PODSTAWY NAUK O ZIEMI 1-9.pdf

PODSTAWY NAUK O ZIEMI

WYKŁD1.

 POGLĄDYDOTYCZĄCEKZTŁTUIROZMIRÓWZIEMI

Dawniejądonożeiemiajetpłakaiograniconawidnokrgiemciałaniebiekieodbywają

wdrówk po klepieniu niebiekim (klepienie to obraca i) Poglądy te dominowały

w tarożytnoci i redniowiecu a wynikały one beporednich oberwacji ora aktu

że nie podróżowano Pierwym który podważył to twierdenie był Pitagora (VI w pne)

Wychodiłonałożeniażeiemiajakojednobótwpowinnamiedidealnyktałt– bydkulą

Kolejnychdowodównakulitodiemidotarcyłrytotele

- podcaadmieniaKiżycacieorucanypreiemimaktałtłuku(pochodiwicodkulitej

planety)

- jeżelimienimywojepołożenienaiemitomieniihoryontorapołożenieciałniebiekich

(naniebiepojawiąiobiektywceniejałoniteprekrywiniemi)

- jeżeliwryceiIndiachżyjąłonietodwakraoceiemimuąnajdowaditakblikoiebieżeby

łoniemogłyipremiecidcyliiemiamuibydkulą

WredniowiecudokonanoinnychoberwacjiLudiaacynowałwidokbliżającegoidopotu

tatku(najpierwwidielimat)oraaktżeimwyżejwnioąinadpowierchniiemitym

widnokrągjeteryWprekonaniuwykłychludieiilooówwytkietedowodyniebyły

wytarcająceCtopojawiałoipytaniedlacegowicjeliiemiajetkulitaludieniepadają

nieba?DopieroopłyniciekuliiemkiejprewyprawMagellanatanowiłobeporednidowód

NaprełomieXVIIiXVIIIwuleponometodypomiaroweidokonanopomiarówiłypryciągania

iemkiego w różnych miejcach iemi Okaało i że iła ta jet najmnieja na równiku

anajwikawokolicachbiegunówDiałoitak

dlatego że iła pryciągania iemkiego jet

ależnaododległociodcentrumplanetyNa

podtawie tych oberwacji powtała hipotea

Ziemi jako elipsoidy obrotowej .

WpołowieXIXwpowtałakoncepcja Ziemi jako

geoidy .

Geoidajettobryłaktórejpowierchniajetw

każdymwoimpunkcieprotopadładokierunku

iłyciżkociuwgldnieniemiłypryciągania

Elipoidajetwkażdymwympunkcietycnadoredniejpowierchnilodówiwód

 POMIRYWIELKOCIZIEMI

W III w. p.n.e. Eratostenes porównał długod cieni

rzucanych w południe, w czasie letniego przesilenia,

pomidy yene

(dzisiejszy Asuan w Egipcie nad Nilem) i lekandrią.

ałożył pry tym że łooce jet tak odległe że

promieniewiatławobumiejscachąpraktycnie

równoległeWtymokreiepromieniełonecnew

yeneowietlałydnogłbokiej studnipadaływic

pionowo(łoocebyłowenicie)podcagdywtym

samym czasie w lekandriileżącejwedługEratostenesa na tym samym południku, padałyonepod

kątem72topnia Odprewodnikówkarawan wiediałtakżeżeodległodpomidytymi

miastami wynosi ok. 5000 tadionów (tj. ok. 800 kmdokładnawartoddługocitadionuniejet

nanaalerednioantycnytadionmiałdługodok. 185 m)Obwódiemipowinienbydwic50ray

wikycyliwynoidok40000km

Takżeinnigreccyuceniuuiłowalidokonadpodobnychobliceoaleotrymywaliodmiennewyniki

Powechniepryjmowanybyłwynikokoło1/3mniejyodwartocirecywistej i na jego podatnie

dokonywanodalychobliceoiwyryowywanomapy

Wymiary Ziemi:

