gospodarowania (gospodarstwo domowe, rodzinne gospodarstwo, zakład rzemieślniczy, przedsiębiorstwo, banki, giełda, Fundusze inwestycyjne i ubezpieczenia)
Ad 1.
Ekonomia – „oikos” z gr dzieła Ksenofonta z IV p.n.e. „Oikonomikos”. Autor traktował ekonomię jako naukę o gospodarstwie domowym, prawach (przepisach) rządzących w tym gospodarstwie.
W tym samym znaczeniu nazwy „ekonomia” nazywał Arystoteles (384-322 p.n.e.)
Ekonomia polityczna – 1615 – Antoniego de Monte
Powstanie nauki ekonomia – 1776 – Adam Smith – dzieło „Badania nad naturą i przyczynami bogactw narodów”. Adam Smith stworzył kategorię człowieka gospodaryzującego (homo occomicus), którego motywem wszelkich działań jest chęć posiadania jak najwięcej dóbr. Minimum wysiłku – maksimum zysku.
Mikołaj Kopernik- „ o obiegu złotego” (16 min)
Ad. 2
Potrzeby ludzkie – stan niezaspokojenia czegoś:
· Fizyczne wynikające z wymogów organizmu (jedzenie, sen, oddychanie)
· Z warunków przyrodniczych (deszcz, zima)
· Warunków życia społecznego (potrzeba naśladowania)
· Z duchowych właściwości człowieka (potrzeba uznania, sławy)
Potrzeby ludzkie charakteryzują cechy:
· Nieograniczone co do rodzaju (pojawiają się nowe potrzeby)
· Ograniczone co do pojemności (nie możemy zjeść więcej niż potrafimy)
· Substytucyjne (masło można zastąpić margaryną)
· Odradzają się (zużyte ubrania trzeba zastąpić)
Teorię potrzeby stworzył Abraham H. Maslow (1908-1970). Potrzeby zaspokajane są w sposób hierarchiczny, człowiek zaspokaja w pierwszej kolejności potrzeby najsilniej odczuwalne i dopiero zaspokajanie mniejszych.
Hierarchia potrzeba Maslowa
Zaspokajaniu potrzeb (konsumpcja) służą dobra.Dobra:
a) wolne (powietrze, woda, energia słoneczna)
b) gospodarcze (należy wydobyć, przetworzyć i stają się środkami zaspokajania potrzeb)
Szczególnym rodzajem dobra są usługi (np. usługa fryzjera)
Aby wytworzyć dobra potrzebne są zasoby:
Do zasobów zalicza się również czynniki produkcji:
a) praca – celowa działalność człowieka fizyczna i umysłowa w procesie produkcji
b) ziemia
c) kapitał
ziemia działalność przedsiębiorcy
kapitał dobra i usługi
praca
Czwartym czynnikiem produkcji jest przedsiębiorczość – zdolność do kombinowania czynnikami produkcji aby przyniosły efekt właścicielowi (przedsiębiorcy). Uwagę na to zwrócił Joseph A. Schumpeter (1883 – 1950)
Ad 4. Problem rzadkości – to próba odpowiedzi na pytania:
· co produkować i w jakich ilościach?
· jak produkować?
· W jaki sposób dzielić dobra i usługi między społeczeństwo
· Kto ma o tym wszystkim decydować?
W gospodarce rynkowej decydującą rolę odgrywa rynek, to sygnały płynące z rynku decydują o alokacji i rzadkich zasobach. W gospodarce centralnie kierowanych o alokacji zasobów decyduje centralny planifikator (tj. ścisłe kierownictwo państwowe lub polityczne)
Ad. 5 Krzywa transformacji.
Jeżeli punkt C znajduje się na prostej to jest rozwiązaniem optymalnym, jeżeli nad linią, rozwiązanie niemożliwe, jeśli zaś poniżej to rozwiązanie jest nie efektywne.
- 3 -
pradzik_666