1.NAWYKI A SPRAWNOŚCI –RÓŻNICE:nawyki-powstająnieświadomie,mechanicznie,automatycznie,odruchowo;wychowanie polega m.in. na nabywaniu nawyków, ale nie przede wszystkim, należy zwrócić na to uwagę w tym pierwszym okresie np. wyrobić nawyk ostrożności żeby się nie poparzyło, nie oznacza to, że one są złe, ale mogą całkowicie opanować władzę działania, decyzji; są stereotypowe, brak akcji-reakcji. Sprawności- są świadome i dobrowolne; są tym czego używamy wtedy kiedy przychodzi nam coś łatwo; mamy sprawność opanowania gniewu, ale okaże się w danej sytuacji musimy być stanowczy i okazać gniew i ty samym zrezygnować ze sprawności-łagodności np. Jezus wyrzucający handlarzy ze Świątyni.
2.PODZIAŁ USPRAWNIEŃ: a)fizjologiczne-dotyczą np. spraw narodzin i pierwszych etapów życia; np. sprawność mówienia-ważne żeby nie mamrotać;
b)poznawcze: *teoretyczne(intelektualne):-Sprawności pierwszych zasad logicznych albo etycznych (np.2+2=4; dobrze czynić);
-sprawność wiedza naukowa- sprawność w poznawaniu rzeczywistości: uwaga, obiektywność (nie każdy musi być naukowcem) ;
-mądrość- dostrzeganie rzeczywistości, tego co jest głębiej, wyżej;
*praktyczne:
-umiejętności praktyczne- rzemiosło, sztuka;
-roztropność- mądrość praktyczna- ma się pewną wiedzę i umie się ją zastosować do pewnych okoliczności; wiedzieć jak w konkretnej sytuacji postąpić;
c) moralne:*pozytywne-cnoty; *negatywne -wady.
3.SOLIDARNOŚC CNÓT I WAD: cnoty i wady grają w jednej drużynie ; postęp w rozwoju jednej cnoty wpływa na rozwój innej, podobnie rzecz się ma z wadami.
4.SPRAWNOŚCI W ROZWOJU MORALNYM DZIECKA: za pierwszy etap rozwoju sprawności dziecka odpowiedzialni są rodzice; ważne są elementy, które ze sprawności będą dobre: zdrowe warunki życia, światło, otoczenie, hałas, inne czynniki to poczucie bezpieczeństwa, atmosfer domu; wady i zalety osób, które otaczają dziecko, przyroda, przestrzeń, zabawy – przyjemne, wspomnienia z tego okresu są na całe życie; wtedy jest wysoka wrażliwość na przykłady- ważne jest co się mówi, czyta; toczak dużej wrażliwości religijnej.
5.PRACA NAD SPRAWNOŚCIAMI TRUDNA I NUŻĄCA:
6. PRZYZWYCZAJENIE JAKO DRUGA NATURA: z biegiem czasu wprawianie się w sprawnościach powoduje: *sprawność i łatwość działania; *działanie staje się milsze, przyjemniejsze, daje zadowolenie; *chęć dalszego ćwiczenia się w sprawnościach.
7. WEWNĘTRZNY UMIAR: umiar nie równa się kompromis; każde działanie musi mieć swoją miarę, umiar to żywotna elastyczność. umiar polega na tym żeby stosować właściwą miarę w każdej sytuacji. np. gniew. chodzi o to żeby zasady stosować w życiu. Umiar:1. rzeczowy- sprawiedliwość 2. osobisty- dostosować działanie do osoby. nie każde działanie jest takie same. my swoje działanie dostosowujemy do innych osób np. inaczej odosimy się do dziecka i inaczej do dorosłego. Roztroponosć.
8.CNOTY KARDYNALNE: *roztropność- związana z rozumem, działanie praktyczne związane z poznawanie, poznanie musi być takie żeby dobrać właściwe środki *sprawiedliwość; zw. z wolą- oddać każdemu co się mu należy *męstwo- dot. władz pożądliwych, męstwo powinno kierować pożądaniem. podtrzymuje człowiek na drodze dobra. dobra są różnorakie. męstwo pobudza *umiarkowanie- dot. władz popędliwych, które działają same z siebie. zasadą umiarkowania jest pilnowanie by władze nie były zbyt silne. *kierują ku jednemu celowi; *nabywanie jednych cnót pobudza i ułatwia zdobywanie innych; *cnoty się nawzajem wspierają; *każda z cnót potrzebuje roztropności, żeby wiedzieć jak w danych warunkach ją stosować, żeby nie tylko być doktrynerem, który tylko zna zasady i stosuje je sztywno, ale żeby wiedzieć co zrobić w danej sytuacji.
9. RÓŻNICE MIĘDZY CNOTAMI A WADAMI: Człowiek panuje nad cnotami i używa ich kiedy chce, tak by realizować swoje działanie. cnoty sprzyjają działaniu w sposób wolny. realizujemy swoją wolność. człowiek chce coś dać 2 człowiekowi. Wady działają pod przymusem, zmuszają człowieka odbierają mu wolność. wady zniewalają człowieka, istnieje solidarność wad. jedne wady usprawniają drugie. ukazują je jako nie groźne.
10. WADY GŁÓWNE: superbia- pycha avaritia- łakomstwo – chciwość i skąpstwo- pragnienie posiadania ze względu na jego jakość, skąpstwo jest gorsze niż chciwość luxuria- nieczystość- rozwiązłość- wystęouje zaćmienie spraw duchowych, umysł staje się płaski i trywialny i nie dostrzega spraw w rzeczywistości, jest związana z zazdrością. invidia- zazdrość- to jest smutek z powodu dobra drugiego człowieka. mocniejszym stopniem jest zawiść- złość że ten ktoś ma co mi się należy. zawiść jest bardziej agresywna. zazdrość i zawiść są córką pychy. gula- obżarstwo i pijaństwo- je byle co i dużo, człowiekiem rządzą niskie odruchy ira- gniew- sam w sobie zły, jest naturalną reakcją człowieka, może przekształcić się w chciwość. czasem jest potrzebny acedia- lenistwo.
11.NA CZYM POLEGA LENISTWO: ACEDIA- lenistwo- smutek i zły humor, zniechęcenie związane z trudnościami które wynikają z obowiązków. W tle jest odraza do dóbr duchowych. Stałe niezadowolenie z życia duchowego. Obojętność, nuda, poczucie bezsensu
12. PYCHA NAJWIĘKSZĄ Z WAD: SUPERBIA- pycha- zła miłość własna, umiłowanie siebie ponad wszystko. ja jestem centrum świata. Pycha to właściwość lucyfera wg Miłosza. pycha ponad wadami głównymi jest jeszcze jedna, która je przewyższa rozległością swych wpływów i jest jakby centralą zła w życiu moralnym — jest nią pycha. to zupełnie świadome dążenie do wywyższenia, przekraczającego należną nam miarę. Jest ona takim stałym upodobaniem w sobie, przez które człowiek w mniejszym lub większym stopniu czyni z siebie swój cel ostateczny. Przedmiotem jej jest własna doskonałość ponad właściwą jej miarę, własne wywyższenie i uniezależnienie od kogokolwiek. pycha ma najdalsze promieniowanie bo może ona być początkiem każdego grzechu.1) Pycha nosi w sobie odrazę do wszystkiego, co ogranicza naszą wolę, do wszelkiego prawa, przypominającego, że jest ktoś ponad człowiekiem, kto mu swoje prawo dyktuje. Niechęć do prawa moralnego sprawia, że człowiek we wszystkich kierunkach chciałby się spod jego wpływu wyłamać i stać się sam sobie prawodawcą — i w ten sposób destrukcyjny wpływ pychy rozciąga się na wszystkie dziedziny życia moralnego, otwiera drogę do każdego grzechu i jest rozsadnikiem wszystkich wad.
13. CNOTY PRZYRODZONIE I NADPRZYRODZONE: *cnoty przyrodzone- człowiek nie jest w stanie osiągnąć stanu nadprzyrodzonego, ponieważ człowiekowi który działa o własnych siłach brakuje miłości. żeby żyć z miłością trzeba na nią zasłużyć. w naturalnym stanie miłości nie posiadamy, dlatego że grzech pierworodny uszkodził naszą naturę. grzech pierworodny sprawił że są w nas pożądania, które łatwo zyskują samodzielność i prowadzą do złego. jest w nas egoizm, chęć wykorzystywania złego. są trwałe, zespolone z człowiekiem. nie giną tak łatwo. *cnoty nadprzyrodzone: są mocniejsze mocą własnej doskonałości, ale są słabsze bardziej kruche i narażone na utratę. są związane z łaską i działalnością człowieka.
14. BŁĘDNE UJĘCIA RELACJI CNÓT NADPRZYR. I PRZYR.: *naturalizm- przecenia wychowanie przyrodzone a nie docenia nadprzyrodzonego *supranaturalizm- nie docenienie lub nie uznawanie wartości nadprzyrodzonych. modlitwa wszystko załatwi.
15.CO TO ZNACZY ŻE CZŁOWIEK JEST ZDOLNY DO DARU: Człowiek jest zdolny do daru, ponieważ sam siebie posiada, jest panem siebie, włada sobą, a więc może siebie dać. Dar- jest to coś, co mamy i dajemy komuś. Człowiek, jako osoba zdolny jest do wspólnoty drugim. Bez daru istota ludzka nie może osiągnąć swojego spełnienia. Dar należy pojmować jako bezinteresowny dar z samego siebie.
16.TRZY WYMIARY MAŁŻEŃSTWA: 1. instytucja – struktura obiektywna także prawna
2. małżeństwo to jest kontrakt to jest decyzja 2 osób 3.małżeńswto jest komunio- jest wspólnotą sposobem życia który dąży do jedności
17.RODZICIELSTWO JAKO FAKT WEWNĘTRZNY: Rodzicielstwo jest aktem duchowym, jest głównym sensem wspólnoty małżeństwa. Rodzicielstwo jest aktem wewnętrznym. Mąż, jako ojciec, żona, jako matka są wewnętrznie określeni i naznaczeni. Rodzicielstwo w relacji mąż i żona, jako ojciec i matka, których udziałem wraz z poczęciem i urodzeniem dziecka staje się nowa właściwość, nowy stan- stają się rodzicami.
Stan rodzicielstwa jest nową kwalifikacją ich życia osobowego i społecznego.
18.DZIECKO W RODZINIE JAKO OSOBA, CO MOŻE DAĆ: Dziecko obdarowuje swoich rodziców od początku swego istnienia. Dziecko, choć pozbawione jest przez długi czas osobowej pełni działania- wchodzi jednak od razu do wspólnoty, jako osoba, tzn., jako ktoś uzdolniony nie tylko do przyjmowania, ale też do dawania. Tak, więc mały członek rodziny od samego początku obdarowuje swoich rodziców, a także, jeśli nie jest pierwszym dzieckiem i rodzeństwo- swoim człowieczeństwem.
Dziecko od chwili poczęcia wnosi siebie, jako osobę i dar - jest to dar dany i zadany dar zadany = rodzice stopniowo odkrywają i urzeczywistniają ZADANIA, które stają przed nimi w związku z faktem przyjścia na świat dziecka.
19.NA CZYM POLEGA WYCHOWANIE: Wychowanie nie sprowadza się od samego zespołu czy systemu działań, ale przez nie sięga do rzeczywistości bardziej podstawowej: do całego systemu bycia. Wychowuje się bardziej przez to, kim i jakim się jest, niż prze same różnorodne zabiegi wychowawcze w oderwaniu od tej podstawy. Na całokształt procesu wychowania składają się zabiegi stwarzające zewnętrzne warunki dla tego procesu ( praca, zabezpieczenie bytu materialnego rodziny) są tylko pośrednio wychowawcze, gdyż zwykle dokonują się poza rodziną.
20.CO TO ZNACZY, ŻE KAŻDE DZIAŁANIE RODZICÓW JEST WYCHOWAWCZE: każde działanie rodziców jest wychowawcze, wynika to z tego ze wychowuje się nie z tego że się mówi tylko oddziałuje się tym kim się jest.
21. POSŁUSZEŃSTWO ROZUMIANE ANALOGICZNIE: Władze i posłuszeństwo w rodzinie musi być rozumiane analogicznie. Czymś innym jest posłuszeństwo dzieci względem rodziców, zanim dzieci zaczną używać rozumu, a czym innym posłuszeństwo dorastającej młodzieży w rodzinie.
22. CO TO ZNACZY, ŻE RODZINA JEST NIEZASTĄPIONA: rodzina jest niezastąpiona nie tylko w swej funkcji prokreacyjnej, ale głębiej w funkcji personalistycznej, wspólnotowo-komunijnej. żadna inna z istniejących więzi społecznych nie ma tak podstawowych a zarazem mocnych danych pod tym względem jak rodzina. Siła więzi rodzinnej posiada charakter naturalny , właściwy dla niej układ komunijno-wspólnotowy jest jedyny w swoim rodzaju i ze swą celowością nie może być wymieniony na żaden inny. Cała instytucja rodziny dzięki temu może przetrwać wiele i równie wiele przezwyciężyć, co nie oznacza, że nie może ulęgać osłabieniu.
23.CO TO JEST SERCE: centrum życia wewnętrznego;
24.TROJAKA POŻĄDLIWOŚĆ: *pożądliwość ciała- rozdźwięk między ciałem a duchem; związana z seksualnością- nieuporządkowana; *pożądliwość oczu- zaburzenie harmonii między człowiekiem a światem; pragnienie posiadania, żeby mieć nawet coś, co nie jest wartością; *pycha żywota- rozdźwięk między człowiekiem a Bogiem; polega na tym, że człowiek chce być bogiem, chce być jedyny.
25.CIAŁO U ŚW. PAWŁA: U św. Pawła ciało to nie tylko ciało fizyczne, lecz rodzaj fizycznej pożądliwości, a więc takim „ja cielesnym”, które narzuca swoje żądze, pożądania;
Ciało jest słabością, śmiertelnością. Człowiek jest polem bitwy dobra i zła: Człowiek cielesny- człowiek duchowy; Człowiek stary- człowiek młody; Człowiek wewnętrzny- człowiek zewnętrzny. Życie według ciała jest życiem według ducha.
ciało cielesne (ciało nie jest siedliskiem grzechu- to nie jest spojrzenie manichejskie) * ciało a wolność ku której wyzwolił nas Chrystus, a to nie:- wolność służąca do zniewolenia(nałogi); - wolność jako rządza pożądliwości; - samowola(kiczuańska).
26. CZYSTOŚĆ W ZNACZENIU OGÓLNYM I SZCZEGÓŁOWYM: CZYSTOŚĆ OGÓLNA- synonim doskonałości, dobro
CZYSTOŚĆ SZCZEGÓŁOWA- powściągliwość, powstrzymanie się od rozpusty, zachowanie czystości i czci(dotyczy pożądliwości i seksualności)
27.TRZY ELEMENTY PEDAGOGII: *wymiar moralny- stawia wymagania; *wymiar teoretyczny- uzasadnia; * wymiar praktyczny- wskazuje drogę, sposób realizacji wymagań;
28:OCENA WIEDZY PRZYRODN. BIOFIZJOLOGII DLA TRAKTOWANIA CIAŁA: jest tylko aspektowa i jednostronna, nie można patrzeć na człowieka jako na czysto biologiczny organizm i zaspokajanie potrzeb wynikających z natury;
29. OJCOSTWO I MĘSKOŚĆ DROGA OD GÓRY I OD DOŁU: *od dołu- natury m męskości i ojcostwo opierają się na czynnikach naturalnych- bycie ojcem mężczyzną jest wyznaczone przez naturę *od góry - określenie ojcostwa nie bierze się z biologii. ojcostwo bierze się z rozumienia duchowego . a ojcem jest Bóg. wzorem ojca jest Bóg. najpierw jest ojcostwo a męskość jest funkcją ojcostwa. Mężczyzną jest ten którzy dobrze wykonuje role ojcowskie. Ojcostwo jest wzorem miłości, do którego powinien stosować się mężczyzna
30.OJCOWSKIE FORMY WYCHOWANIA:
*władza lub panowanie- władza ma być rozumiana jako służba, przejęcie ciężaru 1 przejaw władzy – to panowanie nad sobą. niemęski jest ten kto nie panuje nad sobą
*odwaga i waleczność—gotowość do pokonywanie przeszkód
*respektowanie zasad i związany z tym honor- jest potrzeba kogoś kto broni tych zasad. człowiek honoru – honor to poczucie własnej godności przezywane przez siebie samego. jeśli ja te godność przezywam jako wartość to……… honor to jest spojrzenie na samego siebie. trzeba pozostać wobec siebie fair.
*odpowiedzialność- mężczyzna zabezpiecza rodzinę i byt, poczucia bezpieczeństwa również
*bezinteresowność –
*rozumność i obiektywizm- dystans ale nie w znaczeniu negowania potrzeby miłości ale w tym sensie że mężczyzna powinien rozumieć uczucia i być bezpieczeństwem powinien uzupełniać to co brakuje kobiecie. powinien widzieć rzeczy takie jakie są.
beatac