Szałwia błyszcząca
Szałwia błyszcząca, szałwia ogrodowa (Salvia splendens) – gatunek rośliny należącej do rodziny jasnotowatych). Pochodzi z Brazylii. Powszechnie uprawiana w wielu krajach świata jako roślina ozdobna.
W swoim naturalnym obszarze występowania jest półkrzewem lub byliną osiągającą 50-150 cm wysokości. Odmiany uprawiane mają wysokość 20-60 cm.
Liście
Jajowate, brzegiem ząbkowane, opadające.
Kwiaty
Zebrane w kwiatostany, czerwone. U kultywarów mogą mieć barwę łososiową, fioletową lub białą.
Miesiąc kwitnienia
Kwitnie od czerwca do października.
Owoc
Rozłupnia z dość dużymi, ciemnobrązowymi nasionami.
Zastosowanie
Bardzo popularna roślina rabatowa. Trudności w otrzymaniu siewek wynagradza długim, obfitym kwitnieniem. Jaskrawo czerwone kwiatostany doskonale prezentują się na rabatach. Mogą być również ozdobą balkonów w skrzyneczkach lub misach.
Uprawa
W Polsce jest uprawiana jako roślina jednoroczna.
Wysiewać od marca do kwietnia do skrzyneczek.
Kiełkuje w temperaturze 18 °C w ciągu 7-14 dni.
Rośliny rozmnaża się przez nasiona wysiewane w lutym do skrzynek w szklarni. Podczas kiełkowania należy zapewnić temperaturę 16–20°C. Siewki wymagają dwukrotnego pikowania: pierwszy raz, gdy wytworzą się liścienie, drugi – gdy wyrosną dwa pierwsze liście. Przy drugim pikowaniu można rośliny wysadzić do ciepłego inspektu lub do doniczek o średnicy 8–10 cm. Na miejsce stałe szałwię wysadza się w końcu maja lub na początku czerwca, w rozstawie 20 x 25 cm lub 30 x 30 cm.
Utrzymywać należy stałą wilgotność.
Wymaga pikowania.
Na rabaty wysadzać w maju w rozstawie 20×40 cm.
Wymaga gleby żyznej, przepuszczalnej, ciepłej, wilgotnej.
Lubi słoneczne stanowiska.
Pelargonia rabatowa
Opis:
Pelargonia pochodzi głównie z Afryki Południowej, a wszystkie obecne formy są ich mieszańcami, osiągniętymi w toku wielu lat hodowli. Są to królowe wśród roślin balkonowych, są również gatunki do uprawy w mieszkaniach. Wśród tego bogactwa wyróżniamy kilka grup: • Pelargonie rabatowe (Pelargonium x horturum, P. zonale) zwane ogrodowymi. Są one numerem jeden wśród roślin balkonowych i charakteryzują się wzniesionymi, długo ogonkowymi, omszonymi liśćmi z widocznym, mniej lub bardziej rysunkiem na powierzchni blaszki. Kwiaty mogą być pojedyncze lub pełne, zebrane w baldachy o żywych barwach: czerwieni, różu, purpury, karminu, fioletu, bieli. Jest ona stosowana również jako roślina rabatowa a jej wysokość osiąga od 25 do 50 cm. Oryginale odmiany z tej grupy, to między innymi ‘Jubileuszowa’ (pełne kwiaty o pomarańczowej barwie), ‘Bona’ (pełnokwiatowa w barwie karminu), ‘Irga’ (o pojedynczych kwiatach w malinowym odcieniu); • Pelargonie bluszczolistne (Pelargonium x hederifolium, P. peltatum) o zwisających lub płożących się pędach, liściach mięsistych, błyszczących i bluszczokształtnych. Kwiaty w postaci baldach złożonych z 8- 15 kwiatów pełnych lub pojedynczych w wielu barwach (białej, różowej, łososiowej, czerwonej, purpurowej, fioletowej, często również dwubarwne). Ich wysokość waha się miedzy 25- 80 cm. Są one wykorzystywane głównie do obsadzania skrzynek balkonowych, okiennych i różnych pojemników, głównie wiszących. Ciekawsze odmiany, to m.in. ‘Perła Smolic’ (pełne kwiaty o karminowoczerwonej barwie), ‘Ametyst’ (liloróżowe), ‘Meksykanerin’ (białoczerwone kwiaty); • Pelargonie wielokwiatowe (Pelargonium grandiflorum, P. x domesticum) zwane angielskimi, mają wzniesione pędy, są u nasady zdrewniałe oraz mają duże ząbkowane na brzegach liście o średnicy 5-10 