- długodrównika40076km

- powierzchnia Ziemi: 510 mln km 2

- objtodiemi1083km 3

 ODKRYWNIENOWYCHLĄDÓW

- 594-610 r. p.n.e. – FenicjanieopływająrykpreMoreCerwoneewchodunaachód

WyprawatatrwaładwalataDowodemnajejodbycieiąapikiwktórychjetmoważe

obserwowano łooce przez pewien czas po prawej stronie (cylipodcawpływanianapółkule

południową)

- XVIII-IX w. – mnisi irlandzcy dopłynlidowybreżymerykiPłnItniejądowodynatożenapewno

dotarli do Grenlandii i Florydy – Wikingowiektórydotarlitamponichnapotkalibiałąludnod

katolickąktóranaywałateterenyNowąIrlandią

- XI w. – WikingowiewylądowaliuwybreżymerykiPłnDowodemąnapotkaneprekolejnych

„odkrywców”ladypoichoadach

WyprawytenieuykałyoddwikuwpoglądachnailodkontynentówOdkryciadokonanewtym

caiepoływapomnienieDookreuwielkichodkrydgeograicnychmylanożeątylkotry

kontynenty – jaEuropairyka(najwikymnichmiałabydEuropa)

WIIwnePtolemeukontruowałmapnapodtawiebłdnychgreckichpomiarówkutkowało

toaniżeniempowierchniajmowanejpremoraioceanyNawojąmapnaniółtakżeobra

kontynentówPonieważuważałżeiemiajetnieruchomaałożyłżepowinnabydonaciżana

południuWprowadiłwicwtymmiejcunawojąmaptwnienanąiemipołudniową( Terra

Australis Incognita).

W okresie wielkich odkryd geograicnych Hipanie poukiwano głównie nowego szlaku

handlowego do Indii. Hiszpanie stwierdzili na podstawie map wzorowanych na tych wykonanych

prePtolomeuażedrogatawiedienaachódodEuropypretlantykŁącnieKKolumbodbył

cterywyprawyEuropydomerykiPłnacilejdowypmerykir

Portugalcycymuieliukadinnejdrogiwdłużwybreżyrykiatanawialiitakżecydaiją

opłynądDowodównatakąmożliwoddotarcaBartolomeoDiaktóryopłynąłPrylądekDobrej

Nadziei.

W1493rdokonanopierwegopolitycnegopodiałuwiatapomidyHipaniiPortugali

UtalonożegranicabdieprebiegadwpobliżuWypKanaryjkichaleniewiadomobyłogdietak

upełniedokładnieaowocowałotowyprawąFMagellanaWjejwynikuutalonoże

- iemiajetokrągła

- wodaajmujewikąpowierchniniżlądy

- obwódiemijetwikyniżdotychcaprypucano

WielkododkrydgeograicnychpolegałanamianiewyobrażeoowiecieNiewiadomo jakimi

mapamidyponowaliwielcyodkrywcyanaconebyłynanichPrylądekDobrejNadieiWybreża

ntarktydy Cienina Magellana Nie potraiono w tym caie okrelad długoci i erokoci

geograicnejnapółkulipołudniowejNiedałoiwicokrelidjakdługonależypłynąd

Wwynikunowychodkrydprybyłnowykontynent

- 1513 – VacodeBalboapoukującIndiiprekrocyłPremykPanamki

- 1648 – DieżniowprepłynąłCieninBeringa

- 1750 – Beringporadrugiprepłynąłtąamącienin

W XVI w. na mapachmożnapotkadnawmeryka ale tylkowodnieieniudomerykiPłd.

merykaPłnnamapachtychwdalymciągupołąconabyłają

CowtakimraiediejeiWielkimPołudniowymkontynentemPtolomeua?