cm. Wyróżniają się również sporymi, o średnicy 6- 8 cm kwiatami, zebranymi po kilka w kwiatostany. Wśród barw dominuje róż i purpura. Charakterystycznym w ubarwieniu tych roślin jest kontrastowa plama u nasady płatków korony. Pelargonie wielokwiatowe są bardziej wrażliwe, dlatego uprawiamy je jako rośliny doniczkowe w mieszkaniu. Najbardziej znane odmiany to m.in. ‘Destiny’ (o białych kwiatach i czerwonej plamie), ‘Country Girl’ (kwiaty różowe z fioletową plamką); • Pelargonia o pachnących liściach- do tej grupy należą pelargonie, które się charakteryzują pachnącymi strzępiastymi liśćmi, choć o skromnych kwiatach. Najbardziej popularnym gatunkiem jest Pelargonium graveolens, o kwiatach różowych do purpurowych (pelargonia cytrynowa) i Pelargonium radens (pelargonie różane). W sprzedaży są również pelargonie o innych zapachach m.in. mięty, migdałów, jabłek. Uprawa:
Pelargonie rabatowe i bluszczolistne, lubią przebywać na otwartej przestrzeni, rabatowa lubi pełne nasłonecznienie a bluszczolistna woli miejsce półcieniste. Nie mniej jednak ich moc adaptacyjna jest bardzo duża, więc poradzą sobie również w innych warunkach. Pelargonie pachnące w okresie od maja do października mogą przebywać na świeżym powietrzu a zimą tak jak pozostałe powinna mieć zapewnione jasne i chłodniejsze stanowisko ok. 8- 10 ºC. Przeważnie z braku miejsca pelargonie bluszczolistne i rabatowe są wyrzucane, choć ci, co mają miejsce zimuję je z sukcesem. Pelargonie nie mają specjalnych wymagań, co do podłoża, winno ono być ziemią kompostową z dodatkiem torfu i piasku, substrat torfowy, czy ziemia znormalizowana będzie również odpowiednia. Odczyn podłoża obojętny na poziomie pH 6,2- 7,2. Podlewanie zależy od wielu czynników, więc musimy uważać, aby nie przesuszyć, ani nie przelać, podlewajmy zawsze, gdy podłoże przeschnie. W okresie letnim, gdy temperatura jest bardzo wysoka, podlewać trzeba nawet dwa razy, rano i wieczorem. Nawozimy po dwóch, trzech tygodniach od posadzenia, najlepiej płynnymi nawozami w odstępach 7- 10 dni. Możemy również zastosować nawozy o długim działaniu, wówczas nie będziemy musieli pilnować terminów nawożenia, w przypadku deszczowych dni, nawożenie ograniczamy. Pelargonie sadzimy nie za gęsto, aby się nie „dusiły”, odległość między nimi nie powinna być mniejsza niż 25 cm. Ważnym zabiegiem jest, na bieżąco usuwać przekwitłe kwiaty, co pozwoli na wydłużenie okresu kwitnienia, nawet do przymrozków (rabatowa-bluszczolistna) Pelargonia wielokwiatową zazwyczaj trzyma się cały rok w pomieszczeniu, jednak można na okres lata trzymać ją na wolnym powietrzu, wybierając stanowisko półcieniste. W celu uzyskania obfitego kwitnienia tej grupy pelargonii, ważnym jest to, aby przetrzymać rośliny około dwóch tygodni w chłodnym miejscu (10-12 ºC). Pelargonie, to rośliny termoindukcyjne, więc wymagają takiego przechłodzenia. Gdy kwitnienie się kończy, wówczas przechładzamy, wywołując w ten sposób drugie obfite kwitnienie. Pelargonia wielokwiatowa również jak poprzednie wymaga na okres zimy chłodniejszego pomieszczenia. Podlewanie jej w okresie wzrostu, dość obfite, z jednoczesną uwagą, aby nie przelać rośliny, bo ona jest bardzo na to wrażliwa i będzie musiała długo odchorowywać nasze błędy uprawowe. Po przekwitnięciu można ją nieco przyciąć a mocniejsze cięcie dokonujemy w momencie przesadzania, czyli pod koniec lutego. Rozmnażanie pelargonii odbywa się przede wszystkim wegetatywnie poprzez sadzonki, które pobieramy i ukorzeniamy od połowy lipca do połowy września. Rośliny, z których będziemy pobierać sadzonki, dobrze jest miesiąc wcześniej przyciąć tak, aby się bardziej rozgałęziła, wydając więcej pędów, które posłużą nam jako sadzonki. Sadzonki pobieramy tak, aby u rośliny matecznej pozostał kawałek pędu z liściem. Najlepiej ukorzeniać w małych doniczkach, w podłożu sporządzonym z torfu i piasku gruboziarnistego (1:1). Sadzonkom zapewniamy półcień oraz troszkę zraszamy, aby nam nie zwiędły. Okres ukorzeniania, w optymalnych warunkach ( 18 ºC) trwa około 2-3 tygodni. Tego typu rozmnażanie można czynić również na wiosnę. Pelargonia wielokwiatowa wymaga nieco wyższej temperatury na ukorzenienie sadzonek (20-22 ºC), jak i wyższej wilgotności. Sadzonki powinny być u nasady nieco zdrewniałe. Skuteczność ukorzenienia sadzonek się zwiększa wraz z zastosowaniem specjalnych ukorzeniaczy, które pobudzają i przyspieszają ukorzenienie. Oprócz rozmnażania wegetatywnego, niektóre formy rozmnaża się również poprzez nasiona. Okres od siewu do kwitnących roślin, trwa około 4- 5 miesięcy, dlatego aby uzyskać w maju kwitnące pelargonie siew trzeba wykonywać na przełomie listopada/ grudnia. Zastosowanie:
W zależności od grupy nadają się zarówno do obsadzania kwietników, na rabaty, do skrzynek, donic, pojemników, jak również jako rośliny do ozdoby naszych mieszkań.
Kwitnienie:
Od maja do jesieni
Uwagi:
Pelargonie żyją dość krótko a najobficiej kwitną w drugim roku uprawy, po czym tracą na swych walorach, więc lepiej starsze rośliny usuwać. Z chorób, które najczęściej atakują pelargonie, to wirus pelargonii, objawiający się żółtymi, najpierw niewielkimi, okrągłymi a wraz z upływem czasu coraz większymi i bardziej nieregularnymi plamami na liściach i kędzierzawieniem pędów. Zarażone rośliny, musimy bezwzględnie niszczyć, bo one nie są już do uratowania. Często atakuje te kwiaty również tzw. czarna nóżka, będąca chorobą grzybową, objawiającą się gniciem u nasady głównie młodych sadzonek i siewek. Zapobiec jej możemy dezynfekując oraz przy ukorzenianiu odczekać, aby nasada sadzonki się osuszyła. Kolejną jest rdza pelargonii, powodująca żółte plamy na powierzchni i od spodu liścia. W celu zapobiegania najgroźniejszym chorobom wirusowym, musimy uważać na szkodniki, które są wektorami przenoszącymi te choroby, więc mszyce, mączniki, przędziorki muszą być jak najszybciej eliminowane. Oprócz tego są jeszcze zmiany wywołane, przez złą pielęgnację np. żółtobrunatne, skorowaciałe plamy, pojawiające się na blaszkach liściowych, są następstwem zbytniej wilgotności powietrza i podlewania; niedobór azotu objawiający się czerwonawymi przebarwieniami, a nawet stopniowym zasychaniem brzegów liści; bladozielone niewyrośnięte i bardzo delikatne liście i pędy, to następstwo, zbytniego zacienienia.
Pelargonia bluszczolistna
Pelargonie bluszczolistne – grupa odmian pelargonii pochodzących od Pelargonium peltatum i będących jej kultywarami i mieszańcami tego gatunku z innymi nieokreślonymi gatunkami pelargonii. Pelargonium peltatum pochodzi z południowej części Afryki Południowej, pochodzące od niej pelargonie bluszczolistne są w Polsce powszechnie uprawiane jako rośliny ozdobne.
Morfologia
Łodyga
Zwisająca i płożąca się, rozgałęziona, łatwo łamliwa, naga. Osiąga długość do 1–1,5 m.
Ulistnienie naprzemianległe. Liście pojedyncze, błyszczące, mięsiste, długoogonkowe, pofałdowane, o kształcie przypominającym liście bluszczu. U niektórych odmian mają białe lub żółte nerwy lub białe obrzeżenia blaszki liściowej.
Zebrane w 5-10 kwiatowe baldachy wyrastające na długich szypułkach z katów liści. Są w różnych kolorach; od białego poprzez łososiowy, różowy i czerwony do fioletowego. Mogą być u różnych odmian pojedyncze lub pełne, istnieją też odmiany o dwubarwnych kwiatach. Przeważnie mają symetrię dwuboczną; 2 górne płatki korony są szersze i dłuższe, a także inaczej zabarwione, pręcików jest 10, część z nich lub wszystkie są zmarniałe[2].
Gatunki podobne
Pelargonie pasiaste i pelargonie wielkokwiatowe. Obydwie te grupy mieszańców różnią się od pelargonii bluszczolistnych grubszą i wzniesioną łodygą, ponadto p. pasiaste mają pasiasto wybarwione liście, wielkokwiatowe zaś wyraźnie większe kwiaty.
Kwitnienie
Bylina. Kwitnie obficie i bardzo długo (przez całe lato aż do jesiennych przymrozków), jednak większość uprawianych odmian nie wytwarza nasion. Jest rośliną termoindukcyjną, tzn, że warunkiem obitego kwitnienia jest przejście w zimie okresu spoczynku w niskiej temperaturze. W ciągu roku przyrasta około 50 cm. Jest rośliną długowieczną, jednak starsze okazy stają się nieładne, gdyż ogałacają się dołem z liści i kwitną słabiej. Zasadniczo uprawia się ją przez jeden rok, jeśli istnieją warunki do jej przezimowania, to można ją uprawiać przez 2–3 lata. W tym celu przed zimą należy ją krótko nad ziemią przyciąć i przechowywać przez zimę w oświetlonym pomieszczeniu o temperaturze 5–10 °C.
Jest uprawiana jako roślina ozdobna, głównie jako roślina doniczkowa. W mieszkaniach uprawiana jest rzadko, szczególnie natomiast dzięki zwisającym pędom nadaje się na balkony, werandy, zewnętrzne parapety okienne. Uprawia się ją w doniczkach, skrzynkach i różnego rodzaju pojemnikach. Walorami tej rośliny są liczne i długo kwitnące kwiaty. Ostatnio w kompozycji z innymi gatunkami roślin bywa uprawiana również jako roślina rabatowa.
· Wymagania. Jest łatwa w uprawie. Potrzebuje silnego światła, może to być bezpośrednie oświetlenie słoneczne. Lubi suchą atmosferę i dużo przestrzeni, nie należy jej zraszać, gdyż powoduje to jej gnicie. Dobrze znosi wysokie temperatury podczas letnich upałów. Jako podłoże najlepsza jest ziemia torfowa lub gliniasta.
· Zabiegi uprawowe. Pelargonie rosnące na polu w pełnym słońcu podlewa się codziennie (rano lub wieczorem). Nawozi się rozcieńczonym płynnym wieloskładnikowym nawozem co 2 tygodnie lub stosuje się długotrwale działające pałeczki nawozowe wkładane do podłoża. Istnieją nawozy przeznaczone specjalnie dla pelargonii. Przekwitnięte kwiatostany i uschnięte liście usuwa się, gdyż szpecą roślinę. Przezimowanej roślinie na wiosnę uszczykuje się wierzchołki pędów, by się rozkrzewiała.
· Rozmnażanie. Przede wszystkim przez sadzonki pędowe pobierane od połowy lipca do połowy sierpnia. Ścięte sadzonki przez kilka godzin pozostawia się, by obeschła powierzchnia cięcia, potem zanurza w ukorzeniaczu, sadzi w podłożu z torfu i pasku w stosunku 1:1 oraz trzyma w słonecznym i ciepłym pomieszczeniu (najlepiej w szklarni, inspekcie). Przylistki na sadzonkach usuwa się, gdyż często gniją. Ukorzenianie trwa w dobrych warunkach do 3 tygodni. Ostatnio pojawiają się odmiany, które można rozmnażać z nasion. Wysiane w piaszczystym podłożu łatwo kiełkują w temperaturze 16–18 °C.
Petunia
Petunia ogrodowa , syn. p. zwyczajna (Petunia ×hybrida) – mieszaniec powstały ze skrzyżowania dwóch gatunków petunii: P. axillaris Jass. i P. violacea Lindl. Jej dzicy przodkowie pochodzą z Ameryki Południowej. Jest pospolicie uprawiana w licznych krajach na całym świecie jako roślina ozdobna. Odmiany o zwisających pędach, uprawiane zwykle w doniczkach i skrzynkach określa się nazwą surfini.
Pokrój
Roślina o pokładających się, podnoszących lub zwisających pędach. Cała jest lepko owłosiona i wydziela charakterystyczny zapach.
Rozgałęziona, zwisająca, szorstko i lepko owłosiona. U niektórych odmian osiąga długość do 2 m.
Ulistnienie nakrzyżległe, liście podłużnie jajowate, lub owalnie jajowate.
Kielich o działkach lancetowatych, wolnych i również lepko owłosionych. Korona kwiatu kielichowata, szeroko rozwarta, do połowy rozcięta na 5 sfałdowanych łatek., wewnątrz niej 5 pręcików i 1 słupek. U różnych odmian barwa kwiatów jest ogromnie zróżnicowana; od białej poprzez różową, czerwoną i purpurową do fioletowej. Występują także odmiany dwubarwne. Kwiaty zapylane są przez motyle nocne z rodziny zawisakowatych.
Torebka zawierająca liczne i drobne, kuliste, jasnobrązowe nasiona
Roślina ozdobna. Jest w Polsce pospolicie uprawiana w przydomowych ogródkach na rabatach . Odmiany z grupy surfinii są uprawiane jako rośliny doniczkowe do ozdabiania balkonów, werand, altan, parapetów okiennych, pergoli, a także wewnątrz mieszkań. Ogromną zaletą petunii jest fakt, że obficie kwitnie i jest odporna na niesprzyjające warunki atmosferyczne: nawet po ulewnym deszczu jej kwiaty szybko się podnoszą. Okres kwitnienia ma bardzo długi – od maja do pierwszych jesiennych przymrozków.
· Sadzonki: w amatorskiej uprawie rozmnażanie jest trudne, zwykle kupuje się gotowe sadzonki, wyhodowane przez ogrodników pod osłonami.
· Podłoże: odmiany ogrodowe nie mają specjalnych wymagań co do gleby, surfinie wymagają żyznej, próchnicznej i przepuszczalnej ziemi o odczynie lekko kwaśnym (pH 5,5-6,5).
· Światło: wymaga bardzo dużej ilości światła, gdyż wtedy bardzo szybko zakwita – przy jego niedoborze kwitnienie może się opóźnić nawet o cztery tygodnie.
· Podlewanie: wymaga obfitego podlewania. Odmiany z grupy surfinii w zależności od pogody podlewać należy co kilka dni, lub codziennie, a w czasie upałów nawet dwukrotnie w ciągu dnia. Odmiany uprawiane w glebie w ogródku nie wymagają tak częstego podlewania.
· Nawożenie: wymaga obfitego, częstego nawożenia rozcieńczonymi nawozami wieloskładnikowymi.
· Rozmnażanie: nasiona wysiewa się do skrzynek pod koniec stycznia w szklarni do próchnicznej ziemi z domieszką torfu i piasku. Podłoże musi być wcześniej odkażone, sadzonki są bowiem bardzo wrażliwe na choroby grzybowe. Temperatura powinna podczas kiełkowania wynosić 20-22 °C, po wykiełkowaniu 15-18 °C. Gdy siewki mają 2-3 liście pikuje się je do małych doniczek. Sadzonki należy nawozić co 10 dni rozcieńczonymi nawozami wieloskładnikowymi, a przed wysadzeniem do ogródka hartować.
Kultywary
Ogrodnicy wyhodowali bardzo wiele ozdobnych kultywarów. Według klasyfikacji Langvada odmiany petunii dzieli się na następujące grupy[6]:
· 1. Petunia ×hybrida pendula – mają pędy o długości powyżej 80 cm
o a) 'vulgaris' – kwiaty o średnicy do 7 cm
o b) 'grandiflora' – kwiaty o średnicy 7-11 cm
o c) 'vulgaris plena' – odmiany o pełnych kwiatach
o d) 'grandiflora plena' – kwiaty duże i pełne
o e) 'grandiflora fimbriata' – kwiaty duże o fryzowanych brzegach płatków
o f) 'grandiflora plena fimbriata' – kwiaty duże, o kwiatach...
emil2311