- 1601 – odkryciepołudniowych wybreżyutralii

- 1642 – Tamanopływautraliodpołudnia– odkryłNowąelandiiTamani

- 1772-1775 – wyprawaCookanapołudniowąpółkulNienatknąłinawybreżantarktydy

twierdiłżeżeglugajettaktrudnażeniktdoniejniedotre.

- 1820 – odkrycie Antarktydy

 OKRELENIEMIEJCZIEMIWKOMOIE

 WtarożytnejGrecji(IV-IIIwpne)niektóryuważaliżeiemia

obiegałoocePowechniepanowałapoglądżeiemiatanowi

centrumWechwiata

 UkładgeocentrycnywgPtolomeusza

Na rysunku pokaanouproconymodelukładuplanetwktórym

centralna rol ogrywa iemia Tajemnice koła na orbitach to

epicykle których należało wprowadad cora wicej (epicykle w

epicyklach)byoberwacjegadałyiteoriąTaknaprawd wic

tylkołooceiKiżyckrążąpoorbitachapootałeplanetypo

epicyklach.

 UkładheliocentrycnywgKopernika

WartotumożetylkowpomniedżeKopernikwwejteoriinie

pobyłicałkowicieepicyklilectylkoredukowałnacąco

ich liczb Orbityąkoliteniekoncentrycne(łoocejet

preunitenieconabokalewokółniegokrążąplanety)Ruch

planet jest jednostajny.

 Kepler(1609)ormułowałtryprawaruchuplanet

- łoocenieleżywrodkuukładualewjednymognik

- planetykrążąpoelipach

- planetykrążąemiennąprdkociąależnąododległociplanetyodłooca

 Newton (1687) – tymcookrelapoóbirodajruchuplanetjetichwajemnepryciąganie

WYKŁD2.

 PLANETY

NajbardiejpodobnądoiemiplanetąjetMarewgldunanatpującecechy

- podobnycaobrotuwokółoiiobiegułooca

- podobne temperatury na powierzchni

- atmoerałożonajetoonuargonutlenu

e wgldu na małą gtod atmoery woda na Marie nie wytpuje w tanie ciekłym.

Charakterytycnedlatejplanetyącapylodowewytpującenabiegunachktóremieniająwój

aigewgldunawytpowaniepórrokuMarpoiadatywnąkorupiemkąktóraniejet

zdolna do ruchu - brakgórałdowychNapółkulipołudniowejnajdująigóryorawulkany

WytpujątakżekraterypowtałewwynikuupadkumeteorytówMożnaauważydtakżelady

pływuwódpochodeniapodpowierchniowego(wodywypływowe)

ObecnienajbardiejnacącanaMariejetdiałalnodwiatru(burewiatrowe)którytwory

wydmybarchanopodobnektywnodeolicnawratakiedyplanetapryjmujepołożeniebliżew

tounkudołooca

Gołymokiemiemimożemyoberwowadwikodplanetbliżych

- najjaniejajetWenuJowiiaturn

- najtrudniejobacydMerkurego(ewgldunatożenajdujeibytblikołooca)– tylko przed

wchodemiarapoachodiełooca

 KIŻYC

- jegopromieojetrówny¼promieniaiemkiego

- podwpływempryciąganiaiemkiegoiłonecnegowykonujeondwarodajeruchów– obrotowy

iwirowyCaobrotuKiżycadookołaoirównyjetcaowiobrotuwokółiemi

- odległododiemimieniaiwcaiejegoobiegu

DlamapyKiżycacharakterytycnyjetbrakbiornikówwodnychcowiąanejetitnieniem

bardororedonejatmoeryWytpująbardodużewahaniatemperatury(od+120do-120 0 C).

Napowierchninajdujeiwielekraterówpochodeniawulkanicnegoipoupadkówmeteorytów

Różnicewyokocidochodądo5000mnpm

FayKiżyca

- nów - obarwróconydoieminiejet

owietlony

- pierwsza kwadra

- pełnia - jetwtedyowietlonycałyobar

wróconydoiemi

- ostatnia kwadra

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: